Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie

Stary Ratusz - siedziba biblioteki obecnie. Fot. A. Stachurski
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie

Budynek na ul. 1 Maja 5 w Olsztynie - siedziba biblioteki obecnie.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie

Stary Ratusz po pożarze w 1968 r. Fot. Zbigniew Grabowski.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie

Czytelnia w 1972 r. Fot. Alojzy Kuraczyk.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie

Bibliobus WiMBP w 1968 r.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie

Nagroda Bibliotheca Magna.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie

Biblioteka publiczna działająca na terenie województwa warmińsko-mazurskiego od 1950 r.

Siedziba

ul. 1 Maja 5, 10-117 Olsztyn (Dyrekcja, Dział Zbiorów Specjalnych, „Piątka” - Oddział Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej, Dział Instrukcyjno-Metodyczny) ul. Stare Miasto 33 - Stary Ratusz (Wypożyczalnia Główna, Czytelnia Główna, Dział Gromadzenia i Opracowania Zasobów, Dział Informacyjno-Bibliograficzny)

Początki

Powojenna historia bibliotek olsztyńskich rozpoczęła się w marcu 1946 r., wraz z przydzieleniem przez władze Olsztyna lokalu na działalność biblioteczną. Organizacją wówczas Miejskiej Biblioteki Publicznej zajęła się dyrektorka placówki – Wanda Dąbrowska. Pierwsze książki przydzielone przez Ministerstwo Oświaty w Warszawie umieszczono w kaplicy metodystów przy ul. Lanca 1. W czerwcu 1946 r. z biblioteki korzystało 160 czytelników. Warunkiem zapisu do biblioteki było przyniesienie w formie daru 1 książki. W marcu 1947 r. zmieniono siedzibę biblioteki na budynek przy ul. Pieniężnego 15 (obok kina Polonia). W 1948 r. placówka otrzymała pierwszy stały fundusz na zakup książek. Od 1 marca 1948 r. obowiązywały opłaty za korzystanie z biblioteki. Rok później powstały dwie filie osiedlowe – na Osiedlu Mazurskim (kierownikiem została Irena Grabowska) oraz na Zatorzu (kierownikiem była Zofia Wojtowicz). 13 marca 1950 r. nową siedzibą Miejskiej Biblioteki Publicznej stał się odbudowany Stary Ratusz, w którym zajmowała ona początkowo sześć pomieszczeń na parterze (wypożyczalnia, czytelnia, „centrala książek”). W tym samym roku otwarto trzecią filię na osiedlu nad Jeziorem Długim oraz punkt biblioteczny dla studentów w Kortowie (kierownikiem została Teresa Frudko). Rozpoczęto też wypożyczanie międzybiblioteczne. 1 marca 1950 r. otwarto Oddział dla Dzieci i Młodzieży przy ul. Pieniężnego 15, którym kierowała Natalia Bieske. Oddział ten w 1954 r. przeniesiono do Starego Ratusza. Samodzielna działalność biblioteki została zakończona w 1954 r.

Historia

Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Olsztynie powołano 1 lipca 1950 r. Stanowisko pierwszego dyrektora objął Wacław Popko (1950-1952). Oficjalne otwarcie nastąpiło 3 maja 1951 r. Księgozbiór placówki stanowiły głównie dary oraz zachowane książki z księgozbiorów poniemieckich. Biblioteka otrzymywała również zbiory z Ministerstwa Oświaty w Warszawie (z tzw. przydziału). Wiele wartościowych pozycji zostało odebranych bibliotece na rzecz Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Katowicach. 1 stycznia 1955 r. nastąpiło połączenie Miejskiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie i placówki wojewódzkiej. W wyniku powstała Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Olsztynie, której dyrektorem została Teresa Pepłowska. W strukturze znalazły się wówczas działy i filie biblioteki miejskiej (których z czasem przybywało) oraz nowe działy: Organizacyjno-Administracyjny, Gromadzenia i Opracowania Zbiorów, Udostępniania Zbiorów (sześć placówek na trenie miasta), Instrukcyjno-Metodyczny, Informacyjno-Bibliograficzny (od 1957 r.), Dział Zbiorów Specjalnych (od 1972 r.). Uchwałą z dnia 8 października 1971 r. Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej nadano imię Emilii Sukertowej-Biedrawiny.W 1975 r. przywrócono nazwę Wojewódzka Biblioteka Publiczna. 1 kwietnia 1992 r. w wyniku reformy samorządowej nastąpił podział Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej, od której oddzielono kilkanaście placówek bibliotecznych działających na terenie Olsztyna. W 1993 r. staraniem ówczesnego dyrektora Romana Ławrynowicza budynek Starego Ratusza przekazano na własność bibliotece. Kolejną siedzibą biblioteki (oprócz Starego Ratusza) stał się budynek przy ul. 1 Maja 5, który w 1985 r. przeszedł generalny remont na potrzeby biblioteczne. 1 stycznia 1999 r. biblioteka stała się instytucją samorządu województwa warmińsko-mazurskiego. W 2003 r. zakończył się proces rewitalizacji zabytkowej siedziby biblioteki w Starym Ratuszu. W 2010 r. rozpoczął się natomiast remont i rozbudowa budynku biblioteki przy ul. 1 Maja 5.

Dyrektorzy

• Wacław Popko (1950-1952)
• Teresa Pepłowska (1952-1970)
• Zofia Kicińska (1970-1982)
• Roman Ławrynowicz (1982-2003)
• Andrzej Marcinkiewicz (2004- )

Działalność

Zadaniem powołanej w 1950 r. Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej była organizacja sieci bibliotek publicznych oraz pełnienie funkcji ośrodka metodyczno-szkoleniowego dla wszystkich bibliotek na terenie województwa. Po połączeniu placówek miejskiej i wojewódzkiej ważną rolę odegrał Dział Instrukcyjno-Metodyczny, kierowany przez Jana Burakowskiego. Wcześnie podjęto również regularne opracowanie informatorów i bibliografii, w tym regionalnej. Kontynuacją wydawanej przez Emilię Sukertową-Biedrawinę bibliografii zajął się Dział Informacyjno-Bibliograficzny, kierowany początkowo przez Tamarę Wajsbrot (do 1983 r.), następnie Bożenę Wasilewską (do 2007 r.). Od 1963 r. funkcjonowała Biblioteka Objazdowa w specjalnym bibliobusie (dojeżdżającym do 17 wsi). W latach 50-tych odbywały się prelekcje, odczyty, spotkania autorskie (m.in. z Władysławem Broniewskim, Marią Zientarą-Malewską, Seweryną Szmaglewską, Melchiorem Wańkowiczem), wystawy, konkursy czytelnicze, turnieje. W latach 80-tych placówka zajmowała II miejsce w kraju pod względem rozwoju czytelnictwa. Od 1999 r. podjęto planowe działania mające na celu komputeryzację biblioteki wojewódzkiej oraz bibliotek na terenie województwa. Kolejne lata przyniosły automatyzację placówek, tworzenie i udostępnienie komputerowych baz danych, rozszerzenie zasobów bibliotecznych o zbiory audiowizualne. Z początkiem XXI wieku Wojewódzka Biblioteka Publiczna realizowała różnorodne projekty, często pionierskie w skali kraju. Podjęła również współpracę z partnerami zagranicznymi (m.in. Szwecja, Dania, Rosja, Litwa, Ukraina). Kontynuuje także wieloletnią tradycję gromadzenia i udostępniania zbiorów specjalnych przeznaczonych dla osób niewidzących i słabowidzących. Od pierwszych lat funkcjonowania placówki prowadzona jest działalność wydawnicza. 20 kwietnia 1958 r. ukazał się pierwszy numer kwartalnika „Informator WiMBP w Olsztynie”, (do 1962 r.) Od 1983 r. wydawany był „Bibliotekarz Olsztyński” (od 1999 r. pod tytułem „Bibliotekarz Warmińsko-Mazurski”). Od 2008 r. w WBP wydaje także pismo „VariArt”. Nakładem biblioteki ukazywały się głównie publikacje o charakterze metodycznym oraz bibliograficznym. Tematykę wydawnictw rozszerzono wraz z aktywizacją przy WBP Oddziału Wojewódzkiego Polskiego Towarzystwa Czytelniczego. Opublikowano wówczas cykl książek o charakterze literackim i biograficznym, związanych z olsztyńskim środowiskiem autorów. Od 2003 r. w siedzibie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej funkcjonuje Galeria Stary Ratusz, w której prezentowane są prace artystów regionalnych i krajowych, zarówno profesjonalistów, jak i amatorów. W 2004 r. biblioteka, wspólnie z Polskim Towarzystwem Czytelniczym ustanowiła „Wawrzyn” – Literacką Nagroda Warmii i Mazur. Obecnie biblioteka jest jednocześnie miejscem spotkań autorskich, konferencji i sesji szkoleniowych. Włącza się w liczne akcje ogólnopolskie mające na celu promocję książki i informacji (np. Dyskusyjne Kluby Książki). Jest inicjatorem i realizatorem akcji Przegląd Wydawnictw Regionalnych „Moje Twoje Nasze”) oraz wielu innych działań mających na celu unowocześnienie bibliotek województwa warmińsko-mazurskiego.

Nagrody i wyróżnienia

• Odznaka Tysiąclecia za działalność społeczną w obchodach Tysiąclecia Państwa Polskiego (1966)
• Medal Prezydenta Miasta Olsztyna w 35-lecie upowszechniania czytelnictwa na Warmii i Mazurach (1981)
• Tytuł „Modernizacja Roku 2003” za przywrócenie gotyckiej postaci części budynku Starego Ratusza (2004)
• Medal „Bibliotheca Magna” przyznany przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich za zasługi dla polskiego bibliotekarstwa (2004)
• Tytuł Mistrz Promocji Czytelnictwa (2008)

Bibliografia

1. Olsztyn 1945-2005. Kultura i nauka / pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego. – Olsztyn : OBN, 2006. - S. 202-214.
2. Sikorski, Jerzy: Stary Ratusz w Olsztynie na tle dziejów miasta / Jerzy Sikorski. – Olsztyn : WBP ; PTCZ, 1999. – S. 71-88.
3. Konieczna, Danuta: Dzieje olsztyńskich bibliotek / Danuta Konieczna. – Olsztyn : WBP, 2008. – S. 8-20.

Zobacz też

• Strona Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie http://www.wbp.olsztyn.pl