Ludus Passionis

Źródło: Ludus Passionis = gra o Męce Pańskiej = Mystére de la Passion = Passion play, Schola Teatru Węgajty, Nowe Kawkowo, [ca 2006].

Łaciński dramat liturgiczny z polskim podtytułem-tłumaczeniem Gra o Męce Pańskiej – jeden z najstarszych zabytków europejskiego teatru, opracowany i wykonywany przez członków Scholi Teatru „Węgajty” od 2003 r.

Historia

Źródłem tekstu jest antologia świeckich i i satyrycznych pieśni łacińskich, pochodząca z bawarskiego klasztoru Benediktbeuern, dziś przechowywana w Monachium. W XIII-wiecznym rękopisie prócz pieśni znajdował się m.in. opisywany dramat religijny, największy z zawartych w źródle.
Prezentacja premierowa opisywanego dramatu liturgicznego (udziałem Marcela Peresa) odbyła się 31 marca 2003 r. w archikatedrze św. Jakuba w Olsztynie.

Źródło: Ludus Passionis = gra o Męce Pańskiej = Mystére de la Passion = Passion play, Schola Teatru Węgajty, Nowe Kawkowo, [ca 2006].

Opis

Podstawową trudnością w rekonstrukcji Pasji stanowił jej zapis muzyczny, jako że całość rękopisu zanotowana była notacją, zwaną campo aperto, nieposiadającą linii. W ten sposób kształt melodii zaznaczony był jedynie w sposób przybliżony. Rekonstruktor Scholi z Węgajt kierował się tymi niepełnymi wskazaniami wysokości dźwięków i dynamiki w różnorodnych figurach wokalnych odzwierciedlonych za pomocą neum. Do Pasji dodano utwory zaczerpnięte z repertuaru gregoriańskiego (np. responsorium Collegerunt z Graduału z Compiègne; IX w.).
Warstwę wizualną widowiska aktorzy opracowali – podobnie jak w przypadku pozostałych dramatów liturgicznych ze swojego repertuaru, m.in. studiując miniatury średniowieczne, by nauczyć się specyfiki dawnych gestów liturgiczno-artystycznych (przyklęknięcie, złożenie dłoni). W rekonstrukcji i budowaniu obrzędu nawiązano do żywej w niektórych krajach tradycji wielkotygoniowych procesji i dramatyzowanych rytuałów, z użyciem symbolicznych przedmiotów (np. kielich) i wizerunków (drewniana figura Chrystusa na osiołku) oraz znaków.

Źródło:Ludus Passionis = gra o Męce Pańskiej = Mystére de la Passion = Passion play, Schola Teatru Węgajty, Nowe Kawkowo, [ca 2006].

Twórcy

• Marcel Pérès – opracowanie muzyczne (rekonstrukcja na podstawie manuskryptu i kompozycja)
• Marcel Pérès, Marcin Bornus-Szczyciński – kierownictwo muzyczne
• Robert Pożarski – konsultacja muzyczna

Źródło: Ludus Passionis = gra o Męce Pańskiej = Mystére de la Passion = Passion play, Schola Teatru Węgajty, Nowe Kawkowo, [ca 2006].

Obsada

• Iesus – Marius Peterson
• Petrus – Maciej Kaziński
• Andrea, Pontifex – Marcin Szargut
• Caecus, Iudas – Tomasz Jarnicki
• Zacheus, Lazarus, Pontifex – Konrad Zagajewski
• Phariseus, Longinus, Evangelista – Johann Wolfgang Niklaus
• Angelus, Johannes – Serhij Petryczenko
• Mercator – Piotr Górka
• Pilatus – Maciej Góra
• Herodes, Evangelista, Cantor – Robert Pożarski
• Cantor – Marcin Bornus-Szczyciński
• Maria Magdalena – Katarzyna Jackowska / Beata Oleszek
• Ancilla – Swietłana Bucka
• Martha – Beata Oleszek
• Maria Mater – Monika Paśnik-Petryczenko
• Pueri Hebreorum – Chór Chłopięcy Szkoły Podstawowej nr 7 w Łomży (pod dyr. Katarzyny Szmitko)
• Chorus, Iudei, Apostoli, Pontifici, Milites – Marcin Bornus-Szczyciński, Maciej Góra, Piotr Górka, Tomasz Jarnicki, Maciej Kaziński, Johann Wolfgang Niklaus, Serhij Petryczenko, Robert Pożarski, Marcin Szargut, Konrad Zagajewski
• Chorus, Puellae, Mulieres – Swietłana Bucka, Katarzyna Jackowska, Klaudia Niemkiewicz, Małgorzata Niklaus, Marta Niedźwiecka, Natalia Niedźwiecka, Beata Oleszek, Monika Paśnik-Petryczenko, Paulina Soczewka

• Secerdos – Marek Rojszyk OP

Akcja

Akcję inicjuje pojawienie się postaci Piłata, Heroda, Kapłanów, Sprzedawcy i Marii Magdaleny. Następnie rozgrywane są krótkie sceny powołania Piotra i Andrzeja, uzdrowienia niewidomego i rozmowy z Zacheuszem. Dynamikę w grę wnosi procesja, przedstawiająca triumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy. Po niej rozgrywa się jedna z ważniejszych i dość rozbudowana scena nawrócenia Marii Magdaleny (osobna, oryginalna pieśń), i scena uczty w domu Szymona. Kolejne sceny przedstawiają wskrzeszenie Łazarza, rozmowę Judasza z kapłanami, modlitwę Jezusa w Ogrójcu, jego pojmanie i sąd oraz samobójstwo Judasza. Śmierć Jezusa na krzyżu poprzedzona jest dramatycznym lamentem Matki Bozej. Całość zamyka scena przebicia boku Chrystusa przez setnika Longinusa i jego nawrócenie.
Dramat ma formę dwujęzyczną oraz achronologiczny układ scen, co wskazuje na kompilacyjny charakter dramatu. Część materiału zawiera znane teksty liturgiczne, cytowane dosłownie lub tylko nieznacznie zmodyfikowanymi. Natomiast słowa i (w dużej części) muzyka obu scen kulminacyjnych – nawrócenia Marii Magdaleny i planktu Maryi, zostały najprawdopodobniej ułożone specjalnie do dramatu.
Pierwsze sceny stanowią złożenie różnych pieśni liturgicznych, głownie antyfon, responsoriów i pieśni procesjonalnych zaczerpniętych z repertuaru przeznaczonego na różne święta – opartych na słowach Ewangelii. Dopiero pierwsza łacińska pieśń Marii Magdaleny, (jak również i cała scena jej nawrócenia) jest nowo skomponowana na użytek dramatu. Również dalsze fragmenty to mniej lub bardziej dosłowne cytaty biblijne lub fragmenty pochodzące z tekstów liturgicznych.

Bibliografia

1. Huzarski, Rafał: Ludus Passionis : świadectwo pasji / Rafał Huzarski // „Didaskalia”. - (2004), s. 68-70.
2. Ludus Passionis = gra o Męce Pańskiej = Mystére de la Passion = Passion play / Schola Teatru Węgajty. – Nowe Kawkowo : Teatr Wiejski „Węgajty”, [ca 2006].
3. Ludus Passionis // „Wiadomości Archidiecezji Warmińskiej”. – 2001, nr 51-53, s. 101-102.
4. Niklaus, Johann Wolfgang: Teatr na wsi…? : czy antropologia teatru może być istotna dla jego współczesnego twórcy / Johann Wolfgang Niklaus // „Borussia”. - (2004), s. 142-147.

Zobacz też

• opis dramatu na stronie www Scholi: http://www.wegajty.pl