Kościół pw. Chrystusa Króla i św. Franciszka w Olsztynie
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony na początku XX wieku.
Lokalizacja
Kościół został wybudowany na terenie Olsztyna, przy ówczesnej ul. Panieńskiej (niem. Frauenstraβe, obecna ul. Wyspiańskiego).
Historia
Franciszkanie ze Śląskiej Prowincji św. Jadwigi przybyli do Olsztyna wiosną 1919 roku. Zorganizowali wówczas pierwszą kaplicę pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu w XIX-wiecznej kamienicy przy ul. Królewieckiej 9 (obecnie Aleja Wojska Polskiego). W 1926 roku, w 700-rocznicę śmierci św. Franciszka, ogłoszono konkurs na projekt kościoła i klasztoru franciszkanów. Konkurs wygrał olsztyński architekt August Feddersen. W swoim projekcie autor musiał uwzględnić warunek zakonników, aby kościół nawiązywał do włoskiego renesansu. Kamień węgielny pod budowę poświęcił 21 sierpnia 1926 roku biskup warmiński Augustyn Bludau. Kościół otrzymał wezwanie główne Chrystusa Króla i dodatkowe św. Franciszka z Asyżu. Prace budowlane rozpoczęto 10 sierpnia 1926 roku. Rok później, 2 października 1927 roku, odbyła się konsekracja świątyni pod przewodnictwem biskupa Bludaua. Wyposażenie kościoła w większości było gotowe w 1930 roku. W 1937 roku sprowadzono z Królewca 32-głosowe organy wykonane w warsztacie Brunona Goebela, natomiast z 1938 roku wykonano ołtarz św. Franciszka. W ozdobieniu świątyni największy udział miał olsztyński rzeźbiarz i sztukator Johannes Dost. Po zakończeniu budowy klasztoru (w 1932 roku) w powstałym zespole kościelno-klasztornym otwarto Konwikt św. Antoniego, przeznaczony dla uczącej się młodzieży męskiej. W czasie II wojny światowej, klasztor pełnił funkcję lazaretu wojskowego. W marcu 1945 roku przemianowano go na szpital kolejowy, a następnie pediatryczny. Budynek zwrócono zakonnikom dopiero 6 kwietnia 1993 roku. Kościół jest siedzibą parafii pw. Chrystusa Króla w Olsztynie.
Opis
Kościół nie posiada wież. Jego bryła składa się z trzech połączonych komponentów: części fasadowej z trzyczęściowym przedsionkiem, trójnawowego kwadratowego korpusu – do którego przylegają rzędy płytkich bocznych kaplic z emporami – i trójramiennego prezbiterium z ołtarzem wysuniętym do wnętrza. Fasada, ustawiona równolegle do ul. Wyspiańskiego składa się z podwyższonego trójkątnego szczytu, wspartego na belkowaniu i sześciu kolumnach korynckich. Nad belkowaniem znajduje się trójkątny szczyt, przedzielony gzymsem na dwie części. W górnej trójkątnej umieszczono kartusz z herbem zakonu franciszkanów. W kondygnacji niżej elewację dzielą cztery pilastry. W środkowym znajduje się napis „1226-1926 Deus meus et ognia” – Bóg mój i wszystko. Daty odnoszą się do śmierci św. Franciszka i fundacji świątyni. W fasadzie nie ma wejścia; umieszczono je obok, w ścianie południowej. Dach zrobiono dwuspadowy, oparty na stalowej konstrukcji i pokryty dachówką. Budowlę wzniesiono na rzucie prostokąta o wymiarach: długość – 42,5 m, szerokość – 24 m. Poza prostokątną bryłę wystają przybudówki mieszczące kaplice oraz wnęka ołtarzowa zwieńczona od zewnątrz trójkątnym szczytem. Wnętrze kościoła, utrzymane w stylu neorenesansowym, składa się z trzech naw: głównej i dwu bocznych. Sklepienia nawy głównej są kolebkowe, a bocznych – krzyżowe. Między nawami zastosowano półkoliste, arkady. W pierwszym przęśle nawy głównej znajduje się chór muzyczny: architektoniczny, o wygiętej balustradzie.
Wyposażenie
We wnętrzu świątyni najbardziej zdobione jest prezbiterium. Ołtarz główny wykonany został z marmuru, tabernakulum i Tron Eucharystyczny są metalowe. Obok tabernakulum znajdują się dwie figury z brązu; po lewej – św. Franciszka, a po prawej – św. Bonawentury. Po obu stronach tabernakulum klęczą dwaj aniołowie, którzy trzymają w prawych dłoniach wieczne lampki. W nawach bocznych kościoła znajduje się sześć ołtarzy. Ołtarze boczne po prawej stronie to: św. Antoniego, Chrystusa Króla i św. Katarzyny, a po lewej: św. Franciszka, Matki Bożej Niepokalanej i św. Józefa.
Zobacz też
- Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie
- Kościół pw. Świętego Krzyża w Olsztynie
- Kościół garnizonowy pw. Matki Bożej Królowej Polski w Olsztynie
- Kościół ewangelicko-augsburski pw. Chrystusa Zbawiciela w Olsztynie
- Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie
- Kościół pw. św. Józefa w Olsztynie
- Parafia pw. Chrystusa Króla w Olsztynie
- August Feddersen
- Augustyn Bludau
- Brunon Goebel
- Johannes Dost
- Kaplica przy Szpitalu Mariackim w Olsztynie
- Kaplica Jerozolimska pw. Krzyża Świętego w Olsztynie
- Kaplica pw. św. Jana Nepomucena w Olsztynie
- Kaplica pw. Matki Bożej Szkaplerznej w Jarotach
Bibliografia
- Kopiczko, Andrzej: Kościoły i kaplice w Olsztynie / Andrzej Kopiczko. - Olsztyn : AD REM, 2000. – S. 54-59.
- Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 38-39.
- Rzempołuch, Andrzej: Architektura i urbanistyka Olsztyna 1353-1953: od założenia miasta po odbudowę ze zniszczeń wojennych / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn : Urząd Miasta : Remix, 2005. – S. 135-136.
- Ulatowska, Urszula: Zabytkowe kościoły w Olsztynie / Urszula Ulatowska // „Renowacje i Zabytki”. – 2013, nr 4, s. 79.
Linki
- Bobrowicz, Andrzej: Kościół p.w. Chrystusa Króla i Św. Franciszka z Asyżu, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.atrakcje.olsztyn.pl [dostęp 20 września 2013 r.].
- Materiał zamieszczony na stronie internetowej Zakonu Braci Mniejszych-Franciszkanów Prowincja św. Franciszka z Asyżu w Poznaniu www.franciszkanie.net [dostęp 5 września 2013 r.]
