Wspólnota Kulturowa Borussia

Logo stowarzyszenia
Źródło: www.borussia.pl

Siedziba Stowarzyszenia
Źródło: www.borussia.pl

Projekt "Warmia Landmarks"
Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

Międzynarodowe stowarzyszenie z siedzibą w Olsztynie, działające od 1990 r.

Siedziba

Centrum Dialogu Międzykulturowego DOM MENDELSOHNA
10-133 Olsztyn
ul. Zyndrama z Maszkowic 2

Władze

• Kornelia Kurowska – przewodnicząca
• Wiktor Knercer – wiceprzewodniczący
• Ewa Romanowska – skarbnik
• Agata Wojciechowska-Grygo – sekretarz
• Iwona Liżewska – członek zarządu
• Ewa Pohlke – członek zarządu
• Adam Jankiewicz – członek zarządu

Historia

Spotkanie założycielskie odbyło się 25 września 1990 r., stowarzyszenie zarejestrowano 7 grudnia 1990 r. Inicjatorami powstania Wspólnoty Kulturowej „Borussia” byli: Kazimierz Brakoniecki i Robert Traba. Wśród założycieli byli historycy, archeolodzy, historycy sztuki, muzealnicy i poeci: Andrzej Borkowski, Grzegorz Jasiński, Norbert Kasparek, Robert Traba, Rafał Wolski, Izabela Mellin-Wyczółkowska, Mariusz Wyczółkowski, Elżbieta Jelińska, Grzegorz Kumorowicz, Andrzej Rzempołuch, Kazimierz Brakoniecki, Alicja Bykowska-Salczyńska, Zbigniew Chojnowski oraz przedstawiciele innych zawodów: Bożena Domagała, Maria Mellin, Andrzej Sobczak, Anna Stasiak, Grażyna Wyżlic. Pierwsze walne zebranie stowarzyszenia odbyło się 8 stycznia 1991 r. Przewodniczącym „Borussi” został Robert Traba.
W zarządzie stowarzyszenia działali:

• w latach 1991-1993:
  • Robert Traba – przewodniczący
  • Bożena Domagała – wiceprzewodnicząca
  • Grzegorz Jasiński – sekretarz
  • Norbert Kasparek – skarbnik
  • Kazimierz Brakoniecki
  • Andrzej Rzempołuch
• w latach 1993-1997:
  • Robert Traba – przewodniczący
  • Andrzej Rzempołuch – wiceprzewodniczący
  • Zbigniew Chojnowski – sekretarz
  • Marcin Kołpa – skarbnik
  • Bożena Domagała
  • Kazimierz Brakoniecki
  • Tomasz Kardacz (do lipca 1993)
• w latach 1997-2000:
  • Robert Traba – przewodniczący
  • Małgorzata Jackiewicz-Garniec – wiceprzewodnicząca
  • Aleksander Suhak – sekretarz
  • Iwona Liżewska – skarbnik
  • Wacław Sobaszek
  • Wiktor Knercer
  • Klemens Baranowski
• w latach 2000-2002:
  • Wiktor Knercer – przewodniczący
  • Klemens Baranowski – wiceprzewodniczący
  • Marzena Zwierowicz – sekretarz
  • Iwona Liżewska – skarbnik
  • Kazimierz Brakoniecki
  • Adam Kurłowicz
  • Robert Traba
• w latach 2002-2004:
  • Robert Traba – przewodniczący
  • Wiktor Knercer – zastępca przewodniczącego
  • Iwona Liżewska – skarbnik
  • Marzena Zwierowicz – sekretarz
  • Kazimierz Brakoniecki
  • Kornelia Kurowska
  • Alina Kuzborska
• w latach 2004-2006:
  • Robert Traba – przewodniczący
  • Wiktor Knercer – wiceprzewodniczący
  • Iwona Liżewska – skarbnik
  • Marzena Zwierowicz – sekretarz
  • Kazimierz Brakoniecki
  • Iwona Łazicka-Pawlak
• w latach 2006-2008:
  • Klemens Baranowski – przewodniczący
  • Wiktor Knercer – wiceprzewodniczący
  • Beata Samojłowicz – skarbnik
  • Adelajda Turbaczewska – sekretarz
  • Alina Kuzborska
  • Iwona Łazicka-Pawlak
  • Marzena Zwierowicz

w latach 2008-2010:

• • Beata Samojłowicz - przewodnicząca
  • Wiktor Knercer – wiceprzewodniczący
  • Ewa Romanowska – skarbnik
  • Iwona Anna Ndiaye – sekretarz
  • Adam Jankiewicz - członek Zarządu
  • Iwona Łazicka-Pawlak - członek Zarządu

w latach 2010-2012:

• • Beata Samojłowicz - przewodnicząca
  • Wiktor Knercer – wiceprzewodniczący
  • Ewa Romanowska – skarbnik
  • Iwona Łazicka-Pawlak – sekretarz
  • Adam Jankiewicz - członek Zarządu
  • Ewa Pohlke - członek Zarządu
  • Antoni Soduła - członek Zarządu

od 2012:

• • Kornelia Kurowska - przewodnicząca
  • Wiktor Knercer – wiceprzewodniczący
  • Ewa Romanowska – skarbnik
  • Agata Wojciechowska-Grygo – sekretarz
  • Adam Jankiewicz - członek Zarządu
  • Ewa Pohlke - członek Zarządu
  • Iwona Liżewska - członek Zarządu

24 marca 2006 r. powstaje Fundacja „Borussia” (stworzona przez Roberta Trabę i Kazimierza Brakonieckiego), która przejmuje część działalności Stowarzyszenia. Prezesem Fundacji zostaje Kornelia Kurowska. Na czele stowarzyszenia Wspólnota Kulturowa „Borussia”, które kontynuowało swoją działalność, stanął wówczas Klemens Baranowski.
Od 2005 r. działa przedstawicielstwo „Borussii” w Lipsku.

W 126. rocznicę urodzin Ericha Mendelsohna 21.03.2013 r., Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „Borussia” i Fundacja „Borussia” po ośmiu latach remontu domu przedpogrzebowego Bet Tahara zainaugurowały działalność Centrum Dialogu Międzykulturowego DOM MENDELSOHNA, tym samym budynek został nową siedzibą Stowarzyszenia Wspólnota Kulturowa Borussia.

Działalność

Podstawowe cele działalności „Borussii” zostały określone w następujący sposób: „WK Borussia pragnie aktywnie uczestniczyć w tworzeniu jednoczącej się Europy, Europy etycznych ojczyzn. Jesteśmy stowarzyszeniem polskim i międzynarodowym. Chcemy poprzez pełniejsze poznawanie regionalnej przeszłości, stosunków politycznych i narodowościowych, wartości kulturalnych i cywilizacyjnych krytycznie i twórczo dążyć do budowania nowej wiedzy, nowej kultury i postaw życiowych właśnie na Warmii i Mazurach. Głównie podejmować będziemy problematykę historyczną, oświatową, kulturalną z intencją stworzenia takiego krytycznego światopoglądu, który aktywnie uczestniczyłby w rozpoznawaniu i konstruowaniu przyszłości regionalnej, polskiej i europejskiej.
Warmii i Mazur nie sposób oderwać od dziedzictwa historycznego, od wielonarodowej i wielokulturowej tradycji tej północnej ziemi. Nie udało się tutaj po drugiej wojnie światowej stworzyć spójnej, tożsamej i niezależnej wspólnoty. Urodziliśmy się tutaj po 1945 r. Świadomi jesteśmy jej przeszłości, pragniemy być odpowiedzialni za jej przyszłość. Tworząc polską tożsamość, jednocześnie odkrywamy tu zastane dziedzictwo pruskie, niemieckie, rodzime. Pamiątki każdej narodowej przeszłości traktujemy jako pamiątki ludzkości.

Pragniemy kultywować miłość do ziemi rodzinnej w kontekście wartości ogólnoludzkich opartych na szacunku do prawdy historycznej, moralnej, egzystencjalnej. Naszym zadaniem jest budowanie pojednania i porozumienia pomiędzy narodami polskim i niemieckim.
Zajmować się będziemy tematyką regionalną, ale i europejską, wychodząc od tworzenia zasad odpowiedzialności, krytycznej myśli kulturowej i historycznej”.
Na działalność Wspólnoty Kulturowej „Borussia” składa się kilka głównych nurtów:

• działalność wydawnicza (czasopismo „Borussia” oraz Wydawnictwo „Borussia”),
• koordynowanie programów wolontariackich i wymiany młodzieżowej,
• działania na rzecz rozwoju współpracy transgranicznej,
• działania na rzecz ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego.

Od pierwszych lat istnienia „Borussia” organizuje seminaria, konferencje, spotkania i wystawy poświęcone historii i kulturze regionu Warmii i Mazur oraz jego współczesnej tożsamości. Stowarzyszenie działa również na rzecz rozwoju kultury dialogu i tolerancji oraz budowania społeczeństwa obywatelskiego, organizując szereg międzynarodowych spotkań, seminariów, konferencji, warsztatów i obozów letnich dla studentów, nauczycieli i młodzieży oraz koordynując międzynarodowy program wolontariacki. Bardzo ważnym elementem działalności „Borussii” jest wspieranie rozwoju współpracy transgranicznej między Polską, Litwą, Białorusią, Ukrainą i Obwodem Kaliningradzkim. Stowarzyszenie realizuje programy wspierające organizacje pozarządowe w tych krajach, w ramach których organizowane są szkolenia, konferencje i wizyty studyjne w stowarzyszeniach polskich.
Najważniejsze długoletnie inicjatywy „Borussii” to:

• program „Przywrócić krajobrazowi” – renowacja cmentarzy wojennych z I wojny światowej (realizowana podczas corocznych obozów konserwatorskich)
• wieloletni program socjalny „Wyspa dzieci” – działania na rzecz lokalnej społeczności – zajęcia w okresie letnim dla dzieci prowadzone przez wolontariuszy
• „Nowe życie pod starymi dachami” – multidyscyplinarny projekt wspierający rewitalizację zabytkowych wsi i rezydencji wiejskich oraz upowszechniający właściwe wzorce w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego (w ramach projektu zorganizowano warsztaty, konferencje i wystawy, wydano publikacje poświęcone tradycyjnemu budownictwu)
• Program „Otwarty Regionalizm” – rozwój wspólnej świadomości kulturowej, tworzenie trwałych kontaktów i rozwój społeczeństwa obywatelskiego w obwodzie kaliningradzkim, zachodniej Litwie i na Warmii i Mazurach
• program „Forum Przyjaznego Sąsiedztwa” – rozwój współpracy transgranicznej
• program „Dom Mendelsohna” – stworzenie otwartego centrum kulturowego w dawnym domu przedpogrzebowym Bet Tahara przy Cmentarzu Żydowskim w Olsztynie

Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „Borussia” współpracuje z wieloma polskimi, europejskimi i międzynarodowymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi.

Nagrody i odznaczenia

• Złota Dziesiątka „Gazety Olsztyńskiej” (1995)
• Gdańska Nagroda im. Ericha Brosta przyznawana w uznaniu szczególnych inicjatyw służących pojednaniu między Polakami i Niemcami (2001)
• Nagroda Prezydenta Olsztyna – statuetka „Świętego Jakuba” za promocję miasta poza granicami kraju (2003)
• Doroczna, wspólna Nagroda Ministrów Spraw Zagranicznych Polski i Niemiec „za szczególne zasługi w rozwoju stosunków polsko-niemieckich” (2004)
• Nagroda im. Lwa Kopielewa, „za budowanie porozumienia między Polską i Niemcami” (2004)
• Nagroda Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego „Najlepsi z najlepszych”, za szczególne zasługi w promowaniu Warmii i Mazur w kraju i za granicą (2005)
• Osobowość Roku 2012 przyznana przez Warmińsko-Mazurski Klub Biznesu (2013)
• Nagroda marszałka województwa warmińsko-mazurskiego w dziedzinie kultury (2013)

Bibliografia

1. Sikorski, Jerzy: Wspólnota Kulturowa „Borussia” / Jerzy Sikorski // W: Olsztyn 1945-2005 : kultura i nauka : praca zbiorowa / pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2006. – S. 181-190.
2. Wspólnota Kulturowa „Borussia” // „Borussia”. – Nr 1 (1991), s. 108-109.
3. Kronika Wspólnoty Kulturowej „Borussia” // „Borussia”. – Nr 2 (1992), s. 132-133 ; nr 7 (1993), s. 228-227 ; nr 8 (1994), s. 275-276 ; nr 9 (1994), s. 298-301 ; nr 12 (1996), s. 227-228 ; nr 14 (1997), s. 350-352 ; nr 16 (1997), s. 375-377 ; nr 18/19 (1999), s. 436-440 ; nr 20/21 (2000), s. 322-325 ; nr 23 (2001), s. 255-258 ; nr 28 (2002), s. 167-173 ; nr 32 (2004), s. 155-165.

Zobacz też

• Strona internetowa Wspólnoty Kulturowej „Borussia”