Maria Zientara-Malewska: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
(→‎Zobacz też)
 
(Nie pokazano 58 wersji utworzonych przez 7 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
'''Maria Zientara-Malewska''' (1984-1984) - poetka i prozaik, publicystka, nauczycielka, zbieraczka folkloru warmińskiego.  
+
[[Image:Zientara-Malewska1.jpg|thumb|right|300px|Maria Zientara-Malewska 1977 r.<br>Źródło: Ze zbiorów dokumentów życia społecznego WBP w Olsztynie]]
  
−
== Biografia  ==
+
(1894-1984) - poetka i prozaik, publicystka, nauczycielka, zbieraczka folkloru warmińskiego
  
−
Ur. 4.09.1984 r. w Brąswałdzie. Ukończyła szkołę w Brąswałdzie, następnie była słuchaczką lekcji języka polskiego u ks. Walentego Barczewskiego. Skończyła kurs dla pomocniczych sił nauczycielskich w Olsztynie oraz Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Krakowie (1926). Pracowała w Polsko-Katolickim Towarzystwie Szkolnym na Warmii, organizowała przedszkola w Gietrzwałdzie, Unieszewie, Nowej Kaletce i Chaberkowie. Była nauczycielką szkoły polskiej w Chaberkowie i Wielkim Buczku. W 1931 roku zdała egzamin kwalifikacyjny jako nauczycielka, następnie pracowała w Berlinie w Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech a od 1933 roku została nauczycielką szkół polskich w Złotowie (1933-1935) oraz Nowym Kramsku (1935-1939). We wrześniu 1939 roku została aresztowana i uwięziona w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück (numer 2171), zwolniona przebywała do końca wojny pod nadzorem policji w Brąswałdzie. Od 1945 roku pracowała w Wydziale Oświaty Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski. W 1947 roku wzięła ślub kościelny, (potwierdzony w Urzędzie Stanu Cywilnego w 1948 roku) z Ottonem Malewskim (zm. 23 IV 1951). Zaczęła używać nazwiska Zientara-Malewska. W 1950 roku zwolniona z pracy w Kuratorium Okręgu Szkolnego w Olsztynie. Zajęła się zbieraniem warmińskiego folkloru oraz w 1952 roku nawiązała długoletnią współpracę z dodatkiem „Słowa Powszechnego” – „[[Słowo na Warmii i Mazurach]]”. Zmarła 2.10.1984 roku w Olsztynie.  
+
==Biografia==
 +
Urodziła się  4 września 1894 r. w [[ewim:Brąswałd|Brąswałdzie]]. Ukończyła szkołę w Brąswałdzie, następnie była słuchaczką lekcji języka polskiego u ks. [[ewim:Walenty Barczewski|Walentego Barczewskiego]]. Skończyła kurs dla pomocniczych sił nauczycielskich w [[ewim:Olsztyn|Olsztynie]] oraz Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Krakowie (1926). Pracowała w [[ewim:Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne an Warmii|Polsko-Katolickim Towarzystwie Szkolnym na Warmii]], organizowała przedszkola w [[ewim:Gietrzwałd|Gietrzwałdzie]], [[ewim:Unieszewo|Unieszewie]], [[ewim:Nowa Kaletka|Nowej Kaletce]] i [[ewim:Chaberkowo|Chaberkowie]]. Była nauczycielką [[ewim:Katolicka Szkoła Polska w Chaberkowie|szkoły polskiej w Chaberkowie]] i [[ewim:Wielki Buczek|Wielkim Buczku]]. W 1931 roku zdała egzamin kwalifikacyjny jako nauczycielka, następnie pracowała w Berlinie w Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech a od 1933 roku została nauczycielką szkół polskich w Złotowie (1933-1935) oraz Nowym Kramsku (1935-1939). We wrześniu 1939 roku została aresztowana i uwięziona w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück (numer 2171); zwolniona przebywała do końca wojny pod nadzorem policji w [[ewim:Brąswałd|Brąswałdzie]]. Od 1945 roku pracowała w Wydziale Oświaty Pełnomocnika Rządu RP na [[ewim:Okręg Mazurski|Okręg Mazurski]]. W 1947 roku wzięła ślub kościelny, (potwierdzony w Urzędzie Stanu Cywilnego w 1948 roku) z Ottonem Malewskim (zm. 23 IV 1951). Zaczęła używać nazwiska Zientara-Malewska. W 1950 roku zwolniona z pracy w Kuratorium Okręgu Szkolnego w Olsztynie. Zajęła się zbieraniem warmińskiego folkloru oraz w 1952 roku nawiązała długoletnią współpracę z dodatkiem „Słowa Powszechnego” – „[[Słowo na Warmii i Mazurach]]”. Zmarła 2 października 1984 roku w [[ewim:Olsztyn|Olsztynie]].  
  
−
== Działalność ==
+
==Działalność==
 +
Działaczka [[ewim:Towarzystwo Kobiet Polskich na Warmii|Towarzystwa Kobiet Polskich na Warmii]] i [[ewim:Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich|Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]] oraz [[ewim:Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmii|Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię]]. Brała udział w Kongresie Polaków w Berlinie w 1938 roku. W 1945 roku weszła w skład [[ewim:Okręgowy Polski Komitet Narodowościowy w Olsztynie|Okręgowego Polskiego Komitetu Narodowościowego w Olsztynie]], w 1946 została członkiem i następnie przewodniczącą Sekcji Kobiet Wojewódzkiego Zarządu [[ewim:Polskie Stronnictwo Ludowe na Warmii i Mazurach|PSL]] oraz członkiem [[ewim:Instytut Mazurski w Olsztynie|Instytutu Mazurskiego w Olsztynie]]. Była członkiem Wojewódzkiego i Ogólnopolskiego Komitetu [[ewim:Front Jedności Narodu na Warmii i Mazurach|Frontu Jedności Narodu]]. Występowała z zespołem „[[Żywe słowo]]”, była kierownikiem literackim [[Zespół Pieśni i Tańca "Olsztyn|Zespołu Pieśni i Tańca „Olsztyn”]]. Brała udział w licznych spotkaniach autorskich w Olsztynie i kraju.
  
−
Działaczka Towarzystwa Kobiet Polskich na Warmii i Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich, Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię. Brała udział w Kongresie Polaków w Berlinie w 1938 roku. W 1945 roku weszła w skład Okręgowego Polskiego Komitetu Narodowościowego w Olsztynie, w 1946 została członkiem i następnie przewodniczącą Sekcji Kobiet Wojewódzkiego Zarządu PSL oraz członkiem Instytutu Mazurskiego w Olsztynie. Była członkiem Wojewódzkiego i Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Występowała z zespołem „Żywe słowo”, była kierownikiem literackim [[Zespół Pieśni i Tańca "Olsztyn|Zespołu Pieśni i Tańca „Olsztyn”]]. Brała udział w licznych spotkaniach autorskich w Olsztynie i kraju.  
+
==Twórczość==
 +
Debiutowała 4 grudnia 1920 utworem ''Pory roku'' w „[[Gazeta Olsztyńska|Gazecie Olsztyńskiej]]”. Publikowała wiersze i artykuły w prasie polskiej. Po 1945 roku m.in. w „[[Wiadomości Mazurskie|Wiadomościach Mazurskich]]”, „[[Życie Olsztyńskie|Życiu Olsztyńskim]]”, oraz „[[Głos Olsztyński|Głosie Olsztyńskim]]” i „[[Słowo na Warmii i Mazurach|Słowie na Warmii i Mazurach]]”. 14 XII 1952 roku przyjęta do [[Związek Literatów Polskich|Związku Literatów Polskich]]. W 1953 roku wiersze M. Zientary-Malewskiej ukazały się w zbiorze ''[[Poezje Warmii i Mazur]]''. Debiutem książkowym był zbiór szkiców i reportaży  ''[[Rośnie do słońca]]'' (wspólnie z [[Wanda Pieńkowska|Wandą Pieńkowską]]). W swojej twórczości M. Zientara-Malewska zajmowała się wydarzeniami historycznymi nieraz zbeletryzowanymi w formie opowiadań, baśni lub legend n.p. ''[[Legendy dwóch rzek]]'' (1955), ''[[Baśnie znad Łyny]]'' (1970), ''[[O różnych kłobukach, skarbach i zaklętych zamkach]]'' (2008) oraz folklorem Warmii. Głównym tematem jej zainteresowań była problematyka warmińska. Publikowała wiersze o tematyce religijnej. Wiele wierszy napisała w gwarze warmińskiej. Opublikowała 21 książek oraz pieśni: ''Kolęda warmijska'' z muzyką Feliksa Nowowiejskiego (Poznań 1934) oraz ''Kołysanka warmińska'' z muzyką Romualda Twardowskiego (Warszawa 1978). Opublikowała wspomnienia: ''[[Śladami twardej drogi]]'' (1966), ''[[Wspomnienia nauczycielki spod znaku Rodła]]'' (1985).
  
−
== Twórczość  ==
+
==Galeria zdjęć==
−
 
+
<gallery widths=200px heights=200px perrow=5>
−
Debiutowała 4 XII 1920 utworem „Pory roku” w „[[Gazeta Olsztyńska|Gazecie Olsztyńskiej]]”. Publikowała wiersze i artykuły w prasie polskiej. Po 1945 roku m.in. w „[[Wiadomości Mazurskie|Wiadomościach Mazurskich]]”, „[[Życie Olsztyńskie|Życiu Olsztyńskim]]”, oraz „[[Głos Olsztyński|Głosie Olsztyńskim]]” i „[[Słowo na Warmii i Mazurach|Słowie na Warmii i Mazurach]]”. 14 XII 1952 roku przyjęta do [[Związek Literatów Polskich|Związku Literatów Polskich]]. W 1953 roku wiersze M. Zientary-Malewskiej ukazały się w zbiorze „[[Poezje Warmii i Mazur]]”. Debiutem książkowym był zbiór szkiców i reportaży „[[Rośnie do słońca]]” (wspólnie z Wandą Pieńkowską). W swojej twórczości M. Zientara-Malewska zajmowała się wydarzeniami historycznymi nieraz zbeletryzowanymi w formie opowiadań, baśni lub legend („[[Legendy dwóch rzek]]” (1955), „[[Baśnie znad Łyny]]” (1970), ”[[O różnych kłobukach, skarbach i zaklętych zamkach]]” (2008) oraz folklorem Warmii. Głównym tematem jej twórczości była problematyka warmińska. Publikowała wiersze o tematyce religijnej. Wiele wierszy napisała w gwarze warmińskiej. Opublikowała 21 książek oraz pieśni: "Kolęda warmijska" z muzyką Feliksa Nowowiejskiego (Poznań 1934) oraz [[Kołysanka warmińska]] z muzyką Romualda Twardowskiego (Warszawa 1978). Opublikowała wspomnienia „[[Śladami twardej drogi]]” (1966), „[[Wspomnienia nauczycielki spod znaku Rodła]]” (1985).
+
File:Zientara-Malewska2.jpg|Maria Zientarówna 1924 r. w Krakowie<br>Źródło: Ze zbiorów dokumentów życia społecznego WBP w Olsztynie
−
 
+
File:zientara pismo.jpg|Pismo hitlerowskiego Związku Niemieckiego Wschodu zalecające dyrektorowi szkoły w Brąswałdzie inwigilację Marii Zientary, 1937 r.<br>Źródło: Zbiory WBP w Olsztynie. Zdjęcie nadesłał [[Andrzej Cieślak]]
−
== Nagrody i odznaczenia  ==
+
File:Dzialacze bierut.jpg|Od lewej: [[Alojzy Śliwa]], Prezydent Bolesław Bierut, Maria Zientara-Malewska, [[Michał Lengowski]], Premier Józef Cyrankiewicz, nieznana osoba, 1948 r.<br>Źródło: Zbiory Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. <br> Zdjęcie nadesłał [[Andrzej Cieślak]]
 +
File:Mzmalewska.jpg|Maria Zientara-Malewska w rozmowie z [[Andrzej Cieślak|Andrzejem Cieślakiem]] podczas kiermaszu [[Dni Olsztyna 1975|Dni Olsztyna w 1975 r.]] <br>Źródło: Archiwum [[Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]
 +
File:Dla mego ludu.jpg|Okładka książki "Dla mego ludu śpiewać chcę" z 1983 r. <br>Źródło: Archiwum [[Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]
 +
File:Zientara list.jpg|List [[Feliks Nowowiejski|Feliksa Nowowiejskiego]] do Marii Zientary-Malewskiej (1 sierpnia 1933). Kompozytor ułożył kolendę warmińską do słów poetki.<br>Zdjęcie nadesłał [[Andrzej Cieślak]]
 +
File:Zientara pom.jpg|Maria Zientara-Malewska (siedzi) w Parku Jakubowym podczas odsłonięcia [[Pomnik_Bohater%C3%B3w_Walki_o_Wyzwolenie_Narodowe_i_Spo%C5%82eczne_Warmii_i_Mazur|Pomnika "Bohaterom Walki o Wyzwolenie Narodowe i Społeczne Warmii i Mazur]] (1972)<br>Fot. JerzyK.<br>Zdjęcie nadesłał [[Andrzej Cieślak]]
 +
File:Zientara zapr.jpg|Zaproszenie na promocję książki "Baśnie i legendy warmińskie"<br>Zdjęcie nadesłał [[Andrzej Cieślak]]
 +
</gallery>
  
 +
==Nagrody i odznaczenia==
 
*Złoty Krzyż Zasługi i Medal X PRL (1955)  
 
*Złoty Krzyż Zasługi i Medal X PRL (1955)  
−
*II nagroda za utwór „Ziemia Warmińska” i III nagroda za „Hymn Warmiński” w konkursie literackim Prezydium WRN (1956)
+
*II nagroda za utwór ''Ziemia Warmińska'' i III nagroda za ''Hymn Warmiński'' w konkursie literackim Prezydium WRN (1956)
 
*Wojewódzka nagroda literacka (1956)  
 
*Wojewódzka nagroda literacka (1956)  
 
*II nagroda w konkursie literacko-muzycznym z okazji 100-lecia urodzin Michała Kajki (1958)  
 
*II nagroda w konkursie literacko-muzycznym z okazji 100-lecia urodzin Michała Kajki (1958)  
Linia 22: Linia 32:
 
*Honorowa Odznaka Zasłużony dla Warmii i Mazur (1960)  
 
*Honorowa Odznaka Zasłużony dla Warmii i Mazur (1960)  
 
*Wojewódzka nagroda literacka (1960, po raz drugi)  
 
*Wojewódzka nagroda literacka (1960, po raz drugi)  
−
*Wyróżnienie za widowisko regionalne „Wesele warmińskie” w konkursie TRZZ i Zarządu Głównego ZLP (1960)  
+
*Wyróżnienie za widowisko regionalne ''Wesele warmińskie'' w konkursie TRZZ i Zarządu Głównego ZLP (1960)  
 
*Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka (1960)  
 
*Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka (1960)  
 
*Nagroda Ministra Kultury i Sztuki z okazji 40-lecia pracy literackiej (1961)  
 
*Nagroda Ministra Kultury i Sztuki z okazji 40-lecia pracy literackiej (1961)  
Linia 28: Linia 38:
 
*Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka dla zespołu redakcyjnego „[[Słowo na Warmii i Mazurach|Słowa na Warmii i Mazurach]]” (1962)  
 
*Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka dla zespołu redakcyjnego „[[Słowo na Warmii i Mazurach|Słowa na Warmii i Mazurach]]” (1962)  
 
*Wyróżnienie na Ogólnopolskim Festiwalu Poezji w Łodzi (1963)  
 
*Wyróżnienie na Ogólnopolskim Festiwalu Poezji w Łodzi (1963)  
−
*2 miejsce w konkursie [[Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie|Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie]] „Ulubiona książka 20-lecia” za książkę „[[Warmio moja miła]]” (1964)  
+
*2 miejsce w konkursie [[Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie|Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie]] „Ulubiona książka 20-lecia” za książkę ''[[Warmio moja miła]]'' (1964)  
−
*Wyróżnienie w konkursie TRZZ za „Moje wspomnienia związane z działalnością społeczno-polityczną na Ziemiach Zachodnich i Północnych” (1964)  
+
*Wyróżnienie w konkursie TRZZ za ''Moje wspomnienia związane z działalnością społeczno-polityczną na Ziemiach Zachodnich i Północnych'' (1964)  
 
*Godność członka honorowego Towarzystwa Kultury Języka (1971)  
 
*Godność członka honorowego Towarzystwa Kultury Języka (1971)  
 
*Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1971)  
 
*Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1971)  
Linia 40: Linia 50:
 
*Medal za zasługi dla „[[Gazeta Olsztyńska|Gazety Olsztyńskiej]]” (1984)  
 
*Medal za zasługi dla „[[Gazeta Olsztyńska|Gazety Olsztyńskiej]]” (1984)  
 
*[[Medal Rodła]] przyznany pośmiertnie (1986)  
 
*[[Medal Rodła]] przyznany pośmiertnie (1986)  
−
*Tytuł „Olsztynianki XX wieku” w plebiscycie zorg. przez „Gazetę Wyborczą” i [[Polskie Radio Olsztyn|Radio Olsztyn]] (2001).  
+
*Tytuł „Olsztynianki XX wieku” w plebiscycie zorganizowanym przez „Gazetę Wyborczą” i [[Polskie Radio Olsztyn|Radio Olsztyn]] (2001).
−
 
 
−
== Filmy  ==
 
  
 +
==Filmy==
 
Sylwetka poetki zaprezentowana została w filmach dokumentalnych:  
 
Sylwetka poetki zaprezentowana została w filmach dokumentalnych:  
−
*„Maria Zientara-Malewska” (Program Literacki Naczelnej Redakcji Publicystyki Kulturalnej w cyklu „Portrety warmińskich poetów” (1976)
+
*''Maria Zientara-Malewska'' (Program Literacki Naczelnej Redakcji Publicystyki Kulturalnej w cyklu ''Portrety warmińskich poetów'' - 1976)&nbsp;
−
*„Buduję rymy z prostych słów” M. Kubery (Wytwórnia Filmów Oświatowych - 1983&nbsp;;
+
*''Buduję rymy z prostych słów'' M. Kubery (Wytwórnia Filmów Oświatowych - 1983)&nbsp;
−
*„Śladami twardej drogi” [[Edward Sulikowski|E. Sulikowskiego]] ([[Amatorski Klub Filmowy „Grunwald”]] w Olsztynie-1984).  
+
*''Śladami twardej drogi'' [[Edward Sulikowski|E. Sulikowskiego]] ([[Amatorski Klub Filmowy „Grunwald” w Olsztynie]] - 1984).  
−
 
 
−
== Upamiętnienie ==
 
  
−
Od 1985 r. w [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku Warmińskim]] organizowane są [[Konkurs Krasomówczy im. Marii Zientary-Malewskiej|Konkursy Krasomówcze im. Marii Zientary-Malewskiej]] oraz prowadzone są Spotkania z Poezją Religijną im. Marii Zientary-Malewskiej. W 1994 roku ulicę w Olsztynie przy której wiele lat mieszkała nazwano imieniem Marii Zientary-Malewskiej. W budynku starej szkoły podstawowej w Brąswałdzie utworzono [[Izba Pamięci Marii Zientary-Malewskiej|Izbę Pamięci Marii Zientary-Malewskiej]]. Liczne szkoły oraz ulice wielu miast noszą imię M.Zientary-Malewskiej.
+
==Upamiętnienie==
−
 
+
Od 1985 r. w [[ewim:Lidzbark Warmiński|Lidzbarku Warmińskim]] organizowane są [[Konkurs Krasomówczy im. Marii Zientary-Malewskiej|Konkursy Krasomówcze im. Marii Zientary-Malewskiej]] oraz prowadzone są [[Spotkania z Poezją Religijną im. Marii Zientary-Malewskiej]]. Od 1987 r. Oddział [[Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Pojezierze|Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego "Pojezierze"]] w Brąswałdzie oraz [[Gminny Ośrodek Kultury w Dywitach]] organizują Konkursy Poezji Marii Zientary-Malewskiej. 16.10.1989 r. odsłonięto tablicę pamiątkową w Brąswałdzie. W budynku starej szkoły podstawowej utworzono (1994) [[Izba Pamięci Marii Zientary-Malewskiej|Izbę Pamięci Marii Zientary-Malewskiej]]. W 1994 roku ulicę w Olsztynie przy której wiele lat mieszkała nazwano Jej imieniem. Utworzono [[ewim:Szlak im. Marii Zientary-Malewskiej: Olsztyn - Brąswałd|szlak turystyczny pieszy Marii Zientary-Malewskiej]]. Liczne szkoły oraz ulice wielu miast noszą imię M.Zientary-Malewskiej.
−
 
 
−
== Bibliografia  ==
 
  
 +
==Bibliografia==
 
#''Czytaliśmy sercem&nbsp;: wspomnienia o Marii Zientarze-Malewskiej'' / wstęp i oprac. Jan Chłosta. – Olsztyn&nbsp;: Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1994.  
 
#''Czytaliśmy sercem&nbsp;: wspomnienia o Marii Zientarze-Malewskiej'' / wstęp i oprac. Jan Chłosta. – Olsztyn&nbsp;: Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1994.  
 +
#M.K.-K.: ''Zientara-Malewska Maria'' / M.K.-K. // W: ''Współcześni polscy pisarze i badacze literatury&nbsp;: słownik biobibliograficzny. T. 9, W-Z'' / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachorowskiej i Alicji Szałagan. – Warszawa&nbsp;: WSiP, 2004. – Bibliogr. przy hasłach. - S. 476-479.
 +
#''Maria Zientara-Malewska (1894-1984)&nbsp;: życie i twórczość&nbsp;: bibliografia'' / [oprac. Zespół Janina Kępista et al.]&nbsp;; red. Zofia Smołucha [et al.]&nbsp;; Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Tadeusza Kotarbińskiego w Olsztynie. – Olsztyn&nbsp;: PBW , 1995.
 +
#''Olsztyńskie biografie literackie 1945-1988&nbsp;: praca zbiorowa'' / pod red. Jana Chłosty. – Olsztyn&nbsp;: Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1991. – Bibliogr. przy hasłach. – S. 108-112.
 +
#Sawicka, Hanna: ''Maria Zientara-Malewska&nbsp;: zarys monograficzny życia i twórczości'' / Hanna Sawicka. – Wyd. 2 uzup. i poszerz. – Olsztyn&nbsp;: Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1988.
  
−
#M.K.-K.: ''Zientara-Malewska Maria'' / M.K.-K. // W: ''Współcześni polscy pisarze i badacze literatury&nbsp;: słownik'' b''iobibliograficzny. T. 9, W-Z'' / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachorowskiej i Alicji Szałagan. – Warszawa&nbsp;: WSiP, 2004. – Bibliogr. przy hasłach. - S. 476-479.
+
== Zobacz też ==
−
 
+
*Strona internetowa http://zientaramalewska.pl/
−
#''Maria Zientara-Malewska (1894-1984)&nbsp;: życie i twórczość&nbsp;: bibliografia'' / [oprac. Zespół Janina Kępista et al.]&nbsp;; red. Zofia Smołucha [et al.]&nbsp;; Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Tadeusza Kotarbińskiego w Olsztynie. – Olsztyn&nbsp;: PBW , 1995.
+
*Strona Szlaku Świętej Warmii o Marii Zientarze-Malewskiej: https://szlakswietejwarmii.pl/maria-zientara-malewskapoetessa-swietej-warmii/
−
 
+
[[Category:Wielkie postaci Warmii i Mazur|Zientara-Malewska,Maria]]
−
#''Olsztyńskie biografie literackie 1945-1988&nbsp;: praca zbiorowa'' / pod red. Jana Chłosty. – Olsztyn&nbsp;: Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1991. – Bibliogr. przy hasłach. – S. 108-112.
+
[[Category:Działacze społeczni|Zientara-Malewska,Maria]]
−
 
+
[[Category:Pisarze i poeci|Zientara-Malewska,Maria]]
−
#Sawicka, Hanna: ''Maria Zientara-Malewska&nbsp;: zarys monograficzny życia i twórczości'' / Hanna Sawicka. – Wyd. 2 uzup. i poszerz. – Olsztyn&nbsp;: Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1988.
+
[[Category:Organizatorzy i animatorzy kultury|Zientara-Malewska,Maria]]
 +
[[Category:Badacze historii i kultury|Zientara-Malewska,Maria]]
 +
[[Category:Dziennikarze i publicyści|Zientara-Malewska,Maria]]
 +
[[Category:Literatura|Zientara-Malewska,Maria]]
 +
[[Category:Historia kultury|Zientara-Malewska,Maria]]
 +
[[Category:Prusy Wschodnie|Zientara-Malewska,Maria]]
 +
[[Category:Olsztyn|Zientara-Malewska,Maria]]
 +
[[Category:Powiat olsztyński|Zientara-Malewska,Maria]]
 +
[[Category:Dywity (gmina wiejska)|Zientara-Malewska,Maria]]
 +
[[Category:Nauczyciele i dyrektorzy placówek oświatowych|Zientara-Malewska,Maria]]
 +
[[Category:1919-1944|Zientara-Malewska,Maria]]
 +
[[Category:1945-1989|Zientara-Malewska,Maria]]

Aktualna wersja na dzień 12:21, 15 paź 2024

Maria Zientara-Malewska 1977 r.
Źródło: Ze zbiorów dokumentów życia społecznego WBP w Olsztynie

(1894-1984) - poetka i prozaik, publicystka, nauczycielka, zbieraczka folkloru warmińskiego

Biografia

Urodziła się 4 września 1894 r. w Brąswałdzie. Ukończyła szkołę w Brąswałdzie, następnie była słuchaczką lekcji języka polskiego u ks. Walentego Barczewskiego. Skończyła kurs dla pomocniczych sił nauczycielskich w Olsztynie oraz Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Krakowie (1926). Pracowała w Polsko-Katolickim Towarzystwie Szkolnym na Warmii, organizowała przedszkola w Gietrzwałdzie, Unieszewie, Nowej Kaletce i Chaberkowie. Była nauczycielką szkoły polskiej w Chaberkowie i Wielkim Buczku. W 1931 roku zdała egzamin kwalifikacyjny jako nauczycielka, następnie pracowała w Berlinie w Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech a od 1933 roku została nauczycielką szkół polskich w Złotowie (1933-1935) oraz Nowym Kramsku (1935-1939). We wrześniu 1939 roku została aresztowana i uwięziona w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück (numer 2171); zwolniona przebywała do końca wojny pod nadzorem policji w Brąswałdzie. Od 1945 roku pracowała w Wydziale Oświaty Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski. W 1947 roku wzięła ślub kościelny, (potwierdzony w Urzędzie Stanu Cywilnego w 1948 roku) z Ottonem Malewskim (zm. 23 IV 1951). Zaczęła używać nazwiska Zientara-Malewska. W 1950 roku zwolniona z pracy w Kuratorium Okręgu Szkolnego w Olsztynie. Zajęła się zbieraniem warmińskiego folkloru oraz w 1952 roku nawiązała długoletnią współpracę z dodatkiem „Słowa Powszechnego” – „Słowo na Warmii i Mazurach”. Zmarła 2 października 1984 roku w Olsztynie.

Działalność

Działaczka Towarzystwa Kobiet Polskich na Warmii i Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich oraz Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię. Brała udział w Kongresie Polaków w Berlinie w 1938 roku. W 1945 roku weszła w skład Okręgowego Polskiego Komitetu Narodowościowego w Olsztynie, w 1946 została członkiem i następnie przewodniczącą Sekcji Kobiet Wojewódzkiego Zarządu PSL oraz członkiem Instytutu Mazurskiego w Olsztynie. Była członkiem Wojewódzkiego i Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Występowała z zespołem „Żywe słowo”, była kierownikiem literackim Zespołu Pieśni i Tańca „Olsztyn”. Brała udział w licznych spotkaniach autorskich w Olsztynie i kraju.

Twórczość

Debiutowała 4 grudnia 1920 utworem Pory roku w „Gazecie Olsztyńskiej”. Publikowała wiersze i artykuły w prasie polskiej. Po 1945 roku m.in. w „Wiadomościach Mazurskich”, „Życiu Olsztyńskim”, oraz „Głosie Olsztyńskim” i „Słowie na Warmii i Mazurach”. 14 XII 1952 roku przyjęta do Związku Literatów Polskich. W 1953 roku wiersze M. Zientary-Malewskiej ukazały się w zbiorze Poezje Warmii i Mazur. Debiutem książkowym był zbiór szkiców i reportaży Rośnie do słońca (wspólnie z Wandą Pieńkowską). W swojej twórczości M. Zientara-Malewska zajmowała się wydarzeniami historycznymi nieraz zbeletryzowanymi w formie opowiadań, baśni lub legend n.p. Legendy dwóch rzek (1955), Baśnie znad Łyny (1970), O różnych kłobukach, skarbach i zaklętych zamkach (2008) oraz folklorem Warmii. Głównym tematem jej zainteresowań była problematyka warmińska. Publikowała wiersze o tematyce religijnej. Wiele wierszy napisała w gwarze warmińskiej. Opublikowała 21 książek oraz pieśni: Kolęda warmijska z muzyką Feliksa Nowowiejskiego (Poznań 1934) oraz Kołysanka warmińska z muzyką Romualda Twardowskiego (Warszawa 1978). Opublikowała wspomnienia: Śladami twardej drogi (1966), Wspomnienia nauczycielki spod znaku Rodła (1985).

Galeria zdjęć

Nagrody i odznaczenia

  • Złoty Krzyż Zasługi i Medal X PRL (1955)
  • II nagroda za utwór Ziemia Warmińska i III nagroda za Hymn Warmiński w konkursie literackim Prezydium WRN (1956)
  • Wojewódzka nagroda literacka (1956)
  • II nagroda w konkursie literacko-muzycznym z okazji 100-lecia urodzin Michała Kajki (1958)
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
  • Honorowa Odznaka Zasłużony dla Warmii i Mazur (1960)
  • Wojewódzka nagroda literacka (1960, po raz drugi)
  • Wyróżnienie za widowisko regionalne Wesele warmińskie w konkursie TRZZ i Zarządu Głównego ZLP (1960)
  • Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka (1960)
  • Nagroda Ministra Kultury i Sztuki z okazji 40-lecia pracy literackiej (1961)
  • Odznaka Honorowa Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie (1961)
  • Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka dla zespołu redakcyjnego „Słowa na Warmii i Mazurach” (1962)
  • Wyróżnienie na Ogólnopolskim Festiwalu Poezji w Łodzi (1963)
  • 2 miejsce w konkursie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie „Ulubiona książka 20-lecia” za książkę Warmio moja miła (1964)
  • Wyróżnienie w konkursie TRZZ za Moje wspomnienia związane z działalnością społeczno-polityczną na Ziemiach Zachodnich i Północnych (1964)
  • Godność członka honorowego Towarzystwa Kultury Języka (1971)
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1971)
  • Medal Komisji Edukacji Narodowej (1972)
  • Nagroda miesięcznika „Warmia i Mazury” (1972)
  • Order Budowniczych Polski Ludowej (1972)
  • Regionalna Nagroda im. Michała Lengowskiego (1974)
  • wpis do Księgi Zasłużonych Obywateli Olsztyna (1974,
  • Medal Papieski „Pro Ecclesia et Pontifice” (1980)
  • Medal za zasługi dla „Gazety Olsztyńskiej” (1984)
  • Medal Rodła przyznany pośmiertnie (1986)
  • Tytuł „Olsztynianki XX wieku” w plebiscycie zorganizowanym przez „Gazetę Wyborczą” i Radio Olsztyn (2001).

Filmy

Sylwetka poetki zaprezentowana została w filmach dokumentalnych:

Upamiętnienie

Od 1985 r. w Lidzbarku Warmińskim organizowane są Konkursy Krasomówcze im. Marii Zientary-Malewskiej oraz prowadzone są Spotkania z Poezją Religijną im. Marii Zientary-Malewskiej. Od 1987 r. Oddział Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego "Pojezierze" w Brąswałdzie oraz Gminny Ośrodek Kultury w Dywitach organizują Konkursy Poezji Marii Zientary-Malewskiej. 16.10.1989 r. odsłonięto tablicę pamiątkową w Brąswałdzie. W budynku starej szkoły podstawowej utworzono (1994) Izbę Pamięci Marii Zientary-Malewskiej. W 1994 roku ulicę w Olsztynie przy której wiele lat mieszkała nazwano Jej imieniem. Utworzono szlak turystyczny pieszy Marii Zientary-Malewskiej. Liczne szkoły oraz ulice wielu miast noszą imię M.Zientary-Malewskiej.

Bibliografia

  1. Czytaliśmy sercem : wspomnienia o Marii Zientarze-Malewskiej / wstęp i oprac. Jan Chłosta. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1994.
  2. M.K.-K.: Zientara-Malewska Maria / M.K.-K. // W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 9, W-Z / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachorowskiej i Alicji Szałagan. – Warszawa : WSiP, 2004. – Bibliogr. przy hasłach. - S. 476-479.
  3. Maria Zientara-Malewska (1894-1984) : życie i twórczość : bibliografia / [oprac. Zespół Janina Kępista et al.] ; red. Zofia Smołucha [et al.] ; Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Tadeusza Kotarbińskiego w Olsztynie. – Olsztyn : PBW , 1995.
  4. Olsztyńskie biografie literackie 1945-1988 : praca zbiorowa / pod red. Jana Chłosty. – Olsztyn : Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1991. – Bibliogr. przy hasłach. – S. 108-112.
  5. Sawicka, Hanna: Maria Zientara-Malewska : zarys monograficzny życia i twórczości / Hanna Sawicka. – Wyd. 2 uzup. i poszerz. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1988.

Zobacz też

Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Maria_Zientara-Malewska&oldid=82657”