Jerzy Marek Łapo

Historyk, archeolog, etnograf, kulturoznawca, badacz dziejów Mazur

Biografia

W 1989 r. podjął studia na kierunku archeologia na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Do 1992 r. prowadził audycje radiowe w Studenckiej Agencji Radiowej - UMK Toruń. Dyplom archeologa otrzymał w 1994 r. W tym samym roku objął stanowisko kustosza Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie. Jednocześnie pracował jako dziennikarz oraz autor artykułów w pismach regionalnych „Gazeta Giżycka”, „Węgorzewski Tydzień” oraz „Gazeta Olsztyńska”. W czerwcu 2008 r. na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie uzyskał tytuł doktora historii. Od stycznia 2009 r. związany zawodowo z firmą Wirtualny Sztetl (koordynator woj. warmińsko-mazurskiego).

Działalność

Studiuje różne zagadnienia z pogranicza historii i etnografii. W latach 1991-2010 prowadził badania archeologiczne na różnoczasowych stanowiskach archeologicznych przede wszystkim na Mazurach. Jest prezesem Towarzystwa Ratowania Dziedzictwa Kulturowego Kresów Dawnych i Obecnych „Ojcowizna” w Węgorzewie oraz wieloletnim redaktorem czasopisma naukowego „Studia Angerburgica”. Od 2009 r. współredaguje „Studia Węgorapskie” (wraz z Januszem Janowskim). Jest odkrywcą m.in. jednego z najstarszych pochówków ludzkich w Europie Środkowo - Wschodniej (VI tys. p.n.e., Kamieńskie, gm. Orzysz). Prowadzi działalność w zakresie edukacji regionalnej, m.in. w ramach projektów:

• „Obcy wśród obcych - swojacy wśród swoich”
• „Garnki na tatulowym polu - Sobiechy 2004”
• W trosce o stan przyrody i krajobrazu Mazur - seminarium ekologiczne w Szkole Podstawowej im. M. Kajki w Budrach

W 2010 r. brał udział w Warsztatach Bałtyjskich. Jest ponadto autorem listu otwartego w sprawie spuścizny kulturowej na Warmii i Mazurach (2005).

Publikacje

W 2008 r. ukazała się jego autorska książka Ludowa wizja przeszłości Mazur. Stanowiska archeologiczne i miejsca o znaczeniu historycznym na dawnym pograniczu galindzko-jaćwieskim w świadomości Mazurów (XVI w. - I połowa XX w.). Ponadto opracował i opublikował prace o charakterze naukowym i popularno-naukowym:

• Rzecz o imć Helwingu (2002) - współautorstwo z Krystyną Jarosz
• W cieniu Zamkowej Góry. Zbiór podań ludowych z Mazur Wschodnich (2006) - zebrał, przełożył i opracował J. M. Łapo
• Tragarz duchów. Zbiór podań ludowych z Mazur (2007) - zebrał, przełożył i opracował J. M. Łapo
• Pruskie baby kamienne. Fenomen kulturowy czy europejska codzienność? (2007) - redakcja J. M. Łapo i Grzegorz Białuński
• Toeppen, Max P., Wierzenia mazurskie (2008) - opracował Paweł Błażewicz i J.M. Łapo
• Góra Konopki (2010) - redakcja J. M. Łapo

Jest autorem i współautorem ponad 60 artykułów naukowych z zakresu archeologii, historii, dokumentacji i ochrony dziedzictwa kulturowego Mazur, a także 60 haseł zamieszczonych w pracy: Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany (2008). Jego artykuły znalazły się m.in. w:

• pracach zbiorowych (materiały z konferencji):
  • Archeologia podwodna jezior Niżu Polskiego (1995)
  • Ceramika zachodniobałtyjska od wczesnej epoki żelaza do początku ery nowożytnej (1998)
  • Archeologia ziem pruskich (1999)
  • Wojsko na Mazurach na przestrzeni dziejów (2001)
  • Obcy wśród obcych - swojacy wśród swoich (2002)
  • Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich (2004)
  • Mazurskie rany. Węgobork w obliczu I wojny światowej (2004)
  • Ceramika zachodniobałtyjska. Nowe źródła i interpretacje (2004)
  • Dzieje pozyskiwania i wykorzystania bursztynu na ziemiach polskich (2006)
  • Las w kulturze polskiej. T. V (2007)
  • Pamięć i historia (2009)
  • Kamienie w historii, kulturze i religii (2010)
• czasopismach regionalnych: „Borussia”, „Feste Boyen”, „Gazeta Giżycka”, „Gazeta Olsztyńska”, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, „Kurier Węgorzewski”, „Masovia”, „Moje Mazury”, „Pruthenia”, „Rocznik Mazurski”, „Studia Angerburgica”, „Studia Węgorapskie”, „Twoje Mazury”, „Węgorzewski Tydzień” (cykle „Wykopane z niepamięci”, „Wiejskie historie”, „Uczta po węgoborsku”), „Znad Pisy”

W swoich materiałach porusza głównie zagadnienia dziejów Mazur oraz historii Węgorzewa w wielu aspektach, np. sport, wojskowość, żeglarstwo, zabytki, kuchnia, wierzenia i obrzędy, sztuka, budownictwo, cmentarze, ciekawe postacie. Omawia wyniki badań archeologicznych oraz z prac wykopaliskowych m.in. na grodziskach i cmentarzach z terenu powiatu giżyckiego i okolic Węgorzowa. Szczególne miejsce w kręgu jego zainteresowań zajmują legendy i podania ludowe mazurskie oraz ślady plemion pruskich w dzisiejszej kulturze regionu (np. baby pruskie). Poruszał wielokrotnie zagadnienia związane z rozwojem muzealnictwa regionalnego oraz działalnością i zbiorami Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie. Na łamach prasy relacjonuje ciekawe inicjatywy lokalne np. Jarmark Folkloru w Węgorzewie czy Dzień z Konopkową. Jest także autorem szeregu recenzji prac naukowych i popularnonaukowych o tematyce historycznej, archeologicznej i etnograficznej dotyczącej obszaru Mazur.

Nagrody i wyróżnienia

• Wyróżnienie w konkursie o Nagrodę im. Wojciecha Kętrzyńskiego (1994)
• Stypendysta ministra kultury (2004)

Bibliografia

1. Przyznano nagrody im. Wojciecha Kętrzyńskiego // „Gazeta Olsztyńska”. - 1994, nr 234, s. 3.
2. Łapo, Jerzy Marek: Dla żywych zbieramy rozrzucone : z Jerzym Markiem Łapo, sekretarzem redakcji „Studiów Angerburgica” rozmawia Wojciech Kass // „Jaćwież”. - 2001, nr 13, s. 29-32.
3. Mierzyński, Sebastian: Jak archeolog z Węgorzewa bajki opowiada / Sebastian Mierzyński // „Gazeta Olsztyńska”. - 2006, nr 110, dod. „Reporter”, nr 177, s. 6.
4. Łapo, Jerzy Marek: Jerzego Marka Łapo opowieść / spisał Mirosław Słapik // „Jaćwież”. - 2005, nr 31, s. 3-5.

Zobacz też

• Sylwetka autora http://www.goldenline.pl/jerzy-lapo