Władysław Ogrodziński: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
 
(Nie pokazano 44 wersji utworzonych przez 9 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
[[Image:ogrodzinski1.jpg|thumb|right|200px|Sesja Literacka w MBP w Ostródzie 1975 r.<br>Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie.]]
+
[[Image:ogrodw.jpg|thumb|right|200px|Olsztyn 2003. Fot. Czesław Wasiłowski.<br>Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie]]
(1918- ) - historyk, autor powieści, reportaży, esejów i antologii, redaktor, edytor, organizator nauki i działacz kulturalny (pseud.: Stefan Sulima)
+
[[Image:ogrodzinski1.jpg|thumb|right|200px|Sesja Literacka w MBP w Ostródzie 1975 r.<br>Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie]]
 +
[[Image:ogrod.jpg|thumb|right|200px|Szkice literackie wydane przez  SSK „Pojezierze”, Olsztyn 1982.]]
 +
[[Image:ogrodzin.jpg|thumb|right|200px|''Warmia i Mazury w prozie i poezji'', oprac. W. Ogrodziński, SSK „Pojezierze”, Olsztyn 1963.]]
 +
[[Image:ogrod2.jpg|thumb|right|200px|Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie]]
 +
[[image:ogrodzinski Lodz.jpg|thumb|right|200px|Źródło:Archiwum [[Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]]]
 +
[[image:Ogrodzinski_a.jpg|thumb|right|200px|Źródło:Archiwum [[Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]]]
 +
 
 +
(1918-2012) - historyk, autor powieści, reportaży, esejów i antologii, redaktor, edytor, organizator nauki i działacz kulturalny (pseud.: Stefan Sulima), [[Honorowy Obywatel Olsztyna]] i [[ewim:Lidzbark Warmiński|Lidzbarka Warmińskiego]].
 
== Biografia  ==
 
== Biografia  ==
Urodził się 2 czerwca 1918 roku w Dolinie na Pokuciu (w województwie stanisławowskim, obecnie Rosja) w rodzinie Wincentego i Władysławy z Lechowskich. Ojciec był cenionym uczonym. Po ukończeniu szkoły średniej, w 1935 roku, rozpoczął pracę jako bibliotekarz w Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Podczas wojny pracował w Zakładach Sodowych „Solvay” w Krakowie. W roku 1943 został aresztowany i osadzony w obozie w Oświęcimiu.<ref>Władysław Ogrodziński, ''Ogrodziński'' , rozm. Marek Barański, „Gazeta Olsztyńska” 2003, nr 125, dod. „Bywalec”, nr 24, s. 1.</ref>  W 1951 roku ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Został asystentem, a następnie adiunktem w Zakładzie Historii Kultury Materialnej i Zakładzie Archeologii PAN w Krakowie (1953-1956). Po przeniesieniu się do Olsztyna w 1957 roku poświęcił się pracy naukowej i literackiej, głównie badając kulturę i dzieje Warmii i Mazur. Nadal jest czynnym naukowcem i pisarzem.  
+
Urodził się 2 czerwca 1918 r. w Dolinie na Pokuciu (w województwie stanisławowskim, obecnie Ukraina) w rodzinie Wincentego i Władysławy z Lechowskich. Ojciec był cenionym uczonym. Po ukończeniu szkoły średniej, w 1935 roku, Władysław Ogrodziński rozpoczął pracę jako bibliotekarz w Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Podczas wojny pracował w Zakładach Sodowych „Solvay” w Krakowie. W roku 1943 został aresztowany i osadzony w obozie w Oświęcimiu.<ref>Ogrodziński Władysław, ''Ogrodziński'' , rozm. Marek Barański, „Gazeta Olsztyńska”, 2003, nr 125, dod. „Bywalec”, nr 24, s. 1.</ref>  W 1951 r. ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Został asystentem, a następnie adiunktem w Zakładzie Historii Kultury Materialnej i Zakładzie Archeologii PAN w Krakowie (1953-1956). Po przeniesieniu się do [[ewim:Olsztyn|Olsztyna]] w 1957 r. poświęcił się pracy naukowej i literackiej, głównie badając kulturę i dzieje [[ewim:Warmia|Warmii]] i [[ewim:Mazury|Mazur]]. Do ostatnich lat życia był czynnym naukowcem i pisarzem. Zmarł 6 lutego 2012 roku w Olsztynie.
  
 
== Działalność  ==
 
== Działalność  ==
W latach 1956-1957 pracował jako adiunkt w Stacji Naukowej Polskiego Towarzystwa Historycznego w Olsztynie. Następnie kierował Wydziałem Kultury PWRN w Olsztynie (do 1960 roku). W tym czasie został aktywnym działaczem [[Towarzystwo Przyjaciół Mazurów i Warmiaków |Towarzystwa Mazurów i Warmiaków]]. W latach 1957-1983 był współzałożycielem i redaktorem „[[Rocznik Olsztyński |Rocznika Olsztyńskiego]]”, a od 1957 roku członek Rady Redakcyjnej „[[Komunikaty Mazursko-Warmińskie |Komunikatów Mazursko-Warmińskich]]”. Do związku Literatów Polskich należy od 1959 roku. Był także współzałożycielem, a potem, dyrektorem programowym [[Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze” |Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze”]] (1960-1962). W latach 1961-1962 zatrudniony był na stanowisku sekretarza generalnego, a w latach 1968-1970 dyrektora [[Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie |Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego]], którego był także współtwórcą. Po roku 1970 do przejścia na emeryturę (31 grudnia 1983 roku), był dyrektorem [[Muzeum Warmii i Mazur]].<ref>''Olsztyńskie biografie literackie 1945-1988'', pod red. Jana Chłosty, Olsztyn 1991, s. 63-66.</ref>  
+
W latach 1956-1957 pracował jako adiunkt w Stacji Naukowej Polskiego Towarzystwa Historycznego w Olsztynie. Następnie kierował Wydziałem Kultury PWRN w Olsztynie (do 1960 r.). W tym czasie został aktywnym działaczem [[ewim:Towarzystwo Przyjaciół Mazurów i Warmiaków |Towarzystwa Przyjaciół Mazurów i Warmiaków]]. W latach 1957-1983 był współzałożycielem i redaktorem „[[Rocznik Olsztyński |Rocznika Olsztyńskiego]]”, a od 1957 r. członkiem Rady Redakcyjnej „[[Komunikaty Mazursko-Warmińskie |Komunikatów Mazursko-Warmińskich]]”. Do Związku Literatów Polskich należał od 1959 r. Był także współzałożycielem, a potem dyrektorem programowym [[Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze” |Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze”]] (1960-1962). W latach 1961-1962 zatrudniony był na stanowisku sekretarza generalnego, a w latach 1968-1970 dyrektora [[Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie |Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego]], którego był także współtwórcą. Po 1970 r. do przejścia na emeryturę (31 grudnia 1983 r.), był dyrektorem [[Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie]].<ref>''Olsztyńskie biografie literackie 1945-1988'', pod red. Jana Chłosty, Olsztyn, 1991, s. 63-66.</ref>  
  
 
== Udział w organizacjach  ==
 
== Udział w organizacjach  ==
Aktywnie działał w [[Towarzystwo Przyjaciół Mazurów i Warmiaków |Towarzystwie Przyjaciół Mazurów i Warmiaków]] (w latach 1947-1949 jako wiceprezes). Z chwilą osiedlenia się w Olsztynie rozwinął swoją działalność społeczno-kulturalną jako:
+
Aktywnie działał w [[ewim:Towarzystwo Przyjaciół Mazurów i Warmiaków |Towarzystwie Przyjaciół Mazurów i Warmiaków]] (w latach 1947-1949 jako wiceprezes). Z chwilą osiedlenia się w Olsztynie rozwinął swoją działalność społeczno-kulturalną jako:
 
*członek Rady Kultury przy Ministrze Kultury i Sztuki (1958)
 
*członek Rady Kultury przy Ministrze Kultury i Sztuki (1958)
 
*członek Związku Literatów Polskich (od 1959)
 
*członek Związku Literatów Polskich (od 1959)
 
*sekretarz Społecznego Komitetu Grunwaldzkiego (1958-1960)
 
*sekretarz Społecznego Komitetu Grunwaldzkiego (1958-1960)
*członek Prezydium (1958-1981) oraz przewodniczący (1981-1983) Wojewódzkiego Komitetu FJN w Olsztynie (później także jako członek Ogólnopolskiego Komitetu tej organizacji)
+
*członek Prezydium (1958-1981) oraz przewodniczący (1981-1983) Wojewódzkiego Komitetu [[ewim:Front Jedności Narodu an Warmii i Mazurach|Frontu Jedności Narodu]] w Olsztynie (później także jako członek Ogólnopolskiego Komitetu tej organizacji)
*prezes Zarządu Oddziału Warmińsko-Mazurskiego PTTK w Olsztynie (1962-1981)
+
*prezes Zarządu Oddziału Warmińsko-Mazurskiego [[ewim:Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze na Warmii i Mazurach|PTTK]] w Olsztynie (1962-1981)
 
*członek Rady Naukowej OBN i jej sekretarz (od 1968)
 
*członek Rady Naukowej OBN i jej sekretarz (od 1968)
*inicjator powołania w Olsztynie PRON (w 1982 roku wiceprzewodniczący Komisji Inicjującej, w latach 1982-1983 przewodniczący Tymczasowej Rady Wojewódzkiej, a od roku 1983 - przewodniczący Rady Wojewódzkiej PRON).
+
*inicjator powołania w Olsztynie [[ewim:Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego na Warmii i Mazurach|Państwowego Ruchu Odrodzenia Narodowego]] (w 1982 roku wiceprzewodniczący Komisji Inicjującej, w latach 1982-1983 przewodniczący Tymczasowej Rady Wojewódzkiej, a od roku 1983 - przewodniczący Rady Wojewódzkiej PRON)  
 
*członek Instytutu Zachodniego w Poznaniu
 
*członek Instytutu Zachodniego w Poznaniu
 
*członek Towarzystwa Kultury Języka
 
*członek Towarzystwa Kultury Języka
  
 
== Twórczość  ==
 
== Twórczość  ==
Debiutował w 1946 roku w „Odrze” reportażami z Wybrzeża, Powiśla, Warmii i Mazur. Dwanaście reportaży, pod wspólnym tytułem ''Ziemia odnalezionych przeznaczeń'', zostało wydanych w 1947 roku pod pseudonimem Stefan Sulima. Książka ta, została wyróżniona nagrodą literacką czasopisma „Odra” (1949). Wątki historyczne podjął także w zbiorze ''W cieniu samotnych wież'' (1962). Do tego gatunku wypowiedzi trzeba zaliczyć również oddzielnie wydane szkice biograficzne o Andrzeju Samulowskim, Ignacym Pietraszewskim, a także o literaturze Ziem Zachodnich, ze szczególnym uwzględnieniem literatury i piśmiennictwa Warmii i Mazur. Rzecz o historii Domu Polskiego w Olsztynie, zatytułowana ''Siłę słuszności mamy'' (1980), oraz ''Przypomniane piórem'' (1982), to pozycje, jak sam autor nazwał, ukazujące niezwykłość kultury obu regionów. Na dorobek pisarski składają się również felietony, od 1965 roku wygłaszane w Polskim Radiu, artykuły w olsztyńskiej prasie, szkice poświęcone [[Feliks Nowowiejski |Feliksowi Nowowiejskiemu]] i [[Wojciech Kętrzyński |Wojciechowi Kętrzyńskiemu]], wspomnieniom działaczy plebiscytowych, olsztyńskiemu środowisku humanistycznemu. Jest również autorem powieści, esejów, prac historycznych i obyczajowych o tematyce warmińsko-mazurskiej oraz informatorów przewodnikowych o charakterze monografii, a także antologii. Wśród prac edytorskich znalazły się ponadto: wybór pieśni warmińskich ze zbioru Augustyna Steffena, tom 40 Dzieł wszystkich Oskara Kolberga, obejmujący Mazury pruskie czy wydanie ''Kiermasów na Warmii'' i innych pism ks. [[Walenty Barczewski |Walentego Barczewskiego]].
+
Debiutował w 1946 r. w „Odrze” reportażami z Wybrzeża, Powiśla, Warmii i Mazur. Dwanaście reportaży, pod wspólnym tytułem ''Ziemia odnalezionych przeznaczeń'', zostało wydanych w 1947 r. pod pseudonimem Stefan Sulima. Książka ta została wyróżniona nagrodą literacką czasopisma „Odra” (1949). Wątki historyczne podjął także w zbiorze ''W cieniu samotnych wież'' (1962). Do tego gatunku wypowiedzi trzeba zaliczyć również oddzielnie wydane szkice biograficzne o Andrzeju Samulowskim, Ignacym Pietraszewskim, a także o literaturze Ziem Zachodnich, ze szczególnym uwzględnieniem literatury i piśmiennictwa Warmii i Mazur. Rzecz o historii Domu Polskiego w Olsztynie, zatytułowana ''Siłę słuszności mamy'' (1980) oraz ''Przypomniane piórem'' (1982) to pozycje, jak sam autor nazwał, ukazujące niezwykłość kultury obu regionów. Na dorobek pisarski składają się również felietony, od 1965 r. wygłaszane w [[ewim:Polskie Radio Olsztyn|Polskim Radiu]], artykuły w olsztyńskiej prasie, szkice poświęcone [[Feliks Nowowiejski |Feliksowi Nowowiejskiemu]] i [[Wojciech Kętrzyński |Wojciechowi Kętrzyńskiemu]], wspomnieniom działaczy plebiscytowych, olsztyńskiemu środowisku humanistycznemu. Jest również autorem powieści, esejów, prac historycznych i obyczajowych o tematyce warmińsko-mazurskiej oraz informatorów przewodnikowych o charakterze monografii, a także antologii. Wśród prac edytorskich znalazły się ponadto: wybór pieśni warmińskich ze zbioru Augustyna Steffena, tom 40 ''Dzieł wszystkich'' Oskara Kolberga, obejmujący Mazury pruskie czy wydanie ''Kiermasów na Warmii'' i innych pism ks. [[ewim:Walenty Barczewski |Walentego Barczewskiego]].
  
 
== Publikacje (wybór)  ==
 
== Publikacje (wybór)  ==
 +
*''Ziemia odnalezionych przeznaczeń'' (1947)
 
*''W cieniu samotnych wież'' (1962)
 
*''W cieniu samotnych wież'' (1962)
*''Bursztynowym szlakiem. Warmia i Mazury w prozie i poezji'' (1963; wspólnie z Walterem Późnym)
+
*''Bursztynowym szlakiem. Warmia i Mazury w prozie i poezji'' (1963; wspólnie z [[Walter Późny |Walterem Późnym]])
 
*''Ruch literacki na Ziemiach Zachodnich i Północnych'' (1965)
 
*''Ruch literacki na Ziemiach Zachodnich i Północnych'' (1965)
 
*''Krajobraz z tarniną'' (1969)  
 
*''Krajobraz z tarniną'' (1969)  
Linia 34: Linia 42:
 
*''Miecze jak pochodnie. Grunwald w publicystyce i literaturze'' (1990)
 
*''Miecze jak pochodnie. Grunwald w publicystyce i literaturze'' (1990)
 
*''Szkice warmińskie'' (1998)
 
*''Szkice warmińskie'' (1998)
 +
*''Pieśni ludu znad górnej Drwęcy w parafiach Ostródzkiej i Kraplewskiej...'' (2000) - opracowanie cz. 1 i 2
 
*''Tropem odnalezionych przeznaczeń'' (2003)
 
*''Tropem odnalezionych przeznaczeń'' (2003)
 
*''Piękna Nieznajoma'' (2003)
 
*''Piękna Nieznajoma'' (2003)
Linia 42: Linia 51:
  
 
== Nagrody i odznaczenia  ==
 
== Nagrody i odznaczenia  ==
Władysław Ogrodziński otrzymał wiele odznaczeń honorowych, medali i odznaczeń państwowych ze Sztandarem Pracy II klasy włącznie. Nagrodzony został za działalność literacką i kulturalną: tygodnika „Odra”, wojewódzką - za upowszechnianie kultury, regionalną - im. M. Lengowskiego, przyznaną przez Stowarzyszenie PAX, dwutygodnika „[[Warmia i Mazury]]”, Ministra Kultury i Sztuki II stopnia - za twórczość literacką związaną z Warmią i Mazurami. Za zasługi odznaczony został m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Jest też laureatem nagrody im. Zygmunta Glogera II stopnia za całokształt działalności twórczej (1998) i nagrody im. Oskara Kolberga za opracowanie tomu 40 Dzieł wszystkich Kolberga oraz ''Pieśni ludu znad Górnej Drwęcy'' Gustawa Gizewiusza.<ref>Zbigniew Chojnowski, ''Zmartwychwstały kraj mowy. Literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych'', Olsztyn 2002, s. 185.</ref> W 2006 roku otrzymał również odznakę honorową za zasługi dla województwa warmińsko-mazurskiego. Jest honorowym obywatelem Lidzbarka Warmińskiego. Otrzymał jubileuszowy XX Medal Kapituły im. Biskupa Ignacego Krasickiego „Godzien Kraj Kochania” Anno Domini 2008 za „Wierność w swej twórczości pisarskiej warmińsko-mazurskiej krainie, głównie jej historycznej przeszłości oraz czynne uczestnictwo w rozwoju nauki i kultury regionu w czasach nam współczesnych”.<ref>Józef Jacek Rojek, ''Literacki & literatura Warmii i Mazur'', Olsztyn 2008, s. 76-79.</ref>  
+
Władysław Ogrodziński otrzymał wiele odznaczeń honorowych, medali i odznaczeń państwowych ze Sztandarem Pracy II klasy włącznie. Nagrodzony został za działalność literacką i kulturalną: tygodnika „Odra”, wojewódzką - za upowszechnianie kultury, [[Regionalna Nagroda im. Michała Lengowskiego |regionalną - im. M. Lengowskiego]], przyznaną przez Stowarzyszenie PAX, dwutygodnika „[[Warmia i Mazury]]”, Ministra Kultury i Sztuki II stopnia - za twórczość literacką związaną z Warmią i Mazurami.  
 +
 
 +
Za zasługi odznaczony został m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Jest też laureatem nagrody im. Zygmunta Glogera II stopnia za całokształt działalności twórczej (1998) i nagrody im. Oskara Kolberga za opracowanie tomu 40 Dzieł wszystkich Kolberga oraz ''Pieśni ludu znad Górnej Drwęcy'' Gustawa Gizewiusza.<ref>Chojnowski Zbigniew, ''Zmartwychwstały kraj mowy. Literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych'', Olsztyn, 2002, s. 185.</ref>  
 +
 
 +
W 2006 r. otrzymał również [[ewim:Odznaka Honorowa za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego|odznakę honorową za zasługi dla województwa warmińsko-mazurskiego]] i statuetkę Przyjaciel Warmii przyznawaną przez [[ewim:Stowarzyszenie "Dom Warmiński"|Stowarzyszenie Dom Warmiński]]. Otrzymał jubileuszowy [[Nagroda imienia Biskupa Ignacego Krasickiego |XX Medal Kapituły im. Biskupa Ignacego Krasickiego]] „Godzien Kraj Kochania” Anno Domini 2008 za „Wierność w swej twórczości pisarskiej warmińsko-mazurskiej krainie, głównie jej historycznej przeszłości oraz czynne uczestnictwo w rozwoju nauki i kultury regionu w czasach nam współczesnych”.<ref>Rojek Józef Jacek, ''Literacki & literatura Warmii i Mazur'', Olsztyn, 2008, s. 76-79.</ref> 25 lutego 2011 r. Senat [[ewim:Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie|Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie]] podjął uchwałę o przyznaniu Złotego Lauru UWM w dowód uznania społeczności uniwersyteckiej dla jego zasług.
 +
 
 +
==Multimedia==
 +
<youtube>wJn2B-KKVek</youtube>
 +
''Władysław Ogrodziński''. Z cyklu ''Mówiące portrety'' (fragment).<br>
 +
Realizacja: Janusz Brojek ; Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie, 1996. Prowadzenie wywiadu [[Zbigniew Chojnowski]].<br>
 +
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie.
  
 
== Przypisy  ==
 
== Przypisy  ==
Linia 48: Linia 67:
  
 
== Bibliografia  ==
 
== Bibliografia  ==
#Piątkowska, Danuta : ''Bibliografia prac Władysława Ogrodzińskiego za lata 1946-1986'' / Danuta Piątkowska // „Rocznik Olsztyński”. - T. XVI (1989).
+
#Piątkowska, Danuta: ''Bibliografia prac Władysława Ogrodzińskiego za lata 1946-1986'' / Danuta Piątkowska // „Rocznik Olsztyński”. - T. XVI (1989).
#Przybysz, Anna : ''Za wierność Warmii i Mazury : Nagroda Biskupa Krasickiego dla Władysława Ogrodzińskiego'' / Anna Przybysz // „Gazeta Olsztyńska”. – 2008, nr 111, s. 4.  
+
#Przybysz, Anna: ''Za wierność Warmii i Mazury : Nagroda Biskupa Krasickiego dla Władysława Ogrodzińskiego'' / Anna Przybysz // „Gazeta Olsztyńska”. – 2008, nr 111, s. 4.  
#Szydłowska, Joanna : ''Spod Wawelu na Warmię i Mazury : intelektualne peregrynacje Władysława Ogrodzińskiego'' / Joanna Szydłowska // „Małopolska”. – [T.] 8 (2008), s. 191-202.
+
#Szydłowska, Joanna: ''Spod Wawelu na Warmię i Mazury : intelektualne peregrynacje Władysława Ogrodzińskiego'' / Joanna Szydłowska // „Małopolska”. – [T.] 8 (2008), s. 191-202.
  
[[Category:Olsztyn]]
+
[[Category:Historia kultury|Historia kultury]]
[[Category:Warmia]]
+
[[Category:Pisarze i poeci|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:Mazury]]
+
[[Category:Organizatorzy i animatorzy kultury|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:Pisarze]]
+
[[Category:Badacze historii i kultury|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:Redaktorzy]]
+
[[Category:Konserwatorzy zabytków i muzealnicy|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:Wydawcy]]
+
[[Category:Dziennikarze i publicyści|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:Reportaż]]
+
[[Category:Działacze społeczni|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:Literatura]]
+
[[Category:Wydawcy|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:Społeczenicy]]
+
[[Category:Ludzie turystyki|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:Badacze]]
+
[[Category:Literatura|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:1945-1950]]
+
[[Category:Historia kultury|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:1951-1960]]
+
[[Category:Etnografia|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:1961-1970]]
+
[[Category:Muzealnictwo|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:1971-1980]]
+
[[Category:Olsztyn|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:1981-1990]]
+
[[Category:1945-1989|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:1991-2000]]
+
[[Category:1990-|Ogrodziński,Władysław]]
[[Category:2001-2010]]
 
[[Category:2011-2020]]
 

Aktualna wersja na dzień 12:09, 18 lip 2018

Olsztyn 2003. Fot. Czesław Wasiłowski.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie
Sesja Literacka w MBP w Ostródzie 1975 r.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie
Szkice literackie wydane przez SSK „Pojezierze”, Olsztyn 1982.
Warmia i Mazury w prozie i poezji, oprac. W. Ogrodziński, SSK „Pojezierze”, Olsztyn 1963.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie
Źródło:Archiwum Andrzeja Cieślaka
Źródło:Archiwum Andrzeja Cieślaka

(1918-2012) - historyk, autor powieści, reportaży, esejów i antologii, redaktor, edytor, organizator nauki i działacz kulturalny (pseud.: Stefan Sulima), Honorowy Obywatel Olsztyna i Lidzbarka Warmińskiego.

Biografia

Urodził się 2 czerwca 1918 r. w Dolinie na Pokuciu (w województwie stanisławowskim, obecnie Ukraina) w rodzinie Wincentego i Władysławy z Lechowskich. Ojciec był cenionym uczonym. Po ukończeniu szkoły średniej, w 1935 roku, Władysław Ogrodziński rozpoczął pracę jako bibliotekarz w Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Podczas wojny pracował w Zakładach Sodowych „Solvay” w Krakowie. W roku 1943 został aresztowany i osadzony w obozie w Oświęcimiu.[1] W 1951 r. ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Został asystentem, a następnie adiunktem w Zakładzie Historii Kultury Materialnej i Zakładzie Archeologii PAN w Krakowie (1953-1956). Po przeniesieniu się do Olsztyna w 1957 r. poświęcił się pracy naukowej i literackiej, głównie badając kulturę i dzieje Warmii i Mazur. Do ostatnich lat życia był czynnym naukowcem i pisarzem. Zmarł 6 lutego 2012 roku w Olsztynie.

Działalność

W latach 1956-1957 pracował jako adiunkt w Stacji Naukowej Polskiego Towarzystwa Historycznego w Olsztynie. Następnie kierował Wydziałem Kultury PWRN w Olsztynie (do 1960 r.). W tym czasie został aktywnym działaczem Towarzystwa Przyjaciół Mazurów i Warmiaków. W latach 1957-1983 był współzałożycielem i redaktorem „Rocznika Olsztyńskiego”, a od 1957 r. członkiem Rady Redakcyjnej „Komunikatów Mazursko-Warmińskich”. Do Związku Literatów Polskich należał od 1959 r. Był także współzałożycielem, a potem dyrektorem programowym Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze” (1960-1962). W latach 1961-1962 zatrudniony był na stanowisku sekretarza generalnego, a w latach 1968-1970 dyrektora Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, którego był także współtwórcą. Po 1970 r. do przejścia na emeryturę (31 grudnia 1983 r.), był dyrektorem Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.[2]

Udział w organizacjach

Aktywnie działał w Towarzystwie Przyjaciół Mazurów i Warmiaków (w latach 1947-1949 jako wiceprezes). Z chwilą osiedlenia się w Olsztynie rozwinął swoją działalność społeczno-kulturalną jako:

  • członek Rady Kultury przy Ministrze Kultury i Sztuki (1958)
  • członek Związku Literatów Polskich (od 1959)
  • sekretarz Społecznego Komitetu Grunwaldzkiego (1958-1960)
  • członek Prezydium (1958-1981) oraz przewodniczący (1981-1983) Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w Olsztynie (później także jako członek Ogólnopolskiego Komitetu tej organizacji)
  • prezes Zarządu Oddziału Warmińsko-Mazurskiego PTTK w Olsztynie (1962-1981)
  • członek Rady Naukowej OBN i jej sekretarz (od 1968)
  • inicjator powołania w Olsztynie Państwowego Ruchu Odrodzenia Narodowego (w 1982 roku wiceprzewodniczący Komisji Inicjującej, w latach 1982-1983 przewodniczący Tymczasowej Rady Wojewódzkiej, a od roku 1983 - przewodniczący Rady Wojewódzkiej PRON)
  • członek Instytutu Zachodniego w Poznaniu
  • członek Towarzystwa Kultury Języka

Twórczość

Debiutował w 1946 r. w „Odrze” reportażami z Wybrzeża, Powiśla, Warmii i Mazur. Dwanaście reportaży, pod wspólnym tytułem Ziemia odnalezionych przeznaczeń, zostało wydanych w 1947 r. pod pseudonimem Stefan Sulima. Książka ta została wyróżniona nagrodą literacką czasopisma „Odra” (1949). Wątki historyczne podjął także w zbiorze W cieniu samotnych wież (1962). Do tego gatunku wypowiedzi trzeba zaliczyć również oddzielnie wydane szkice biograficzne o Andrzeju Samulowskim, Ignacym Pietraszewskim, a także o literaturze Ziem Zachodnich, ze szczególnym uwzględnieniem literatury i piśmiennictwa Warmii i Mazur. Rzecz o historii Domu Polskiego w Olsztynie, zatytułowana Siłę słuszności mamy (1980) oraz Przypomniane piórem (1982) to pozycje, jak sam autor nazwał, ukazujące niezwykłość kultury obu regionów. Na dorobek pisarski składają się również felietony, od 1965 r. wygłaszane w Polskim Radiu, artykuły w olsztyńskiej prasie, szkice poświęcone Feliksowi Nowowiejskiemu i Wojciechowi Kętrzyńskiemu, wspomnieniom działaczy plebiscytowych, olsztyńskiemu środowisku humanistycznemu. Jest również autorem powieści, esejów, prac historycznych i obyczajowych o tematyce warmińsko-mazurskiej oraz informatorów przewodnikowych o charakterze monografii, a także antologii. Wśród prac edytorskich znalazły się ponadto: wybór pieśni warmińskich ze zbioru Augustyna Steffena, tom 40 Dzieł wszystkich Oskara Kolberga, obejmujący Mazury pruskie czy wydanie Kiermasów na Warmii i innych pism ks. Walentego Barczewskiego.

Publikacje (wybór)

  • Ziemia odnalezionych przeznaczeń (1947)
  • W cieniu samotnych wież (1962)
  • Bursztynowym szlakiem. Warmia i Mazury w prozie i poezji (1963; wspólnie z Walterem Późnym)
  • Ruch literacki na Ziemiach Zachodnich i Północnych (1965)
  • Krajobraz z tarniną (1969)
  • Proporzec z białym barankiem (1975)
  • Po święcie Rozesłania (1979)
  • Nad jeziorem (1980)
  • Ulica zwana Bystrą (1985)
  • Za Gwiazdą Betlejemską (1989)
  • Miecze jak pochodnie. Grunwald w publicystyce i literaturze (1990)
  • Szkice warmińskie (1998)
  • Pieśni ludu znad górnej Drwęcy w parafiach Ostródzkiej i Kraplewskiej... (2000) - opracowanie cz. 1 i 2
  • Tropem odnalezionych przeznaczeń (2003)
  • Piękna Nieznajoma (2003)
  • Ta chwila olśnienia (2006)
  • Pochwała Lidzbarka (2008)

Więcej na stronie http://www.wbp.olsztyn.pl

Nagrody i odznaczenia

Władysław Ogrodziński otrzymał wiele odznaczeń honorowych, medali i odznaczeń państwowych ze Sztandarem Pracy II klasy włącznie. Nagrodzony został za działalność literacką i kulturalną: tygodnika „Odra”, wojewódzką - za upowszechnianie kultury, regionalną - im. M. Lengowskiego, przyznaną przez Stowarzyszenie PAX, dwutygodnika „Warmia i Mazury”, Ministra Kultury i Sztuki II stopnia - za twórczość literacką związaną z Warmią i Mazurami.

Za zasługi odznaczony został m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Jest też laureatem nagrody im. Zygmunta Glogera II stopnia za całokształt działalności twórczej (1998) i nagrody im. Oskara Kolberga za opracowanie tomu 40 Dzieł wszystkich Kolberga oraz Pieśni ludu znad Górnej Drwęcy Gustawa Gizewiusza.[3]

W 2006 r. otrzymał również odznakę honorową za zasługi dla województwa warmińsko-mazurskiego i statuetkę Przyjaciel Warmii przyznawaną przez Stowarzyszenie Dom Warmiński. Otrzymał jubileuszowy XX Medal Kapituły im. Biskupa Ignacego Krasickiego „Godzien Kraj Kochania” Anno Domini 2008 za „Wierność w swej twórczości pisarskiej warmińsko-mazurskiej krainie, głównie jej historycznej przeszłości oraz czynne uczestnictwo w rozwoju nauki i kultury regionu w czasach nam współczesnych”.[4] 25 lutego 2011 r. Senat Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie podjął uchwałę o przyznaniu Złotego Lauru UWM w dowód uznania społeczności uniwersyteckiej dla jego zasług.

Multimedia

Władysław Ogrodziński. Z cyklu Mówiące portrety (fragment).
Realizacja: Janusz Brojek ; Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie, 1996. Prowadzenie wywiadu Zbigniew Chojnowski.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie.

Przypisy

  1. Ogrodziński Władysław, Ogrodziński , rozm. Marek Barański, „Gazeta Olsztyńska”, 2003, nr 125, dod. „Bywalec”, nr 24, s. 1.
  2. Olsztyńskie biografie literackie 1945-1988, pod red. Jana Chłosty, Olsztyn, 1991, s. 63-66.
  3. Chojnowski Zbigniew, Zmartwychwstały kraj mowy. Literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych, Olsztyn, 2002, s. 185.
  4. Rojek Józef Jacek, Literacki & literatura Warmii i Mazur, Olsztyn, 2008, s. 76-79.

Bibliografia

  1. Piątkowska, Danuta: Bibliografia prac Władysława Ogrodzińskiego za lata 1946-1986 / Danuta Piątkowska // „Rocznik Olsztyński”. - T. XVI (1989).
  2. Przybysz, Anna: Za wierność Warmii i Mazury : Nagroda Biskupa Krasickiego dla Władysława Ogrodzińskiego / Anna Przybysz // „Gazeta Olsztyńska”. – 2008, nr 111, s. 4.
  3. Szydłowska, Joanna: Spod Wawelu na Warmię i Mazury : intelektualne peregrynacje Władysława Ogrodzińskiego / Joanna Szydłowska // „Małopolska”. – [T.] 8 (2008), s. 191-202.