Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
 
(Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
[[Image:Ciekawemazury.jpg|thumb|right|250px| <br>Źródło: http://www.ciekawemazury.pl/]]
+
[[Image:Kat oln.jpg|thumb|right|450px| <br>Źródło:commons.wikimedia.org]]
 +
[[Image:Olsztyn. Katedra pw. św. Jakuba.jpg|thumb|right|450px| <br>Fot. J. Gerszberg rok 2020]]
  
Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie (1315 - 1380) - główna świątynia rezydującego w Olsztynie arcybiskupa warmińskiego, jedyna perła wśród obiektów sakralnych Olsztyna okresu średniowiecza, złotego gotyku na Warmii  
+
(1315 - 1380) - Główna świątynia rezydującego w Olsztynie arcybiskupa warmińskiego, jedyna perła wśród obiektów sakralnych Olsztyna okresu średniowiecza, złotego gotyku na [[ewim:Warmia|Warmii]]
  
 
==Historia <br>  ==
 
==Historia <br>  ==
[[Image:‎ Wieza.jpg|thumb|left|250px| <br>Źródło: http:// pieknanaszapolskacala.blogspot.com ]]
+
 
+
Gotycki, halowy kościół farny średniowiecznego [[ewim:Olsztyn|Olsztyna]] zbudowano prawdopodobnie w latach 1370 – 1380 na parceli przylegającej do północno-wschodniego narożnika murów obronnych miasta. Architekt budujący świątynię nie jest znany, w dokumentach nie ma tez wzmianki o historii jej budowy.  
Gotycki, halowy kościół farny średniowiecznego Olsztyna zbudowano prawdopodobnie w latach 1370 – 1380 na parceli przylegającej do północno-wschodniego narożnika murów obronnych miasta. Architekt budujący świątynię nie jest znany, w dokumentach nie ma tez wzmianki o historii jej budowy.  
 
 
W pierwszym okresie wzniesiono korpus nawowy i  przyziemie wieży z kaplicami. W XVI w. założono sklepienia, w 1596 r. podwyższono wieżę do 7 kondygnacji (63 m), nakrywając ją dachem namiotowym z renesansową latarnią.
 
W pierwszym okresie wzniesiono korpus nawowy i  przyziemie wieży z kaplicami. W XVI w. założono sklepienia, w 1596 r. podwyższono wieżę do 7 kondygnacji (63 m), nakrywając ją dachem namiotowym z renesansową latarnią.
W XVII w, na skutek zubożenia parafii, wnętrze kościoła i jego mury pozostawały  zaniedbane. Dopiero w  1721 r. Piotr Olchowski z Reszla przebudował popadające w ruinę obie kaplice przywieżowe.
+
W XVII w, na skutek zubożenia parafii, wnętrze kościoła i jego mury pozostawały  zaniedbane. Dopiero w  1721 r. Piotr Olchowski z [[ewim:Reszel|Reszla]] przebudował popadające w ruinę obie kaplice przywieżowe.
  
Kościół dotkliwie odczuł skutki kwaterowania w 1807r. wojsk napoleońskich. Francuzi zamknęli bowiem w świątyni półtora tysiąca jeńców rosyjskich, a ci, broniąc się przed ostrym mrozem, spalili tu wszystko, co mógł strawić ogień. Wówczas naruszona została konstrukcja kościoła. W 1819 r. runęło sklepienie nad emporą organową. Kościół od lat nieremontowany i grożący zawaleniem zamknięto w 1864 r.
+
Kościół dotkliwie odczuł skutki kwaterowania w 1807r. wojsk napoleońskich. Francuzi zamknęli bowiem w świątyni półtora tysiąca jeńców rosyjskich, a ci, broniąc się przed ostrym mrozem, spalili tu wszystko, co mógł strawić ogień. Wówczas naruszona została konstrukcja kościoła. W 1819 r. runęło sklepienie nad emporą organową. Kościół od lat nieremontowany i grożący zawaleniem zamknięto w 1864 r.
  
Oddano go do użytku po generalnym remoncie przeprowadzonym w latach  1866 -1868, pod kierunkiem pruskiego ministra ochrony zabytków Ferdynanda von Quasta . Prace nad restauracją wnętrza i nadaniem mu neogotyckiego poloru trwały jeszcze kilkanaście lat.
+
Oddano go do użytku po generalnym remoncie przeprowadzonym w latach  1866-1868, pod kierunkiem pruskiego ministra ochrony zabytków [[ewim:Ferdynand von Quast|Ferdynanda von Quasta]]. Prace nad restauracją wnętrza i nadaniem mu neogotyckiego poloru trwały jeszcze kilkanaście lat.
W 1896 z nieznanych przyczyn wybuchł w kościele kolejny pożar . Spłonął wtedy ołtarz główny. Podczas renowacji w XIX w., wymieniono latarnię wieży, wyburzono kruchtę przy prawej nawie bocznej oraz dodane zostały ośmioboczne kolumienki na skrajach fasady kościoła. W 1899 roku naprawiono dach, wymieniając pokrycie na nowe. Podczas II wojny światowej kościół został uratowany od zagłady przez ks. Jana Hanowskiego, który wymusił na dowództwie radzieckim niepalenie olsztyńskich kościołów.
+
W 1896 z nieznanych przyczyn wybuchł w kościele kolejny pożar. Spłonął wtedy ołtarz główny. Podczas renowacji w XIX w. wymieniono latarnię wieży, wyburzono kruchtę przy prawej nawie bocznej oraz dodane zostały ośmioboczne kolumienki na skrajach fasady kościoła. W 1899 roku naprawiono dach, wymieniając pokrycie na nowe. Podczas II wojny światowej kościół został uratowany od zagłady przez ks. [[ewim:Jan Hanowski|Jana Hanowskiego]], który uratował olsztyńskie kościoły przed spaleniem przez Rosjan.  
W ciągu wieków odwiedzali olsztyński kościół i modlili się w nim wybitni Polacy: Jan Dantyszek, Marcin Kromer i Ignacy Krasicki, wszyscy trzej piastujący godność biskupów warmińskich oraz król Władysław IV (1635). W latach 1898 -1900 był tu organistą Feliks Nowowiejski, kompozytor "Roty" i "Legendy Bałtyku", a w latach 1979 - 1981 zarządzał stąd diecezją warmińską - biskup Józef Glemp, późniejszy prymas Polski. W czerwcu 1991 r. podczas swojego pobytu w Polsce papież Jan Paweł II zawitał do Olsztyna i w katedrze spotkał się z wiernymi i odprawił  mszę. Średniowieczne mury świątyni od 1965 r. sa miejscem wiecznego  spoczynku powojennych biskupów Warmii, których  pamięć utrwalają  poświęcone im epitafia.
+
 
W katedrze pochowani są :Tomasz Wilczyński, Józef Drzazga i Jan Obłąk. Po II wojnie  bazylika była konkatedrą warmińską, a od 1992 r. archikatedrą. W 2004 r. papież Jan Paweł II podniósł świątynię do godności bazyliki mniejszej.
+
W ciągu wieków odwiedzali olsztyński kościół i modlili się w nim wybitni Polacy: [[Jan Dantyszek]], [[Marcin Kromer]] i [[Ignacy Krasicki]], wszyscy trzej piastujący godność [[ewim:Bikskupi warmińscy|biskupów warmińskich]] oraz król Władysław IV (1635). W latach 1898-1900 był tu organistą [[Feliks Nowowiejski]], kompozytor [["Rota"|"Roty"]] i [["Legenda Bałtyku"|"Legendy Bałtyku"]], a w latach 1979-1981 zarządzał stąd diecezją warmińską biskup [[ewim:Józef Glemp|Józef Glemp]], późniejszy prymas Polski. W czerwcu 1991 r. podczas swojego pobytu w Polsce papież Jan Paweł II zawitał do [[ewim:Olsztyn|Olsztyna]] i w katedrze spotkał się z wiernymi i odprawił  mszę. Średniowieczne mury świątyni od 1965 r. miejscem wiecznego  spoczynku powojennych biskupów Warmii, których  pamięć utrwalają  poświęcone im epitafia.
 +
 
 +
W katedrze pochowani są: [[ewim:Tomasz Wilczyński|Tomasz Wilczyński]], [[ewim:Józef Drzazga|Józef Drzazga]] i [[ewim:Jan Obłąk|Jan Obłąk]]. Po II wojnie  bazylika była konkatedrą warmińską, a od 1992 r. archikatedrą. W 2004 r. papież Jan Paweł II podniósł świątynię do godności bazyliki mniejszej.
  
 
== Architektura i zabytki wnętrza<br>  ==
 
== Architektura i zabytki wnętrza<br>  ==
  
[[Image:‎ Rog.jpg|thumb|left|250px| L.Surowiec, Fragment ściany frontowej olsztyńskiej katedry <br>Źródło: http:// warminsko-mazurskie.fotopolska.eu]]
+
[[Image:‎Kat nawa.jpg|thumb|right|350px|Nawa główna Katedry.<br>Źródło:commons.wikimedia.org]]  
[[Image:‎ Nawa_glowna_katedry.jpg|thumb|right|250px| L.Surowiec, Nawa główna <br>Źródło: http:// warminsko-mazurskie.fotopolska.eu]]  
 
  
Kościół  jest budowlą wzniesiona  w stylu gotyckim, ceglaną na kamiennym podmurowaniu. Bryła świątyni składa się z korpusu, wieży, dwóch kaplic przywieżowych i kruchty bocznej.  
+
Kościół  jest budowlą wzniesiona  w stylu gotyckim, ceglaną na kamiennym podmurowaniu. Bryła świątyni składa się z korpusu, wieży, dwóch kaplic przywieżowych i kruchty bocznej. Katedra jest trójnawową, sześcioprzęsłową, bezchórową halą, bez wyodrębnionego prezbiterium. W nawie głównej korpus przykryty jest sklepieniem sieciowym w bocznych nawach kryształowym. Wsporniki sklepień zaprojektowano w formie polichromowanych, brodatych głów męskich, wykonanych z terakoty.  
Katedra jest trójnawową, sześcioprzęsłową, bezchórową halą, bez wyodrębnionego prezbiterium. W nawie głównej korpus przykryty jest sklepieniem sieciowym w bocznych nawach kryształowym. Wsporniki sklepień zaprojektowano w formie polichromowanych, brodatych głów męskich, wykonanych z terakoty.  
 
  
 
Wejście główne jest gotyckim portalem, zamykane drzwiami z 2001 r. Widnieją na nich sceny z pontyfikatu Jana Pawła II: wybór na papieża 1978, wizyta w Olsztynie 1991, ustanowienie arcybiskupstwa warmińskiego 1992, otwarcie Roku Świętego 2000. Po obu stronach portalu znajduje się epitafium Jana Pawła II oraz inskrypcja Basilica Minor 2004.Wieża bazyliki ma 8 kondygnacji oddzielonych w  dolnej partii fryzami ceramicznymi a wyżej tynkowanymi fryzami opaskowymi.
 
Wejście główne jest gotyckim portalem, zamykane drzwiami z 2001 r. Widnieją na nich sceny z pontyfikatu Jana Pawła II: wybór na papieża 1978, wizyta w Olsztynie 1991, ustanowienie arcybiskupstwa warmińskiego 1992, otwarcie Roku Świętego 2000. Po obu stronach portalu znajduje się epitafium Jana Pawła II oraz inskrypcja Basilica Minor 2004.Wieża bazyliki ma 8 kondygnacji oddzielonych w  dolnej partii fryzami ceramicznymi a wyżej tynkowanymi fryzami opaskowymi.
  
[[Image:‎ Drzwi.jpg |thumb|left|250px| <br>Źródło: http:// kolumber.pl/photos/show/]]  
+
[[Image:‎ Drzwi kat.jpg|thumb|left|250px|Drzwi Katedry wykonane są brązu.<br>Źródło:commons.wikimedia.org]]  
  
 
W porównaniu z bogactwem swej architektury kościół ma znacznie skromniejsze wyposażenie wnętrza. Średniowieczne wyposażenie świątyni zostało zniszczone w okresie baroku. Potem przez stacjonujące w jej wnętrzu wojska rosyjskie i napoleońskie. Obecny neogotycki wystrój pochodzi z końca XIX wieku. W prezbiterium znajduje się ołtarz główny wykonany w 1896 r. przez firmę Rottermund z Norymbergi.  
 
W porównaniu z bogactwem swej architektury kościół ma znacznie skromniejsze wyposażenie wnętrza. Średniowieczne wyposażenie świątyni zostało zniszczone w okresie baroku. Potem przez stacjonujące w jej wnętrzu wojska rosyjskie i napoleońskie. Obecny neogotycki wystrój pochodzi z końca XIX wieku. W prezbiterium znajduje się ołtarz główny wykonany w 1896 r. przez firmę Rottermund z Norymbergi.  
Trzy ołtarze boczne i emporę organową wykonano w Gietrzwałdzie. W nawie głównej na filarach  umieszczone zostały neogotyckie figury:  świętego Wojciecha, Antoniego Padewskiego, świętego Wincentego, Barbary i Walentego oraz Jana Chrzciciela. W belce tęczowej nawy głównej znajduje się ponadnaturalnej wielkości krucyfiks, wyrzeźbiony w 1680 r. przez Izaaka Rigę z Królewca. W świątyni znajduje się  ambona z 1913 r. z warsztatu Splietha z Elbląga, ozdobiona rzeźbionymi wizerunkami Chrystusa i czterech ewangelistów.
+
Trzy ołtarze boczne i emporę organową wykonano w [[ewim:Gietrzwałd|Gietrzwałdzie]]. W nawie głównej na filarach  umieszczone zostały neogotyckie figury:  świętego Wojciecha, Antoniego Padewskiego, świętego Wincentego, Barbary i Walentego oraz Jana Chrzciciela. W belce tęczowej nawy głównej znajduje się ponadnaturalnej wielkości krucyfiks, wyrzeźbiony w 1680 r. przez Izaaka Rigę z Królewca. W świątyni znajduje się  ambona z 1913 r. z warsztatu Splietha z [[ewim:Elbląg|Elbląga]], ozdobiona rzeźbionymi wizerunkami Chrystusa i czterech ewangelistów.
  
[[Image:Organy.JPG|thumb|right|250px| <br>Źródło: http://kolumber.pl/photos/show/]]
+
[[Image:Kat org.jpg|thumb|right|350px|Organy i fragment sklepień Katedry.<br>Źródło:commons.wikimedia.org]]
  
Na emporze widoczne są odrestaurowane w latach 2006-2008 organy Siegfrieda Sauera z Hoexter. Witraże pochodzą z warsztatu Mieczysława i Karola Paczków z Krakowa, wykonane w latach 1974-76 według projektu Hanny Szczypińskiej z Piastowa. Najstarszym zabytkiem bazyliki jest późnogotycki tryptyk szafiasty z początków XVI w., znajdujący się w lewej nawie. W prawej nawie oglądać można tryptyk malowany na desce z 1553 r. , pochodzący z nie istniejącego już kościoła Świętego Krzyża, ze scena Ukrzyżowania w szafie środkowej. Zachowały się dwa cenne świeczniki wiszące: z głową jelenia(1598) i podwójna figurą Madonny z dzieciątkiem w mandorli (1609). WQ kaplicy chrzcielnej stoi chrzcielnica w formie kielicha z czarnego marmuru, pochodząca z początku XVIII wieku.W Bazylice znajdują się również tablice pamiątkowe ks. Teodora Benscha i Jana Hanowskiego oraz popiersie biskupa Maksymiliana Kallera. Z zabytków złotniczych natomiast warta uwagi jest [[Puszka na komunikanty z Bazyliki św. Jakuba Apostoła w Olsztynie|puszka eucharystyczna]] z 1735 roku, dzieło mistrza złotniczego z Olsztyna - [[ewim:Jan Geese|Jana Geese'go]].
+
Na emporze widoczne są odrestaurowane w latach 2006-2008 organy Siegfrieda Sauera z Hoexter. Witraże pochodzą z warsztatu Mieczysława i Karola Paczków z Krakowa, wykonane w latach 1974-76 według projektu Hanny Szczypińskiej z Piastowa. Najstarszym zabytkiem bazyliki jest późnogotycki tryptyk szafiasty z początków XVI w., znajdujący się w lewej nawie. W prawej nawie oglądać można tryptyk malowany na desce z 1553 r., pochodzący z nieistniejącego już kościoła Świętego Krzyża, ze scena Ukrzyżowania w szafie środkowej. Zachowały się dwa cenne świeczniki wiszące: z głową jelenia(1598) i podwójna figurą Madonny z dzieciątkiem w mandorli (1609). W kaplicy chrzcielnej stoi chrzcielnica w formie kielicha z czarnego marmuru, pochodząca z początku XVIII wieku. W Bazylice znajdują się również tablice pamiątkowe ks. Teodora Benscha i Jana Hanowskiego oraz popiersie biskupa [[Maksymilian Kaller|Maksymiliana Kallera]]. Z zabytków złotniczych natomiast warta uwagi jest [[Puszka na komunikanty z Bazyliki św. Jakuba Apostoła w Olsztynie|puszka eucharystyczna]] z 1735 roku, dzieło mistrza złotniczego z Olsztyna - [[ewim:Jan Geese|Jana Geese'go]].
 +
 
 +
Niegdyś w kościele znajdował się obraz św. Jana Chrzciciela, namalowany i podarowany przez [[ewim:Jan Blank|Jana Blanka]], urodzonego w Olsztynie malarza warszawskiego klasycyzmu. Niestety obraz ten zaginął.
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
==Zobacz też==
 +
*[[Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie]]
 +
*[[Kościół pw. Świętego Krzyża w Olsztynie]]
 +
*[[Kościół garnizonowy pw. Matki Bożej Królowej Polski w Olsztynie]]
 +
*[[Kościół ewangelicko-augsburski pw. Chrystusa Zbawiciela w Olsztynie]]
 +
*[[Kościół pw. Chrystusa Króla i św. Franciszka w Olsztynie]]
 +
*[[Kościół pw. św. Józefa w Olsztynie]]
 +
*[[ewim:Ferdynand von Quast|Ferdynand von Quast]]
 +
*[[ewim:Tomasz Wilczyński|Tomasz Wilczyński]]
 +
*[[ewim:Józef Drzazga|Józef Drzazga]]
 +
*[[ewim:Jan Obłąk|Jan Obłąk]]
 +
*[[Jan Dantyszek]]
 +
*[[Marcin Kromer]]
 +
*[[Ignacy Krasicki]]
 +
*[[Feliks Nowowiejski]]
 +
*[[ewim:Jan Geese|Jan Geese]]
 +
*[[Kaplica przy Szpitalu Mariackim w Olsztynie]]
 +
*[[Kaplica Jerozolimska pw. Krzyża Świętego w Olsztynie]]
 +
*[[Kaplica pw. św. Jana Nepomucena w Olsztynie]]
 +
*[[Kaplica pw. Matki Bożej Szkaplerznej w Jarotach]]
  
 
== Multimedia <br>  ==  
 
== Multimedia <br>  ==  
 +
<youtube>GH7zFqLRakc</youtube>
  
<youtube>GH7zFqLRakc</youtube>
 
<youtube>oftOkoxNLrk</youtube>
 
  
 
== Bibliografia <br>  ==
 
== Bibliografia <br>  ==
Linia 57: Linia 88:
 
11.http://www.zabytki.mazury.pl/ <br>
 
11.http://www.zabytki.mazury.pl/ <br>
  
 
+
[[Category:Kościoły i kaplice]]
[[Category:Obiekty architektury|Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie ]]
+
[[Category:Olsztyn]]
[[Category:Malarstwo|Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie]]
+
[[Category:1301-1400]]
[[Category:Muzyka|Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie]]
 
[[Category:Historia kultury|Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie]]
 
[[Category:Olsztyn|Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie]]
 
[[Category:1301-1400|Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie]]
 

Aktualna wersja na dzień 13:16, 8 sty 2021


Źródło:commons.wikimedia.org

Fot. J. Gerszberg rok 2020

(1315 - 1380) - Główna świątynia rezydującego w Olsztynie arcybiskupa warmińskiego, jedyna perła wśród obiektów sakralnych Olsztyna okresu średniowiecza, złotego gotyku na Warmii

Historia

Gotycki, halowy kościół farny średniowiecznego Olsztyna zbudowano prawdopodobnie w latach 1370 – 1380 na parceli przylegającej do północno-wschodniego narożnika murów obronnych miasta. Architekt budujący świątynię nie jest znany, w dokumentach nie ma tez wzmianki o historii jej budowy. W pierwszym okresie wzniesiono korpus nawowy i przyziemie wieży z kaplicami. W XVI w. założono sklepienia, w 1596 r. podwyższono wieżę do 7 kondygnacji (63 m), nakrywając ją dachem namiotowym z renesansową latarnią. W XVII w, na skutek zubożenia parafii, wnętrze kościoła i jego mury pozostawały zaniedbane. Dopiero w 1721 r. Piotr Olchowski z Reszla przebudował popadające w ruinę obie kaplice przywieżowe.

Kościół dotkliwie odczuł skutki kwaterowania w 1807r. wojsk napoleońskich. Francuzi zamknęli bowiem w świątyni półtora tysiąca jeńców rosyjskich, a ci, broniąc się przed ostrym mrozem, spalili tu wszystko, co mógł strawić ogień. Wówczas naruszona została konstrukcja kościoła. W 1819 r. runęło sklepienie nad emporą organową. Kościół od lat nieremontowany i grożący zawaleniem zamknięto w 1864 r.

Oddano go do użytku po generalnym remoncie przeprowadzonym w latach 1866-1868, pod kierunkiem pruskiego ministra ochrony zabytków Ferdynanda von Quasta. Prace nad restauracją wnętrza i nadaniem mu neogotyckiego poloru trwały jeszcze kilkanaście lat. W 1896 z nieznanych przyczyn wybuchł w kościele kolejny pożar. Spłonął wtedy ołtarz główny. Podczas renowacji w XIX w. wymieniono latarnię wieży, wyburzono kruchtę przy prawej nawie bocznej oraz dodane zostały ośmioboczne kolumienki na skrajach fasady kościoła. W 1899 roku naprawiono dach, wymieniając pokrycie na nowe. Podczas II wojny światowej kościół został uratowany od zagłady przez ks. Jana Hanowskiego, który uratował olsztyńskie kościoły przed spaleniem przez Rosjan.

W ciągu wieków odwiedzali olsztyński kościół i modlili się w nim wybitni Polacy: Jan Dantyszek, Marcin Kromer i Ignacy Krasicki, wszyscy trzej piastujący godność biskupów warmińskich oraz król Władysław IV (1635). W latach 1898-1900 był tu organistą Feliks Nowowiejski, kompozytor "Roty" i "Legendy Bałtyku", a w latach 1979-1981 zarządzał stąd diecezją warmińską biskup Józef Glemp, późniejszy prymas Polski. W czerwcu 1991 r. podczas swojego pobytu w Polsce papież Jan Paweł II zawitał do Olsztyna i w katedrze spotkał się z wiernymi i odprawił mszę. Średniowieczne mury świątyni od 1965 r. są miejscem wiecznego spoczynku powojennych biskupów Warmii, których pamięć utrwalają poświęcone im epitafia.

W katedrze pochowani są: Tomasz Wilczyński, Józef Drzazga i Jan Obłąk. Po II wojnie bazylika była konkatedrą warmińską, a od 1992 r. archikatedrą. W 2004 r. papież Jan Paweł II podniósł świątynię do godności bazyliki mniejszej.

Architektura i zabytki wnętrza

Nawa główna Katedry.
Źródło:commons.wikimedia.org

Kościół jest budowlą wzniesiona w stylu gotyckim, ceglaną na kamiennym podmurowaniu. Bryła świątyni składa się z korpusu, wieży, dwóch kaplic przywieżowych i kruchty bocznej. Katedra jest trójnawową, sześcioprzęsłową, bezchórową halą, bez wyodrębnionego prezbiterium. W nawie głównej korpus przykryty jest sklepieniem sieciowym w bocznych nawach kryształowym. Wsporniki sklepień zaprojektowano w formie polichromowanych, brodatych głów męskich, wykonanych z terakoty.

Wejście główne jest gotyckim portalem, zamykane drzwiami z 2001 r. Widnieją na nich sceny z pontyfikatu Jana Pawła II: wybór na papieża 1978, wizyta w Olsztynie 1991, ustanowienie arcybiskupstwa warmińskiego 1992, otwarcie Roku Świętego 2000. Po obu stronach portalu znajduje się epitafium Jana Pawła II oraz inskrypcja Basilica Minor 2004.Wieża bazyliki ma 8 kondygnacji oddzielonych w dolnej partii fryzami ceramicznymi a wyżej tynkowanymi fryzami opaskowymi.

Drzwi Katedry wykonane są brązu.
Źródło:commons.wikimedia.org

W porównaniu z bogactwem swej architektury kościół ma znacznie skromniejsze wyposażenie wnętrza. Średniowieczne wyposażenie świątyni zostało zniszczone w okresie baroku. Potem przez stacjonujące w jej wnętrzu wojska rosyjskie i napoleońskie. Obecny neogotycki wystrój pochodzi z końca XIX wieku. W prezbiterium znajduje się ołtarz główny wykonany w 1896 r. przez firmę Rottermund z Norymbergi. Trzy ołtarze boczne i emporę organową wykonano w Gietrzwałdzie. W nawie głównej na filarach umieszczone zostały neogotyckie figury: świętego Wojciecha, Antoniego Padewskiego, świętego Wincentego, Barbary i Walentego oraz Jana Chrzciciela. W belce tęczowej nawy głównej znajduje się ponadnaturalnej wielkości krucyfiks, wyrzeźbiony w 1680 r. przez Izaaka Rigę z Królewca. W świątyni znajduje się ambona z 1913 r. z warsztatu Splietha z Elbląga, ozdobiona rzeźbionymi wizerunkami Chrystusa i czterech ewangelistów.

Organy i fragment sklepień Katedry.
Źródło:commons.wikimedia.org

Na emporze widoczne są odrestaurowane w latach 2006-2008 organy Siegfrieda Sauera z Hoexter. Witraże pochodzą z warsztatu Mieczysława i Karola Paczków z Krakowa, wykonane w latach 1974-76 według projektu Hanny Szczypińskiej z Piastowa. Najstarszym zabytkiem bazyliki jest późnogotycki tryptyk szafiasty z początków XVI w., znajdujący się w lewej nawie. W prawej nawie oglądać można tryptyk malowany na desce z 1553 r., pochodzący z nieistniejącego już kościoła Świętego Krzyża, ze scena Ukrzyżowania w szafie środkowej. Zachowały się dwa cenne świeczniki wiszące: z głową jelenia(1598) i podwójna figurą Madonny z dzieciątkiem w mandorli (1609). W kaplicy chrzcielnej stoi chrzcielnica w formie kielicha z czarnego marmuru, pochodząca z początku XVIII wieku. W Bazylice znajdują się również tablice pamiątkowe ks. Teodora Benscha i Jana Hanowskiego oraz popiersie biskupa Maksymiliana Kallera. Z zabytków złotniczych natomiast warta uwagi jest puszka eucharystyczna z 1735 roku, dzieło mistrza złotniczego z Olsztyna - Jana Geese'go.

Niegdyś w kościele znajdował się obraz św. Jana Chrzciciela, namalowany i podarowany przez Jana Blanka, urodzonego w Olsztynie malarza warszawskiego klasycyzmu. Niestety obraz ten zaginął.






Zobacz też

Multimedia


Bibliografia

1.Katedra warmińska. W: Andrzej Rzempołuch: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich. Agencja Wydawnicza "Remix", 1992.
2.M. Borzyszkowski, A. Kopiczko, J. Wojtkowski, Słownik biograficzny kapituły warmińskiej, Olsztyn, 1996.
3.J. Chłosta, Słownik Warmii (historyczno-geograficzny), Olsztyn 2002.
4.Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, Tom I Święta Warmia, praca zbiorowa pod red. ks. Bronisława Magdziarza, Olsztyn 1999.
5.J.Obłąk, Historia diecezji warmińskiej, Olsztyn 1959.
6.K.Wróblewska, Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XIX wieku, Olsztyn, 1978.
7.http://pl.wikipedia.org/wiki/Bazylika_konkatedralna
8.http://www.atrakcje.olsztyn.pl/Koscioly/
9.http://pieknanaszapolskacala.blogspot.com
10. http://www.fotopolska.eu/
11.http://www.zabytki.mazury.pl/