Skarbiec Fromborski

Pastorał biskupa Filipa Krementza.
Źródło: Katedra we Fromborku, Olsztyn 2010, s. 151.

Krzyż i pierścień biskupa Ignacego Krasickiego.
Źródło: Katedra we Fromborku, Olsztyn 2010, s. 149.

Ornat z herbem „Waza”.
Źródło: Katedra we Fromborku, Olsztyn 2010, s. 146.

Anioł chrzcielny, XVIII w.
Źródło: "Wstępna inwentaryzacja wraz z oceną stanu zachowania zespołu rzeźb i elementów rzeźb przechowywanych w skarbcu Archikatedry we Fromborku", Frombork 2012

Anioł chrzcielny, XVIII w.
Źródło: "Wstępna inwentaryzacja wraz z oceną stanu zachowania zespołu rzeźb i elementów rzeźb przechowywanych w skarbcu Archikatedry we Fromborku", Frombork 2012

Historyczny, muzealny zbiór zabytków sztuki sakralnej z Fromborka, głównie stanowiący wyposażenie Bazyliki Archikatedralnej we Fromborku.

Historia

W bazylice we Fromborku znajdował się historyczny Skarbiec Fromborski, który ulokowany był nad zakrystią. Stanowił on cel wielu kradzieży, głównie w XVII i XVIII wieku. Część, która ocalała do XX wieku została w całości zrabowana przez stacjonujących po 1945 roku żołnierzy Armii Czerwonej i wywieziona z Polski do Związku Radzieckiego. W ramach rewindykacji zachowane skarby wróciły do kraju w 1953 roku, a w 1956 roku włączono je do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Do Diecezji Warmińskiej trafiły ponownie w kwietniu 1981 roku dzięki decyzji ówczesnego dyrektora Muzeum – prof. Stanisława Lorentza.

Charakterystyka

Z dawnych (już XVII-wiecznych) inwentarzy kościelnych Fromborka, aktualizowanych co kilka lub kilkanaście lat wynika, że w roku 1910 w mieście znajdowało się ponad sto dzieł złotniczych: 40 kielichów (od gotyku do rokoka), 87 obiektów w Katedrze, 12 w kościele parafialnym, 4 w szpitalnym, 1 w sekretariacie kapituły. Historyczny zbiór Skarbca Fromborskiego w pierwotnym kształcie nie zachował się. Do dziś przetrwały m.in.:

• pastorał biskupa Filipa Krementza z 1885 roku,
• monstrancja i lavabo z fundacji biskupa Grabowskiego z 1752 roku,
• puszka na komunikanty z 1735 (lub 1736) roku,
• kielich biskupa Szembeka z ok. 1730 roku,
• cztery zabytkowe ornaty z XVII, XVIII i XIX wieku, w tym czerwony z herbem „Waza” z 1640 roku,
• pektorał i pierścień księcia biskupa Ignacego Krasickiego z II połowy XVIII wieku,
• kielich mszalny wykonany przez Johannesa Christopha Geese w 1740 roku,
• kielich mszalny z 1670 roku wykonany w Gdańsku,
• relikwiarz i pastorał biskupa Krzysztofa Jana Szembeka z 1732 roku,
• relikwiarz św. Andrzeja Apostoła z XVII wieku,
• kielich mszalny biskupa Marcina Kromera z 1568 roku,
• pacyfikał biskupa Łukasza Watzenrode z 1511 roku,
• trzy cyboria gotyckie z XIV i XV wieku (w tym z puszka eucharystyczna z Bisztynka i puszka z Długoboru).
• kielich biskupa Sorboma z 1379 roku.

Ponadto w Skarbcu Fromborskim w latach międzywojennych i powojennych zostały zgromadzone rzeźby z terenu Prus Wschodnich. Powstały one od XVI do XIX. W tym zbiorze wyróżnia się kolekcja 9 aniołów chrzcielnych. Cały zbiór liczy obecnie 75 obiektów. W 2021 roku zostało zdigitalizowanych 14 rzeźb z tego zbioru. Można je obejrzeć w galerii 3d na stronie https://muzeum.frombork.pl/gallery/index.php?dir=rzezby :

• Madonna z Dzieciątkiem, bądź alegoria Miłości,
• Święty Jan Ewangelista,
• Kapłan z tablicami,
• Anioł z grupy ze św. Janem,
• Anioł chrzcielny w sukni z motywem kwiatowym,
• Chrystus,
• Anioł kroczący,
• Anioł chrzcielny, aut. Mathias Pörtzel,
• Anioł tańczący,
• Anioł bez ręki,
• Święty Piotr,
• Anioł chrzcielny biały,
• Chrystus Błogosławiący,
• Anioł w wianku i z prawą ręką na biodrze.

Hasła powiązane

• Szpital pw. Św. Ducha we Fromborku
• Kościół pw. św. Mikołaja we Fromborku
• Kaplica pw. Zbawiciela w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku
• Kaplica pw. św. Anny we Fromborku
• Kaplica pw. św. Jerzego we Fromborku
• Kaplica pw. św. Jerzego w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku
• Wieża dzwonna katedry we Fromborku
• Wieża Mikołaja Kopernika we Fromborku
• Grota we Fromborku
• Cmentarz kanonicki we Fromborku
• Zespół kurii kanonicznych we Fromborku
• Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku
• Muzeum Pomnika Historii Frombork Zespół Katedralny

Bibliografia

1. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku / Józefa Piskorska. Cz. 2, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 37-42.
2. Katedra we Fromborku / zdj. Jacek Maciej Wojtkowski ; tekst Janina Bosko. - Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2010. - S. 18.
3. Semków, Jagoda: "Wstępna inwentaryzacja wraz z oceną stanu zachowania zespołu rzeźb i elementów rzeźb przechowywanych w skarbcu Archikatedry we Fromborku", Frombork 2012.
4. Semków, Jagoda: "Wykaz rzeźby i fragmentów rzeźb, dekoracji snycerskich i innych obiektów w dawnym skarbcu katedralnym we Fromborku", Frombork 2012.