Wojciech Kass

Olsztyn, 2009.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie

Okolicznościowa karta pocztowa na Dzień Teatru Polskiego Radia Republika poetów.
Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie

Źródło:Archiwum Andrzeja Cieślaka

(1964- ) – poeta, eseista, nauczyciel, dziennikarz, redaktor, muzealnik, dyrektor Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Praniu (pseud. dziennikarski Łukasz, Rycerzyk w „Tygodniku Sopot” w latach 1990-1993)

Biografia

Urodził się 1 września 1964 r. w Gdyni w rodzinie Guntera i Krystyny z domu Lojewskiej. Ukończył Szkołę Podstawową nr 10 w Sopocie, natomiast w 1983 r. Liceum Zawodowe Unimoru w Gdańsku. W 1989 r. uzyskał tytuł magistra filologii polskiej Uniwersytetu Gdańskiego (pracę magisterską pisał pod kierunkiem prof. Marii Janion). Przez wiele lat mieszkał w Sopocie. Od 1997 r. związany jest z Praniem koło Rucianego-Nidy, gdzie mieszka z żoną Jagienką. Ma dwójkę dzieci.

Działalność

W latach 1990-1991 był zatrudniony jako nauczyciel języka polskiego w szkole podstawowej nr 8 w Sopocie. W tym samym czasie (do 1993 r.) pracował jako dziennikarz „Tygodnika Sopot”. w latach 1993-1997 pełnił funkcję redaktora naczelnego „Gazety Miasta Sopot” (za jego redaktorstwa, w 1994 r., gazeta została wyróżniona w II edycji konkursu dla prasy lokalnej przez Instytut na rzecz Demokracji w Europie Wschodniej oraz nagrodą XII edycji nagrody im. dr Aleksandra Majakowskiego za działalność twórczą w dziedzinie krajoznawstwa i turystyki). Do 1997 r. pracował również jako rzecznik prasowy Urzędu Miasta w Sopocie. Po osiedleniu się w Praniu od 1997 r. kieruje Muzeum im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Praniu oraz Muzeum Michała Kajki w Ogródku. Prowadzi warsztaty poetyckie w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i PEN CLUBU. Jest członkiem jury ogólnopolskich konkursów poetyckich im: Michała Kajki, Reinara Marii Rilkego, Zbigniewa Herberta, Wojciecha Bąka, C.K. Norwida, Rafała Wojaczka, Jana Kulki, Haliny Poświatowskiej. Zasiada także w jury Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego o miecze króla Władysława Jagiełły w Działdowie. Jest ponadto członkiem redakcji dwumiesięcznika literackiego „Topos”, stałym współpracownikiem kwartalnika „Jaćwież” i pisma literackiego „Nowa Okolica Poetów”.

Twórczość

Poezja

Jego poezja inspirowana jest miejscem, w którym mieszka i światem, który go otacza. „Liryka jeziorna, leśna i łąkowa Wojciecha Kassa oswaja i osławia mazurski krajobraz i tutejszą historię. Czyni to nie dla sprawy samej dla siebie. Poeta odbudowuje w poetyckim słowie zaufanie do świata i by rzecz ziścić, nie wstydzi się w wierszu uczuć. Źródłem jego języka i obrazów są zachwyt, wdzięczność, czułość, radość, święta naiwność, niespieszny namysł, by tak rzec, romansowy stosunek do tego, co widać i słychać najbliżej.” Od lat publikuje wiersze w czasopismach literackich: „Topos”, „Borussia”, „Nowa Okolica Poetów”, „Jaćwież”, „Arkadia”, „Śląsk”, „Plama”, „Gazeta Wyborcza”, „Gazeta Olsztyńska” i „Życie”, „Rzeczpospolita”, „Zarys”, „Pobocza” i w pismach zagranicznych: „Lichtungen” (Austria), „Polesia” (Włochy), „Poeticon” (Słowenia), „Lirikon” (Słowenia), „Пламък” (Bułgaria). Twórczość poetycka prezentowana była także na łamach antologii poetyckich: Leśniczówka Pranie (2000), Poeci Gałczyńskiemu (2003), Poza słowa (2006), Między obrazem i światłem (2006), Przed i za (2007), Niechby ta jedna nić... (2007), Opowieść o ziemi augustowskiej (2008), Stan rezonansu (2009), Do przyjaciela wroga (2010). Ponadto w pracach Zbigniew Cybulski aktor XX wieku (1997), Krzysztofowi Karaskowi w 70. rocznicę urodzin – poeci (2007) oraz w formie pocztówek.

Opublikował tomiki poetyckie:

• Do światła (1999)
• Jeleń Thorwaldsena (2000)
• Prószenie i pranie (2002)
• 10 Gedichte aus Masurenland (2003) - wybór wierszy w języku polskim i niemieckim
• Przepływ cieni (2004)
• Gwiazda głóg (2005)
• Pieśni miłości, pieśni doświadczenia (2006) - z Krzysztofem Kuczkowskim
• Wiry i sny (2008)
• 41 (2010)
• Czterdzieści jeden. Wiersze. Głosy (2012) - notes, wiersze, szkice - idea, opracowanie i redakcja: Zbigniew Fałtynowicz
• Ba! (2014)

Jego wiersze były tłumaczone na języki: niemiecki, angielski, włoski, litewski, czeski, serbski, słoweński i bułgarski, litewski. W 2004 r. ukazała się płyta zatytułowana „13 wierszy”, na której autor czyta swoje wiersze (Studio Nagrań Piskiego Domu Kultury). W 2005 r. twórczość Kassa zaprezentował II PR Polskiego Radia w cyklu „100 lat Poezji Polskiej” oraz Radio Gdańsk w cyklu „Poeci czytają swoje wiersze”, zaś w 2006 r. wyemitowano słuchowisko na podstawie wierszy Wojciecha Kassa Krajobraz z rozbitym snem w Teatrze Polskiego Radia.

Proza

Wydał książki reportersko-literackie Zderzenia (1996) oraz Aj, moi dawno umarli (1995). Współpracował przy opracowaniu książek: Zbigniew Cybulski, aktor XX wieku (1997), Pęknięte struny pełni. Wokół Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (2004), Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany (2007). Jest autorem przewodników: Leśniczówka i poeta (2000) oraz Tu gdzie się gwiazdy zbiegły... (2004), Pranie i poeta (2010).

Teksty w twórczości innych

• Grzegorz Turnau Kruchy świat, kruche szkło CD (2007)
• Joanna Kondrat Samosie CD (2011)
• Krzysztof Napiórkowski Drugi oddech CD (2012)
• Mirosław Czyżykiewicz Ma cherie CD (2013)
• Krzysztof Napiórkowski Ziemie obiecane CD (2014)
• Mirosław Czyżykiewicz "Odchodzę, wracam" CD (2015)

W oczach krytyków

O jego tomikach poetyckich pisali twórcy tej miary co Julian Kornhauser, Stanisław Stabro, Krzysztof Karasek, Leszek Szaruga, Adriana Szymańska, Piotr Szewc, Zbigniew Chojnowski. Wybrane szkice na temat jego twórczości to:

• Ewa Głębicka, Leksykon. Grupy Literackie w Polsce 1945-89, Wiedza Powszechna, Warszawa 2000
• Zbigniew Chojnowski, Zmartwychwstał kraj mowy. Literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych, Olsztyn, (2002)
• Artur Nowaczewski, Trzy miasta, trzy pokolenia, Gdańsk (2006)
• Silvano de Fanti, La Lezione Dei veccchi maestri. Saggi Sulla letteratura polacca 2001-2007, Rzym (2007)
• Przemysław Dakowicz, Helikon i okolice. Notatki o poezji współczesnej, Biblioteka Krytyki/Biblioteka Toposu, Sopot (2008)
• Józef Golec, Sopocki Album Biograficzny, Offest druk i Media, Cieszyn 2008.
• Grzegorz Kociuba, Maski i twarze. Eseje, szkice, recenzje o poezji, Kraków (2009)
• Adrian Gleń, Istnienie i literatura. Notatki hermeneutyka, Biblioteka Krytyki/Biblioteka Toposu, Sopot (2010)
• Adriana Szymańska, Księga objaśnień i inne lektury. Szkice Literackie, Wydawnictwo Łośgraf, Warszawa (2011)
• Polscy Pisarze i Badacze literatury przełomu XX i XXI wieku. Słownik biobibliograficzny, t. 1, opr. zespół pod redakcją Alicji Szałagan, Instytut Badań Literackich, Warszawa 2011
• Wojciech Kudyba, Wiersze wobec innego, Biblioteka Krytyki/Biblioteka Toposu t. 56, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu (2012)
• Sławomir Matusz, "Licznik Geigera. 20 najważniejszych współczesnych wierszy polskich w interpretacjach", Wyd. Fundacji im. Jana Kochanowskiego, Sosnowiec 2013
• Artur Nowaczewski, "Konfesja i tradycja: szkice o poezji polskiej po 1989 roku", Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2013
• Adrian Gleń, "Czułość. Studia i eseje o literaturze najnowszej", Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2013
• Adrian Gleń, "Od A. kilka myśli na progu nowego tomiku Wojciecha Kassa", Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2015

Udział w organizacjach

Jest współzałożycielem i prezesem Sopockiego Towarzystwa Kulturalnego (1995-2000). Od 1995 r. jest członkiem nadzwyczajnym Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Od 1999 r. pełni funkcję prezes Stowarzyszenia Leśniczówka Pranie, realizującego w Muzeum K. I. Gałczyńskiego w Praniu autorski program „Leśniczówka Pranie – Ośrodek Promienny”. W 2004 r. był jednym z założycieli Stowarzyszenia Kultury Nieestradowej im. Michała Kajki, a w 2005 r. Stowarzyszenia na rzecz Ochrony Krajobrazu Kulturowego Mazur „Sadyba”. Obecnie jest członkiem obu organizacji.

Nagrody i odznaczenia

Jest laureatem licznych nagród literackich oraz wyróżnień. Otrzymał m.in.:

• II nagrodę poetycką w konkursie Nike warszawska (1985)
• Nagrodę specjalną w V Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim im. Ryszarda Milczewskiego Bruno (1987)
• Nominację do Nagrody Prezydenta Sopotu Sopocka Muza 1997
• Nagrodę Suwalskiego Stowarzyszenia Literackiego przyznaną na Jesiennych Dniach Literatury „Ocalenie przez poezję” w Gołdapi za tom poezji Jeleń Thorwaldsena (2000)
• Nagrodę im. Kazimiery Iłłakowiczówny (2000) za najlepszy debiut roku
• Odznakę Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Zasłużony działacz kultury” (2001)
• Statuetkę Smętka – Osobowość Ziemi Piskiej (2001)
• Nagrodę Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego (2001)
• Tytuł Osobowość Pisza 2002 w plebiscycie „Gazety Współczesnej”
• Wilka Piskiego (2003 i 2004)
• Statuetkę Złotej Dziesiątki „Gazety Olsztyńskiej” (2004)
• Nagrodę „Nowej Okolicy Poetów” za całokształt twórczości (2004)
• Nominację do nagrody „Wawrzynu” - Literackiej Nagrody Warmii i Mazur 2004 r. za Pęknięte struny pełni. Wokół Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (2005)
• Nominację do nagrody „Wawrzynu” - Literackiej Nagrody Warmii i Mazur 2005 r. za Gwiazda Głóg (2006)
• Brązowy Medal „Gloria Artis” przyznawany przez Ministra Kultury (2007)
• Brązowy Krzyż Zasługi przyznany przez prezydenta RP (2008)
• Nominację do Nagrody poetyckiej im. ks. Jana Twardowskiego, Nagrody Światowego Dnia Poezji przyznawanej przez UNESCO za Wiry i sny (2008)
• Nominację do nagrody „Wawrzynu” - Literackiej Nagrody Warmii i Mazur 2008 r. za Wiry i sny (2009)
• Nagrodę Otoczaka przyznawaną przez Jerzego Sucharka za poezję (2009)
• Nagrodę prezydenta Sopotu w dziedzinie kultury i sztuki "Sopocka Muza" (2011)
• Honorową Odznakę za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego (2014)

Autor był również dwukrotnie stypendystą Ministra Kultury (2002, 2008).

Bibliografia

1. Chojnowski, Zbigniew: Zmartwychwstały kraj mowy. Literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych. – Olsztyn : Wydawnictwo UWM, 2002. - S. 79-80.
2. Kass, Wojciech: Żyję w kulturze / z Wojciechem Kassem, dyrektorem Muzeum K.I. Gałczyńskiego w Praniu rozmawia Wojciech Serafiński //„Kulisy Warmii i Mazur” - 2001, nr 38/39, s. 20.
3. Rojek, Józef Jacek: Literaci & literatura Warmii i Mazur. Przewodnik eseistyczny / Józef Jacek Rojek. – Olsztyn : Fundacja Środowisk Twórczych, 2008. - S. 29-30.
4. Suchanek, Jerzy: Nagroda Otoczaka dla Wojciecha Kassa : laudacja / Jerzy Suchanek // „Topos” - 2009, nr 6, s. 61-62.

Zobacz też

• Strona internetowa Leśniczówki w Praniu
• Facebook autora