Puszka eucharystyczna z kościoła pw. św. Jana Ewangelisty w Długoborze
XIV-wieczny zabytek złotniczej sztuki sakralnej z kościoła pw. św. Jana Ewangelisty w Długoborze.
Historia
Cyborium powstało na terenie Prus. Pochodzi z połowy XIV wieku.[1] Niektóre części dzieła nie są oryginalne. Współczesna jest drewniana stopa i górny fragment trzonu. Zakłada się, iż pierwotnie należała ona do kościoła w Długoborze. Przypuszczalnie do 1945 roku przechowywana była w Skarbcu Fromborskim (muzeum przykatedralne), skąd wraz z innymi cennymi zabytkami sztuki sakralnej została wywieziona do Związku Radzieckiego. Rewindykowana w latach 50-tych XX wieku włączona została do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, by po latach, w 1981 roku powrócić do Fromborka.[2]
Opis
Cyborium z Długoboru, czyli naczynie w kształcie puszki, przeznaczone do przechowywania komunikantów należy do najstarszych zabytków sztuki złotniczej na Warmii. Wykonane zostało z drewna oraz kutej miedzi, przy wykorzystaniu technik złotniczych: odlewania, repusowania, grawerowania, cyzelowania i złocenia. Wysokość oryginalnej części wynosi 32 cm. Szerokość puszki w jej najszerszym miejscu to 13 cm. Obiekt waży 1360 gram.
Charakterystyka
Puszka wykonana została w stylu gotyckim. Składa się na nią sześcioboczne naczynie, w narożach ozdobione tzw. szkarpami, czyli wspornikami typowymi dla architektury gotyckiej. Poszczególne pola naczynia zdobią rozmieszczone parami figurki dwunastu Apostołów. Na wszystkich zachowanych fotografiach widoczne jest cyborium bez jednej z nich. Naczynie z pokrywą łączy zewnętrzny zawias skobelkowy. Przylegający brzeg pokrywy zdobi koronka z motywem liści. Na pokrywie widnieje sześcioboczna wieżyczka z manswerkowymi okienkami, podparta szkarpami, zwieńczona wysokim hełmowym daszkiem. Wygrawerowane na nim wzory imitują gont. Brak wierzchołka pokrywy. Puszka osadzona jest na prostym, sześciobocznym trzonie, który zdobi spłaszczony kulisty nodus, czyli dekoracyjne zgubienie. Nodus podzielony jest na dwanaście wklęsłych przestrzeni, a w co drugiej umieszczono brodate głowy mężczyzn. Podstawą puszki jest natomiast sześcioliścienna stopa z wzniesionym płaszczem, osadzona na talerzyku.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Według niektórych badaczy puszkę należy datować na pierwszą połowę XV wieku. Por. K. Szczepkowska-Naliwajek, Złotnictwo gotyckie Pomorza Gdańskiego, Ziemi Chełmińskiej i Warmii, Wrocław, Ossolineum, 1987, s. 186.
- ↑ Cyborium z pewnością było przechowywane do 1939 roku we Fromborku. Po 1945 roku miało status zaginionego. Ibidem, s. 186.
Bibliografia
- Okulicz, Małgorzata: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku: katalog wystawy / Małgorzata Okulicz. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 36-37.
- Szczepkowska-Naliwajek, Kinga: Złotnictwo gotyckie Pomorza Gdańskiego, Ziemi Chełmińskiej i Warmii / Kinga Szczepkowska-Naliwajek. - Wrocław : Ossolineum, 1987. - S. 186.
