Warsztaty pieśni lirniczych i dziadowskich Dziady i pamięć

Źródło: http://modanamazury.pl

Projekt artystyczno-edukacyjny zorganizowany w dniach 25-30 lipca 2011 r. w Kętrzynie.

Organizator

• Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie

Współorganizator

• Stowarzyszenie Teatr „Węgajty”
• Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie

Opis

Opisywany projekt miał formę warsztatów pieśni lirniczych i dziadowskich. Zajęcia odbywały się w siedzibie Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie – na zamku. Warsztaty poświęcone były różnym tradycjom wędrownych śpiewaków przemierzających Europę. Pieśni wykonywane przez nich najczęściej opiewały świętych i cudowne objawienia, przedstawiały koniec świata i Sąd Ostateczny, opisywały również śmierć i pośmiertną drogę dusz. Często też sięgały do Biblii oraz apokryfów. Niektóre z tych utworów stanowiły swoistą bieżącą kronikę, gdyż przedstawiały tragiczne zdarzenia z różnych krajów, wojny, pożary, epidemie oraz morderstwa. Specyfiką tego bogatego repertuaru muzycznego było, iż zawarte w nim teksty posiadały pewną wymowę religijną – tak pokazując ogólnoludzkie prawdy, jak i przypominając o związanych z nimi zasadach moralnych. Modyfikowane przez wieki nabrały wyrazistej formy, kunsztownej i zadziwiającej wyobraźnią. Większość repertuaru dziadowskiego nie zachowała się. Warsztaty były próbą przywołania tej niemal zaginionej tradycji, możliwością zapoznania uczestników ze specyfiką jej miejsca i czasu oraz związkiem z narodowymi tendencjami – polską, ukraińską i niemiecką.

Organizacja

Warsztaty poprowadzili:

• Jacek Hałas – temat: Pogranicze. Podczas warsztatów uczestnicy zajęli się utworami z wątkiem dotyczącym pogranicza - i to zarówno w znaczeniu dosłownym (między krajami, nacjami, regionami), jak też szerszym (transgresje międzykulturowe czy podróż w czasie). Przedmiotem zajęć były więc utwory z wielu regionów, różnych języków, w wielu stylach, jak i powstałe w różnym czasie.
• Remigiusz Mazur-Hanaj – temat: Tradycja polska. Materiał bazowy to repertuar zachowany w dużej mierze dzięki źródłom pisanym, a także pamięci ludzi z prowincji. Celem warsztatu było praktyczne wprowadzenie w najważniejsze wątki repertuaru dziadowskiego: modlitewny, refleksyjno-moralizatorski, nowiniarski i świąteczny (kolędowanie). Uczestnicy uczyli się po jednej pieśni z każdego z tych wątków, m.in.: Koronkę do NMP (Radomskie), A w niedzielę po obiedzie (kresy południowo-wschodnie), pieśni nowiniarskiej (do wyboru) oraz kolędy Dziecina mała (Roztocze).
• Johann Wolfgang Niklaus – temat: Tradycja niemiecka. Rozwój lirnictwa na wschodzie Europy poprzedzały laudy, pieśni niemieckich meistersingerów i piętnastowieczne pieśni z kręgu polskich bernardynów. Warsztaty przybliżały te tradycje – podczas zajęć uczestnicy ćwiczyli śpiew oraz interpretację wybranych pieśni trubadurów, włoskie laudy franciszkańskie oraz pieśni meistersingerów. Przedmiotem zajęć była również gra na dawnych instrumentach (wg możliwości - kobzie, różnych rodzajach lutni, psalterium, lirze, harfie).
• Serhij Petryczenko – temat: Tradycja ukraińska. Podczas warsztatu uczestnicy zajęli się utworami z XVIII-wiecznego śpiewnika cerkiewnego, tzw. Bohohlasnyka Poczajewskiego. Poznali także pieśni pochodzące z tradycji ustnej, spisane od lirników w XIX w., oraz utwory z repertuaru Iwana Własiuka (zm. 1991 r.).

Udział w warsztatach był bezpłatny. Zajęcia odbywały się równolegle w kilku miejscach, w salach i na dziedzińcu kętrzyńskiego zamku podczas VI Jarmarku Średniowiecznego na św. Jakuba, imprezy organizowanej przez Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie. Na zakończenie warsztatu odbył się wspólny koncert wykładowców oraz uczestników warsztatów.