Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Orzechowie

Fot. Mieczysław Kalski.
Źródło: www.mojemazury.pl

Źródło: www.polskaniezwykla.pl

Fot. Mieczysław Wieliczko.
Źródło: Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. T. 1, red. B. Magdziarz, Olsztyn 1999, s. 144.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony na początku XVIII wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na terenie wsi Orzechowo (niem. Noβberg). Wieś położona jest w gminie Dobre Miasto, w powiecie olsztyńskim.

Historia

Pierwsza wzmianka na temat uposażenia świątyni w Orzechowie pochodzi z dekretu lokacyjnego wsi, wydanego w 1362 roku. W dniu 24 września 1580 roku jej konsekracji ku czci Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, dokonał biskup Marcin Kromer. Obecny kościół wzniesiono na początku XVIII wieku. W 1716 roku konsekrował go biskup Teodor Potocki. Z zachowanych informacji wynika , że około 1846 roku przeprowadzono remont wieży.

Opis

Jest to kościół orientowany, zbudowany na planie prostokąta. Wzniesiono go z cegły, na kamiennym cokole. Od wschodu znajduje się znacznie węższe, wielobocznie zamknięte prezbiterium, a od zachodu wieża frontowa z uskokowym portalem. Do wysokości murów korpusu wieża jest murowana. Górna jej część jest drewniana i zwieńczona ośmioboczną izbicą na wspornikach, z ozdobnie wyrzynanymi u dołu deskami i parami okienek. Pokryty blachą hełm wieży ma kształt dzwonu i zwieńczony jest chorągiewką, na której widnieje data „1846”. Wnętrze nawy zostało optycznie podzielone na trzy części drewnianymi słupami, wspierającymi pozorne sklepienie w środku i stropy płaskie po bokach.

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie wnętrza jest głównie barokowe i pochodzi z XVIII wieku. Ołtarz główny wykonano około 1720 roku. Znajdują się w nim rzeźby św. Piotra i Pawła oraz nowsze obrazy. Z tego samego okresu pochodzi ambona, chór muzyczny i prospekt organowy. W kościele znajduje się granitowa kropielnica, prawdopodobnie średniowieczna, a także umieszczony nad łukiem tęczowym – rokokowy krucyfiks z drugiej połowy XVIII wieku. Jest tam także szereg cennych zabytków sztuki złotniczej, w tym m.in.:

• monstrancja z około 1640 roku, wykonana przez złotnika dobromiejskiego Jakuba Lettau,
• pacyfikał z 1610 roku,
• kielich z rytym herbem Hozjuszów z przełomu XVI i XVII wieku,
• puszka srebrna z XVII wieku,
• kadzielnica i łódka rokokowe, taca i ampułki mszalne barokowe oraz lampa wieczna z około 1740 roku, wykonane w pracowni złotnika olsztyńskiego Jana Geese.

Z tego kościoła pochodzi także kielich biskupa Sorboma, cenny zabytek z 1379 roku.

Ciekawostki

• Do 1945 roku w kościele tym znajdował się gotycki kielich z 1379 roku – najstarszy tego typu zabytek na Warmii.

Zobacz też

• Monstrancja z kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Orzechowie
• Kielich z kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Orzechowie
• Kielich biskupa Sorboma z kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Orzechowie
• Marcin Kromer
• Teodor Potocki
• Jakub Lettau
• Jan Geese

Bibliografia

1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 125.
2. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 143-144.
3. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II: Ilustrowany katalog zachowanych dzieł. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. - S. 83-84.

Linki

• Orzechowo: barokowy kościół z XVIII wieku, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.mojemazury.pl [dostęp 13.11.2013 r.]