Maria Zientara-Malewska: Różnice pomiędzy wersjami
Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
(→Upamiętnienie) |
(→Zobacz też) |
||
| (Nie pokazano 40 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | [[Image:Zientara-Malewska1.jpg|thumb|right|300px|Maria Zientara-Malewska 1977 r.<br>Źródło: Ze zbiorów dokumentów życia społecznego WBP w Olsztynie]] | |
| − | + | (1894-1984) - poetka i prozaik, publicystka, nauczycielka, zbieraczka folkloru warmińskiego | |
| − | + | ==Biografia== | |
| + | Urodziła się 4 września 1894 r. w [[ewim:Brąswałd|Brąswałdzie]]. Ukończyła szkołę w Brąswałdzie, następnie była słuchaczką lekcji języka polskiego u ks. [[ewim:Walenty Barczewski|Walentego Barczewskiego]]. Skończyła kurs dla pomocniczych sił nauczycielskich w [[ewim:Olsztyn|Olsztynie]] oraz Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Krakowie (1926). Pracowała w [[ewim:Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne an Warmii|Polsko-Katolickim Towarzystwie Szkolnym na Warmii]], organizowała przedszkola w [[ewim:Gietrzwałd|Gietrzwałdzie]], [[ewim:Unieszewo|Unieszewie]], [[ewim:Nowa Kaletka|Nowej Kaletce]] i [[ewim:Chaberkowo|Chaberkowie]]. Była nauczycielką [[ewim:Katolicka Szkoła Polska w Chaberkowie|szkoły polskiej w Chaberkowie]] i [[ewim:Wielki Buczek|Wielkim Buczku]]. W 1931 roku zdała egzamin kwalifikacyjny jako nauczycielka, następnie pracowała w Berlinie w Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech a od 1933 roku została nauczycielką szkół polskich w Złotowie (1933-1935) oraz Nowym Kramsku (1935-1939). We wrześniu 1939 roku została aresztowana i uwięziona w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück (numer 2171); zwolniona przebywała do końca wojny pod nadzorem policji w [[ewim:Brąswałd|Brąswałdzie]]. Od 1945 roku pracowała w Wydziale Oświaty Pełnomocnika Rządu RP na [[ewim:Okręg Mazurski|Okręg Mazurski]]. W 1947 roku wzięła ślub kościelny, (potwierdzony w Urzędzie Stanu Cywilnego w 1948 roku) z Ottonem Malewskim (zm. 23 IV 1951). Zaczęła używać nazwiska Zientara-Malewska. W 1950 roku zwolniona z pracy w Kuratorium Okręgu Szkolnego w Olsztynie. Zajęła się zbieraniem warmińskiego folkloru oraz w 1952 roku nawiązała długoletnią współpracę z dodatkiem „Słowa Powszechnego” – „[[Słowo na Warmii i Mazurach]]”. Zmarła 2 października 1984 roku w [[ewim:Olsztyn|Olsztynie]]. | ||
| − | == Działalność | + | ==Działalność== |
| + | Działaczka [[ewim:Towarzystwo Kobiet Polskich na Warmii|Towarzystwa Kobiet Polskich na Warmii]] i [[ewim:Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich|Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]] oraz [[ewim:Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmii|Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię]]. Brała udział w Kongresie Polaków w Berlinie w 1938 roku. W 1945 roku weszła w skład [[ewim:Okręgowy Polski Komitet Narodowościowy w Olsztynie|Okręgowego Polskiego Komitetu Narodowościowego w Olsztynie]], w 1946 została członkiem i następnie przewodniczącą Sekcji Kobiet Wojewódzkiego Zarządu [[ewim:Polskie Stronnictwo Ludowe na Warmii i Mazurach|PSL]] oraz członkiem [[ewim:Instytut Mazurski w Olsztynie|Instytutu Mazurskiego w Olsztynie]]. Była członkiem Wojewódzkiego i Ogólnopolskiego Komitetu [[ewim:Front Jedności Narodu na Warmii i Mazurach|Frontu Jedności Narodu]]. Występowała z zespołem „[[Żywe słowo]]”, była kierownikiem literackim [[Zespół Pieśni i Tańca "Olsztyn|Zespołu Pieśni i Tańca „Olsztyn”]]. Brała udział w licznych spotkaniach autorskich w Olsztynie i kraju. | ||
| − | + | ==Twórczość== | |
| + | Debiutowała 4 grudnia 1920 utworem ''Pory roku'' w „[[Gazeta Olsztyńska|Gazecie Olsztyńskiej]]”. Publikowała wiersze i artykuły w prasie polskiej. Po 1945 roku m.in. w „[[Wiadomości Mazurskie|Wiadomościach Mazurskich]]”, „[[Życie Olsztyńskie|Życiu Olsztyńskim]]”, oraz „[[Głos Olsztyński|Głosie Olsztyńskim]]” i „[[Słowo na Warmii i Mazurach|Słowie na Warmii i Mazurach]]”. 14 XII 1952 roku przyjęta do [[Związek Literatów Polskich|Związku Literatów Polskich]]. W 1953 roku wiersze M. Zientary-Malewskiej ukazały się w zbiorze ''[[Poezje Warmii i Mazur]]''. Debiutem książkowym był zbiór szkiców i reportaży ''[[Rośnie do słońca]]'' (wspólnie z [[Wanda Pieńkowska|Wandą Pieńkowską]]). W swojej twórczości M. Zientara-Malewska zajmowała się wydarzeniami historycznymi nieraz zbeletryzowanymi w formie opowiadań, baśni lub legend n.p. ''[[Legendy dwóch rzek]]'' (1955), ''[[Baśnie znad Łyny]]'' (1970), ''[[O różnych kłobukach, skarbach i zaklętych zamkach]]'' (2008) oraz folklorem Warmii. Głównym tematem jej zainteresowań była problematyka warmińska. Publikowała wiersze o tematyce religijnej. Wiele wierszy napisała w gwarze warmińskiej. Opublikowała 21 książek oraz pieśni: ''Kolęda warmijska'' z muzyką Feliksa Nowowiejskiego (Poznań 1934) oraz ''Kołysanka warmińska'' z muzyką Romualda Twardowskiego (Warszawa 1978). Opublikowała wspomnienia: ''[[Śladami twardej drogi]]'' (1966), ''[[Wspomnienia nauczycielki spod znaku Rodła]]'' (1985). | ||
| − | == | + | ==Galeria zdjęć== |
| − | + | <gallery widths=200px heights=200px perrow=5> | |
| − | + | File:Zientara-Malewska2.jpg|Maria Zientarówna 1924 r. w Krakowie<br>Źródło: Ze zbiorów dokumentów życia społecznego WBP w Olsztynie | |
| − | + | File:zientara pismo.jpg|Pismo hitlerowskiego Związku Niemieckiego Wschodu zalecające dyrektorowi szkoły w Brąswałdzie inwigilację Marii Zientary, 1937 r.<br>Źródło: Zbiory WBP w Olsztynie. Zdjęcie nadesłał [[Andrzej Cieślak]] | |
| − | + | File:Dzialacze bierut.jpg|Od lewej: [[Alojzy Śliwa]], Prezydent Bolesław Bierut, Maria Zientara-Malewska, [[Michał Lengowski]], Premier Józef Cyrankiewicz, nieznana osoba, 1948 r.<br>Źródło: Zbiory Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. <br> Zdjęcie nadesłał [[Andrzej Cieślak]] | |
| + | File:Mzmalewska.jpg|Maria Zientara-Malewska w rozmowie z [[Andrzej Cieślak|Andrzejem Cieślakiem]] podczas kiermaszu [[Dni Olsztyna 1975|Dni Olsztyna w 1975 r.]] <br>Źródło: Archiwum [[Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]] | ||
| + | File:Dla mego ludu.jpg|Okładka książki "Dla mego ludu śpiewać chcę" z 1983 r. <br>Źródło: Archiwum [[Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]] | ||
| + | File:Zientara list.jpg|List [[Feliks Nowowiejski|Feliksa Nowowiejskiego]] do Marii Zientary-Malewskiej (1 sierpnia 1933). Kompozytor ułożył kolendę warmińską do słów poetki.<br>Zdjęcie nadesłał [[Andrzej Cieślak]] | ||
| + | File:Zientara pom.jpg|Maria Zientara-Malewska (siedzi) w Parku Jakubowym podczas odsłonięcia [[Pomnik_Bohater%C3%B3w_Walki_o_Wyzwolenie_Narodowe_i_Spo%C5%82eczne_Warmii_i_Mazur|Pomnika "Bohaterom Walki o Wyzwolenie Narodowe i Społeczne Warmii i Mazur]] (1972)<br>Fot. JerzyK.<br>Zdjęcie nadesłał [[Andrzej Cieślak]] | ||
| + | File:Zientara zapr.jpg|Zaproszenie na promocję książki "Baśnie i legendy warmińskie"<br>Zdjęcie nadesłał [[Andrzej Cieślak]] | ||
| + | </gallery> | ||
| + | ==Nagrody i odznaczenia== | ||
*Złoty Krzyż Zasługi i Medal X PRL (1955) | *Złoty Krzyż Zasługi i Medal X PRL (1955) | ||
| − | *II nagroda za utwór | + | *II nagroda za utwór ''Ziemia Warmińska'' i III nagroda za ''Hymn Warmiński'' w konkursie literackim Prezydium WRN (1956) |
*Wojewódzka nagroda literacka (1956) | *Wojewódzka nagroda literacka (1956) | ||
*II nagroda w konkursie literacko-muzycznym z okazji 100-lecia urodzin Michała Kajki (1958) | *II nagroda w konkursie literacko-muzycznym z okazji 100-lecia urodzin Michała Kajki (1958) | ||
| Linia 22: | Linia 32: | ||
*Honorowa Odznaka Zasłużony dla Warmii i Mazur (1960) | *Honorowa Odznaka Zasłużony dla Warmii i Mazur (1960) | ||
*Wojewódzka nagroda literacka (1960, po raz drugi) | *Wojewódzka nagroda literacka (1960, po raz drugi) | ||
| − | *Wyróżnienie za widowisko regionalne | + | *Wyróżnienie za widowisko regionalne ''Wesele warmińskie'' w konkursie TRZZ i Zarządu Głównego ZLP (1960) |
*Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka (1960) | *Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka (1960) | ||
*Nagroda Ministra Kultury i Sztuki z okazji 40-lecia pracy literackiej (1961) | *Nagroda Ministra Kultury i Sztuki z okazji 40-lecia pracy literackiej (1961) | ||
| Linia 28: | Linia 38: | ||
*Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka dla zespołu redakcyjnego „[[Słowo na Warmii i Mazurach|Słowa na Warmii i Mazurach]]” (1962) | *Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka dla zespołu redakcyjnego „[[Słowo na Warmii i Mazurach|Słowa na Warmii i Mazurach]]” (1962) | ||
*Wyróżnienie na Ogólnopolskim Festiwalu Poezji w Łodzi (1963) | *Wyróżnienie na Ogólnopolskim Festiwalu Poezji w Łodzi (1963) | ||
| − | *2 miejsce w konkursie [[Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie|Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie]] „Ulubiona książka 20-lecia” za książkę | + | *2 miejsce w konkursie [[Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie|Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie]] „Ulubiona książka 20-lecia” za książkę ''[[Warmio moja miła]]'' (1964) |
| − | *Wyróżnienie w konkursie TRZZ za | + | *Wyróżnienie w konkursie TRZZ za ''Moje wspomnienia związane z działalnością społeczno-polityczną na Ziemiach Zachodnich i Północnych'' (1964) |
*Godność członka honorowego Towarzystwa Kultury Języka (1971) | *Godność członka honorowego Towarzystwa Kultury Języka (1971) | ||
*Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1971) | *Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1971) | ||
| Linia 40: | Linia 50: | ||
*Medal za zasługi dla „[[Gazeta Olsztyńska|Gazety Olsztyńskiej]]” (1984) | *Medal za zasługi dla „[[Gazeta Olsztyńska|Gazety Olsztyńskiej]]” (1984) | ||
*[[Medal Rodła]] przyznany pośmiertnie (1986) | *[[Medal Rodła]] przyznany pośmiertnie (1986) | ||
| − | *Tytuł „Olsztynianki XX wieku” w plebiscycie | + | *Tytuł „Olsztynianki XX wieku” w plebiscycie zorganizowanym przez „Gazetę Wyborczą” i [[Polskie Radio Olsztyn|Radio Olsztyn]] (2001). |
| − | |||
| − | |||
| + | ==Filmy== | ||
Sylwetka poetki zaprezentowana została w filmach dokumentalnych: | Sylwetka poetki zaprezentowana została w filmach dokumentalnych: | ||
| − | * | + | *''Maria Zientara-Malewska'' (Program Literacki Naczelnej Redakcji Publicystyki Kulturalnej w cyklu ''Portrety warmińskich poetów'' - 1976) |
| − | * | + | *''Buduję rymy z prostych słów'' M. Kubery (Wytwórnia Filmów Oświatowych - 1983) |
| − | * | + | *''Śladami twardej drogi'' [[Edward Sulikowski|E. Sulikowskiego]] ([[Amatorski Klub Filmowy „Grunwald” w Olsztynie]] - 1984). |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | ==Upamiętnienie== |
| + | Od 1985 r. w [[ewim:Lidzbark Warmiński|Lidzbarku Warmińskim]] organizowane są [[Konkurs Krasomówczy im. Marii Zientary-Malewskiej|Konkursy Krasomówcze im. Marii Zientary-Malewskiej]] oraz prowadzone są [[Spotkania z Poezją Religijną im. Marii Zientary-Malewskiej]]. Od 1987 r. Oddział [[Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Pojezierze|Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego "Pojezierze"]] w Brąswałdzie oraz [[Gminny Ośrodek Kultury w Dywitach]] organizują Konkursy Poezji Marii Zientary-Malewskiej. 16.10.1989 r. odsłonięto tablicę pamiątkową w Brąswałdzie. W budynku starej szkoły podstawowej utworzono (1994) [[Izba Pamięci Marii Zientary-Malewskiej|Izbę Pamięci Marii Zientary-Malewskiej]]. W 1994 roku ulicę w Olsztynie przy której wiele lat mieszkała nazwano Jej imieniem. Utworzono [[ewim:Szlak im. Marii Zientary-Malewskiej: Olsztyn - Brąswałd|szlak turystyczny pieszy Marii Zientary-Malewskiej]]. Liczne szkoły oraz ulice wielu miast noszą imię M.Zientary-Malewskiej. | ||
| + | ==Bibliografia== | ||
#''Czytaliśmy sercem : wspomnienia o Marii Zientarze-Malewskiej'' / wstęp i oprac. Jan Chłosta. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1994. | #''Czytaliśmy sercem : wspomnienia o Marii Zientarze-Malewskiej'' / wstęp i oprac. Jan Chłosta. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1994. | ||
| − | + | #M.K.-K.: ''Zientara-Malewska Maria'' / M.K.-K. // W: ''Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 9, W-Z'' / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachorowskiej i Alicji Szałagan. – Warszawa : WSiP, 2004. – Bibliogr. przy hasłach. - S. 476-479. | |
| − | #M.K.-K.: ''Zientara-Malewska Maria'' / M.K.-K. // W: ''Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik | + | #''Maria Zientara-Malewska (1894-1984) : życie i twórczość : bibliografia'' / [oprac. Zespół Janina Kępista et al.] ; red. Zofia Smołucha [et al.] ; Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Tadeusza Kotarbińskiego w Olsztynie. – Olsztyn : PBW , 1995. |
| − | + | #''Olsztyńskie biografie literackie 1945-1988 : praca zbiorowa'' / pod red. Jana Chłosty. – Olsztyn : Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1991. – Bibliogr. przy hasłach. – S. 108-112. | |
| − | #''Maria Zientara-Malewska (1894-1984) : życie i twórczość : bibliografia'' / [oprac. Zespół Janina Kępista et al.] ; red. Zofia Smołucha [et al.] ; Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Tadeusza Kotarbińskiego w Olsztynie. – Olsztyn : PBW , 1995. | ||
| − | |||
| − | #''Olsztyńskie biografie literackie 1945-1988 : praca zbiorowa'' / pod red. Jana Chłosty. – Olsztyn : Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1991. – Bibliogr. przy hasłach. – S. 108-112. | ||
| − | |||
#Sawicka, Hanna: ''Maria Zientara-Malewska : zarys monograficzny życia i twórczości'' / Hanna Sawicka. – Wyd. 2 uzup. i poszerz. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1988. | #Sawicka, Hanna: ''Maria Zientara-Malewska : zarys monograficzny życia i twórczości'' / Hanna Sawicka. – Wyd. 2 uzup. i poszerz. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1988. | ||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
| − | Strona internetowa http://zientaramalewska.pl/ | + | *Strona internetowa http://zientaramalewska.pl/ |
| − | + | *Strona Szlaku Świętej Warmii o Marii Zientarze-Malewskiej: https://szlakswietejwarmii.pl/maria-zientara-malewskapoetessa-swietej-warmii/ | |
| − | [[Category: | + | [[Category:Wielkie postaci Warmii i Mazur|Zientara-Malewska,Maria]] |
| − | [[Category: | + | [[Category:Działacze społeczni|Zientara-Malewska,Maria]] |
| − | [[Category: | + | [[Category:Pisarze i poeci|Zientara-Malewska,Maria]] |
| − | [[Category: | + | [[Category:Organizatorzy i animatorzy kultury|Zientara-Malewska,Maria]] |
| − | [[Category: | + | [[Category:Badacze historii i kultury|Zientara-Malewska,Maria]] |
| − | [[Category: | + | [[Category:Dziennikarze i publicyści|Zientara-Malewska,Maria]] |
| − | [[Category: | + | [[Category:Literatura|Zientara-Malewska,Maria]] |
| − | [[Category: | + | [[Category:Historia kultury|Zientara-Malewska,Maria]] |
| − | [[Category: | + | [[Category:Prusy Wschodnie|Zientara-Malewska,Maria]] |
| − | [[Category: | + | [[Category:Olsztyn|Zientara-Malewska,Maria]] |
| + | [[Category:Powiat olsztyński|Zientara-Malewska,Maria]] | ||
| + | [[Category:Dywity (gmina wiejska)|Zientara-Malewska,Maria]] | ||
| + | [[Category:Nauczyciele i dyrektorzy placówek oświatowych|Zientara-Malewska,Maria]] | ||
| + | [[Category:1919-1944|Zientara-Malewska,Maria]] | ||
| + | [[Category:1945-1989|Zientara-Malewska,Maria]] | ||
Aktualna wersja na dzień 12:21, 15 paź 2024
(1894-1984) - poetka i prozaik, publicystka, nauczycielka, zbieraczka folkloru warmińskiego
Spis treści
Biografia
Urodziła się 4 września 1894 r. w Brąswałdzie. Ukończyła szkołę w Brąswałdzie, następnie była słuchaczką lekcji języka polskiego u ks. Walentego Barczewskiego. Skończyła kurs dla pomocniczych sił nauczycielskich w Olsztynie oraz Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Krakowie (1926). Pracowała w Polsko-Katolickim Towarzystwie Szkolnym na Warmii, organizowała przedszkola w Gietrzwałdzie, Unieszewie, Nowej Kaletce i Chaberkowie. Była nauczycielką szkoły polskiej w Chaberkowie i Wielkim Buczku. W 1931 roku zdała egzamin kwalifikacyjny jako nauczycielka, następnie pracowała w Berlinie w Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech a od 1933 roku została nauczycielką szkół polskich w Złotowie (1933-1935) oraz Nowym Kramsku (1935-1939). We wrześniu 1939 roku została aresztowana i uwięziona w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück (numer 2171); zwolniona przebywała do końca wojny pod nadzorem policji w Brąswałdzie. Od 1945 roku pracowała w Wydziale Oświaty Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski. W 1947 roku wzięła ślub kościelny, (potwierdzony w Urzędzie Stanu Cywilnego w 1948 roku) z Ottonem Malewskim (zm. 23 IV 1951). Zaczęła używać nazwiska Zientara-Malewska. W 1950 roku zwolniona z pracy w Kuratorium Okręgu Szkolnego w Olsztynie. Zajęła się zbieraniem warmińskiego folkloru oraz w 1952 roku nawiązała długoletnią współpracę z dodatkiem „Słowa Powszechnego” – „Słowo na Warmii i Mazurach”. Zmarła 2 października 1984 roku w Olsztynie.
Działalność
Działaczka Towarzystwa Kobiet Polskich na Warmii i Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich oraz Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię. Brała udział w Kongresie Polaków w Berlinie w 1938 roku. W 1945 roku weszła w skład Okręgowego Polskiego Komitetu Narodowościowego w Olsztynie, w 1946 została członkiem i następnie przewodniczącą Sekcji Kobiet Wojewódzkiego Zarządu PSL oraz członkiem Instytutu Mazurskiego w Olsztynie. Była członkiem Wojewódzkiego i Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Występowała z zespołem „Żywe słowo”, była kierownikiem literackim Zespołu Pieśni i Tańca „Olsztyn”. Brała udział w licznych spotkaniach autorskich w Olsztynie i kraju.
Twórczość
Debiutowała 4 grudnia 1920 utworem Pory roku w „Gazecie Olsztyńskiej”. Publikowała wiersze i artykuły w prasie polskiej. Po 1945 roku m.in. w „Wiadomościach Mazurskich”, „Życiu Olsztyńskim”, oraz „Głosie Olsztyńskim” i „Słowie na Warmii i Mazurach”. 14 XII 1952 roku przyjęta do Związku Literatów Polskich. W 1953 roku wiersze M. Zientary-Malewskiej ukazały się w zbiorze Poezje Warmii i Mazur. Debiutem książkowym był zbiór szkiców i reportaży Rośnie do słońca (wspólnie z Wandą Pieńkowską). W swojej twórczości M. Zientara-Malewska zajmowała się wydarzeniami historycznymi nieraz zbeletryzowanymi w formie opowiadań, baśni lub legend n.p. Legendy dwóch rzek (1955), Baśnie znad Łyny (1970), O różnych kłobukach, skarbach i zaklętych zamkach (2008) oraz folklorem Warmii. Głównym tematem jej zainteresowań była problematyka warmińska. Publikowała wiersze o tematyce religijnej. Wiele wierszy napisała w gwarze warmińskiej. Opublikowała 21 książek oraz pieśni: Kolęda warmijska z muzyką Feliksa Nowowiejskiego (Poznań 1934) oraz Kołysanka warmińska z muzyką Romualda Twardowskiego (Warszawa 1978). Opublikowała wspomnienia: Śladami twardej drogi (1966), Wspomnienia nauczycielki spod znaku Rodła (1985).
Galeria zdjęć
Maria Zientarówna 1924 r. w Krakowie
Źródło: Ze zbiorów dokumentów życia społecznego WBP w Olsztynie
Pismo hitlerowskiego Związku Niemieckiego Wschodu zalecające dyrektorowi szkoły w Brąswałdzie inwigilację Marii Zientary, 1937 r.
Źródło: Zbiory WBP w Olsztynie. Zdjęcie nadesłał Andrzej Cieślak
Od lewej: Alojzy Śliwa, Prezydent Bolesław Bierut, Maria Zientara-Malewska, Michał Lengowski, Premier Józef Cyrankiewicz, nieznana osoba, 1948 r.
Źródło: Zbiory Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.
Zdjęcie nadesłał Andrzej Cieślak
Maria Zientara-Malewska w rozmowie z Andrzejem Cieślakiem podczas kiermaszu Dni Olsztyna w 1975 r.
Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka
Okładka książki "Dla mego ludu śpiewać chcę" z 1983 r.
Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka
List Feliksa Nowowiejskiego do Marii Zientary-Malewskiej (1 sierpnia 1933). Kompozytor ułożył kolendę warmińską do słów poetki.
Zdjęcie nadesłał Andrzej Cieślak
Maria Zientara-Malewska (siedzi) w Parku Jakubowym podczas odsłonięcia Pomnika "Bohaterom Walki o Wyzwolenie Narodowe i Społeczne Warmii i Mazur (1972)
Fot. JerzyK.
Zdjęcie nadesłał Andrzej Cieślak
Zaproszenie na promocję książki "Baśnie i legendy warmińskie"
Zdjęcie nadesłał Andrzej Cieślak
Nagrody i odznaczenia
- Złoty Krzyż Zasługi i Medal X PRL (1955)
- II nagroda za utwór Ziemia Warmińska i III nagroda za Hymn Warmiński w konkursie literackim Prezydium WRN (1956)
- Wojewódzka nagroda literacka (1956)
- II nagroda w konkursie literacko-muzycznym z okazji 100-lecia urodzin Michała Kajki (1958)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
- Honorowa Odznaka Zasłużony dla Warmii i Mazur (1960)
- Wojewódzka nagroda literacka (1960, po raz drugi)
- Wyróżnienie za widowisko regionalne Wesele warmińskie w konkursie TRZZ i Zarządu Głównego ZLP (1960)
- Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka (1960)
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki z okazji 40-lecia pracy literackiej (1961)
- Odznaka Honorowa Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie (1961)
- Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka dla zespołu redakcyjnego „Słowa na Warmii i Mazurach” (1962)
- Wyróżnienie na Ogólnopolskim Festiwalu Poezji w Łodzi (1963)
- 2 miejsce w konkursie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie „Ulubiona książka 20-lecia” za książkę Warmio moja miła (1964)
- Wyróżnienie w konkursie TRZZ za Moje wspomnienia związane z działalnością społeczno-polityczną na Ziemiach Zachodnich i Północnych (1964)
- Godność członka honorowego Towarzystwa Kultury Języka (1971)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1971)
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1972)
- Nagroda miesięcznika „Warmia i Mazury” (1972)
- Order Budowniczych Polski Ludowej (1972)
- Regionalna Nagroda im. Michała Lengowskiego (1974)
- wpis do Księgi Zasłużonych Obywateli Olsztyna (1974,
- Medal Papieski „Pro Ecclesia et Pontifice” (1980)
- Medal za zasługi dla „Gazety Olsztyńskiej” (1984)
- Medal Rodła przyznany pośmiertnie (1986)
- Tytuł „Olsztynianki XX wieku” w plebiscycie zorganizowanym przez „Gazetę Wyborczą” i Radio Olsztyn (2001).
Filmy
Sylwetka poetki zaprezentowana została w filmach dokumentalnych:
- Maria Zientara-Malewska (Program Literacki Naczelnej Redakcji Publicystyki Kulturalnej w cyklu Portrety warmińskich poetów - 1976)
- Buduję rymy z prostych słów M. Kubery (Wytwórnia Filmów Oświatowych - 1983)
- Śladami twardej drogi E. Sulikowskiego (Amatorski Klub Filmowy „Grunwald” w Olsztynie - 1984).
Upamiętnienie
Od 1985 r. w Lidzbarku Warmińskim organizowane są Konkursy Krasomówcze im. Marii Zientary-Malewskiej oraz prowadzone są Spotkania z Poezją Religijną im. Marii Zientary-Malewskiej. Od 1987 r. Oddział Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego "Pojezierze" w Brąswałdzie oraz Gminny Ośrodek Kultury w Dywitach organizują Konkursy Poezji Marii Zientary-Malewskiej. 16.10.1989 r. odsłonięto tablicę pamiątkową w Brąswałdzie. W budynku starej szkoły podstawowej utworzono (1994) Izbę Pamięci Marii Zientary-Malewskiej. W 1994 roku ulicę w Olsztynie przy której wiele lat mieszkała nazwano Jej imieniem. Utworzono szlak turystyczny pieszy Marii Zientary-Malewskiej. Liczne szkoły oraz ulice wielu miast noszą imię M.Zientary-Malewskiej.
Bibliografia
- Czytaliśmy sercem : wspomnienia o Marii Zientarze-Malewskiej / wstęp i oprac. Jan Chłosta. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1994.
- M.K.-K.: Zientara-Malewska Maria / M.K.-K. // W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 9, W-Z / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachorowskiej i Alicji Szałagan. – Warszawa : WSiP, 2004. – Bibliogr. przy hasłach. - S. 476-479.
- Maria Zientara-Malewska (1894-1984) : życie i twórczość : bibliografia / [oprac. Zespół Janina Kępista et al.] ; red. Zofia Smołucha [et al.] ; Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Tadeusza Kotarbińskiego w Olsztynie. – Olsztyn : PBW , 1995.
- Olsztyńskie biografie literackie 1945-1988 : praca zbiorowa / pod red. Jana Chłosty. – Olsztyn : Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1991. – Bibliogr. przy hasłach. – S. 108-112.
- Sawicka, Hanna: Maria Zientara-Malewska : zarys monograficzny życia i twórczości / Hanna Sawicka. – Wyd. 2 uzup. i poszerz. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1988.
Zobacz też
- Strona internetowa http://zientaramalewska.pl/
- Strona Szlaku Świętej Warmii o Marii Zientarze-Malewskiej: https://szlakswietejwarmii.pl/maria-zientara-malewskapoetessa-swietej-warmii/
