Teatr Węgajty

Źródło: http://free.art.pl/teajty/polish.php

Teatr (pod kierownictwem artystycznym Wacława Sobaszka) z siedzibą w Węgajtach k. Jonkowa, aktywny artystycznie od 1986 r.

Adres

11-042 Jonkowo Węgajty 18

Historia

Teatr powstał w 1986 r., w trudnym dla Polski okresie tzw. „długiej nocy”, kiedy to po stanie wojennym wszelkie dokonania artystyczne miały szczególne znaczenie w kontekście politycznym tamtego czasu. Pierwsze wystąpienia artystyczne „Węgajt” (Historie Vincenza oraz Gospoda ku Wiecznemu Pokojowi – oba w reżyserii Wacława Sobaszka) odsłaniały maski i stereotypy epoki peerelowskiej, lecz przede wszystkim – przypominały i tworzyły świat tradycji wieloetnicznej i multikulturalnej. W tamtym też okresie Teatr podejmował działania zmierzające ku oficjalnemu uznaniu oraz zapewnieniu sobie niezależnego statusu i w 1990 r. powstało Stowarzyszenie Teatr Węgajty.
W połowie lat 90-tych miały miejsce przeobrażenia wewnątrz zespołu: od tego momentu działalność „Węgajt” prowadzona jest w dwóch nurtach: Scholi pod kierunkiem Wolfganga Niklausa (praca nad rekonstrukcją dramatu liturgicznego) oraz Projektu Terenowego pod kierunkiem Wacława Sobaszka (praca w obszarze żywych form obrzędowych oraz nawiązań do świata polskiej tradycji).

Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie

Opis

Siedziba Teatru mieści się w dużym budynku gospodarczym na kolonii wsi Węgajty (gmina Jonkowo k. Olsztyna). Tam powstawały pierwsze spektakle grupy, tam też odbywają się warsztaty, biesiady, tańce, spotkania, sesje i seminaria oraz przeglądy i festiwale ( od 2003 r. - lipcowy Festiwal „Wioska Teatralna”).

Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

Charakterystyka

Zespół nie czerpie jedynie z lokalnej, warmińskiej tradycji, ale posługuje się elementami sztuki ludowej z różnych stron Polski, Europy, czy nawet świata – najczęściej tymi, co odchodzą w zapomnienie. Ludowa obrzędowość i tradycyjne wierzenia oraz obyczaje wiejskie są przez Teatr odtwarzane, częstokroć transformowane jako alelujki, zapusty, sobótki oraz kolędowanie.
Pierwsze spektakle zespołu wywołały duży oddźwięk na festiwalach teatralnych w kraju i za granicą (jako obraz nowego „wiejskiego” nurtu w polskim teatrze) - tym bardziej, że grupa również prezentowała obok widowisk dokumentacje swoich prac badawczych, prowadzonych m.in. w Macedonii, Słowacji, na Białorusi, Ukrainie – w dziedzinie pieśni ludowej i teatru obrzędowego.

Działalność

Jako że przedmiotem badań artystów z Węgajt jest struktura, geneza i tradycja teatralna, dlatego też zespół kilka razy do roku organizuje sesje naukowe oraz seminaria: „Bliższe ojczyzny” (1990-1993), „Ścieżki tradycji” (1994), „W stronę tradycji żywej” (1995-1996). Zwyczajowo podczas tych imprez wśród warsztatów, wykładów naukowych, pokazów filmowych prezentowane są również spektakle w wykonaniu Teatru, przedstawienia i koncerty zespołów zaproszonych. Zespół organizuje również warsztaty i wyprawy teatralne ph. „Inna szkoła teatralna”, warsztaty wokalno-taneczne czy też połączone z wykładami.
Pełna bibliografia dotycząca działalności Teatru zawierałaby kilkaset tytułów.

Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie

Repertuar

• Historie Vincenza o prawdziwym Żydzie, Antychryście i Preoswiaszczennym Metropolicie (1988) wg Stanisława Vincenza (reż.: Wacław Sobaszek)
• Gospoda ku Wiecznemu Pokojowi (1992) wg historii Magdaleny z Doliny Issy Czesława Miłosza (reż.: Wacław Sobaszek)
• Opowieści kanterberyjskie (1996) wg Geoffrey’a Chaucera (reż.: Wacław Sobaszek)
• Kalevala – fragmenty niepisane (2000) (reż.: Wacław Sobaszek)
• Upiorny całun (2001) - widowisko plenerowe wg Dziadów Adama Mickiewicza (reż.: Wacław Sobaszek)
• Synczyzna (2004) na podstawie Ślubu i Trans-Atlantyku Witolda Gombrowicza (reż.: Wacław Sobaszek)
• Prolog komedii – „sceny pomiędzy poezją i dokumentem” na podstawie poezji Wisławy Szymborskiej oraz Anny Wojtyniak (pomysł i realizacja: Zofia Bartoszewicz, Erdmute Sobaszek)
• Woda 2030 na podstawie Ewangelii oraz twórczości: Ryszarda Kapuścińskiego, Gao Xingjian, Paula Celana, Frederico Garcia Lorci, Johannesa Bobrowskiego, Krzysztofa Dziemiana i Justyny Wielgus (inscenizacja: Wacław Sobaszek)
• Iwona poślubiona na podstawie twórczości Witolda Gombrowicza (reż.: Wacław Sobaszek)

Nagrody

• 1993 r. – główna nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym w Cieszynie
• 1996 r. - nagroda w Plebiscycie „Złota Dziesiątka” Gazety Olsztyńskiej
• Nagroda Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego
• Nagroda imienia Biskupa Ignacego Krasickiego
• 2006 r. - Nagroda Ministra Kultury
• 2007 r. - Nagroda australijskiej fundacji Polcul
• 2008 r. - Nagroda Fundacji „Pro Publico Bono”

Multimedia

Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa

Bibliografia

1. Bartnik, Magdalena: 10 lat Projektu Terenowego Teatru Węgajty / Magdalena Bartnik // „Borussia”. - R. 15[16], nr 40 [(2006)], s. 129-134.
2. Mikulska, Aldona: Odszukiwanie zapomnianych form : Węgajty / Aldona Mikulska //W: W stronę rytuału : od Yeatsa do Węgajt / pod red. Małgorzaty Sugiery. - Kraków: Księgarnia Akademicka, 1999. - S. 223-236.
3. Poprzeczko, Jacek: Czarowna noc : Węgajty : śpiewy, tańce i łamańce / Jacek Poprzeczko // „Polityka”. – 1993, nr 48, s. 9.
4. Rychcik, Agata: Wędrowanie z Węgajtami / Agata Rychcik // „Scena”. – 1998, nr 11/12, s. 2-3.

Zobacz też

• Oficjalna strona Teatru Węgajty