Cavata na olsztyńskim zamku, czyli cymelia muzealne i koncerty kameralne

Źródło: Zbiory WBP w Olsztynie

Projekt artystyczno-edukacyjny, realizowany od 1998 r. przez Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.

Organizatorzy

• Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
• Zespół Kameralny „Pro Musica Antiqua”

Idea

Słowo „cavata” jest terminem muzycznym i oznacza wysuwanie głosu lub linii melodycznej na pierwszy plan utworu. Zainspirowani tym muzycznym określeniem muzealnicy podczas spotkań ustawiają „na pierwszym planie” eksponat, tak iż staje się on głównym tematem spotkania – i na nim skupiają uwagę słuchaczy. Muzealia, prezentowane zazwyczaj na ekspozycji (złożonej wszak z wielu przedmiotów) ilustrują treści tematu wystawy – i nie maja szans na indywidualne zaistnienie. Cykl wieczorów „Cavata” jest prezentacją pojedynczych zabytków o niepowtarzalnej artystycznej i historycznej wartości. Każdy z wykładów cechuje lekka, popularyzatorska forma, połączona niekiedy z anegdotą. Prezentacjom towarzyszą koncerty Zespołu Kameralnego „Pro Musica Antiqua”. Dowcipne zderzenie gry znaczeń terminu muzycznego „cavata”, wykorzystanego w tej aranżacji muzealnych prezentacji, oraz podobieństwo brzemienia, określają zarazem cel i charakter spotkań. Drugim nie mniej ważnym, celem opisywanych cyklicznych imprez jest poznanie przeszłości regionu.

Historia

Pierwsze ze spotkań zorganizowano w Salach Kopernikowskich olsztyńskiego zamku w 1998 r. Od tego czasu realizowane są cyklicznie w tym samym miejscu – siedzibie Muzeum Warmii i Mazur – nieodłącznie przy udziale Zespołu Kameralnego „Pro Musica Antiqua”. Inicjatywa projektu zawiązana została wspólnie – przez olsztyńskie muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie oraz Zespół „Pro Musica Antiqua”. Cykl jest kierowany do mieszkańców miasta Olsztyn – miłośników historii oraz muzyki.
Stały skład Zespołu „Pro Musica Antiqua”:

• Leszek Szarzyński
• Jerzy Szafrański
• Małgorzata Skotnicka
• Arkadiusz Skotnicki
• Wojciech Orawiec
  

W części spotkań koncertowali również muzycy zaproszeni:

• Daniel Zorzano Barbosa
• R. Grząka
• K. Kamieńska
• Paweł Szewczyk
• M. Wądołowski
• Małgorzata Skorupa
• Elżbieta Rosińska
• Anna Matczyńska
• Anna Toeplitz
• Irena Duchniewicz
• Paweł Rok
• Kaori Okuzumi

Referaty tematyczne na każdym ze spotkań wygłaszają muzealnicy, historycy, archeolodzy – miejscowi oraz zapraszani:

• Anna Bartok
• Paweł Błażewicz
• Janusz Cygański
• Małgorzata Gałęziowska
• Barbara Głuchowska
• Celina Grabowska
• Mirosław Hoffmann
• Kinga Jackowska
• Zofia Januszkiewicz
• Elżbieta Karczmarek
• Iwona Beata Kluk
• Grażyna Kobrzeniecka-Sikorska
• Izabela Mirkowska
• Romuald Odoj
• Małgorzata Okulicz
• Grażyna Prusińska
• Andrzej Rzempołuch
• Jarosław Sobieraj
• Małgorzata Strzyżewska
• Danuta Syrwid
  

Początkowo spotkania numerowano, jednak wraz z upływem czasu zaprzestano tego, podając na ulotkach zaproszeniach jedynie temat spotkania.

Tematyka spotkań

(wybór)

• zabytki architektury (21października 2007 r. – Późnośredniowieczna dziegciarnia w miejscowości Siemiany)
• zabytki piśmiennictwa (19 listopada 2006 r. – kolońska edycja „Polonii” Marcina Kromera jako historyczna kreacja obrazu XVI-wiecznej Rzeczypospolitej ; 20 maja 2007 r. – „Stare i Nowe Prusy” Hartknocha – fundamentalna książka o Prusach ; 11 grudnia 2005 r. – pierwszy heraldyczny słownik biograficzny biskupów warmińskich, czyli „De Episcopatu et episcopis Ecclesiae Varmiensis” Tomasza Tretera)
• teoria sztuki (18 kwietnia 2004 r. – Sztuka jako wyraz idei)
• zabytki kolekcjonerskie (30 kwietnia 2006 r. – „Niezwykła pocztówka od zwykłej dziewczyny”. Plebiscytowe losy Warmiaków w korespondencji z lat 1920-1921)
• analiza i interpretacja ikonografii (15 października 2006 r. - Św. Joachim z Marią – obraz Jana Macieja Meyera, twórcy polichromii w Świętej Lipce ; 21 marca 2000 r. – zapomniana rzeźba Adolfo Wildta)
• przedmioty dawnego życia codziennego (5 listopada 2004 r. – ludowa skrzynia posagowa ; 17 lutego 2002 r. – o twardej mycce, czyli warmińskim czepcu z początku XIX wieku ; 15 grudnia 2002 r. – olsztyńskie banknoty)
• pamiętnikarstwo (26 września 2004 r. - zapiski wychowawców z więzienia w Jaworznie 1951-1953)
• biografie (22 lutego 2009 r. – zegarek z dedykacją Seweryna Pieniężnego, czyli zapomniana historia Antoniego Szajka – Warmiaka z Poznania)
• 3 września 2004 r. „Cavata…” stanowiło inaugurację Europejskich Dni Dziedzictwa na Warmii i Mazurach 2004. Spotkanie „Cavata…” (wyjątkowo w zamku w Lidzbarku Warmińskim) z 12 września 2008 r. stanowiło też Inaugurację Europejskich Dni Dziedzictwa na Warmii i Mazurach 2008 ph. Korzenie tradycji. Od ojcowizny do ojczyzny.
  

Muzeum wydaje każdorazowo zaproszenie-ulotkę związane ze spotkaniami, wraz z nowym sezonem – również folder, prezentujący program wszystkich imprez półrocza.

• archiwalia i dokumenty (19 marca 2000 r. – Listy Ignacego Krasickiego ; (19 kwietnia 2009 r. – 80 lat szkolnictwa polskiego na Warmii. Dokumenty z kursów nauczycielskich Bronisława Chabowskiego ; 15 listopada 2009 r. - „Jak dawniej wojsko panny zdobywało”. Korespondencja prywatna oficera II RP ppor.

Juliana Bulsa)

• analiza różnego typu ikonografii (23 maja 2004 r. - przyroda w ikonie „Św. Jan Ewangelista ze św. Prochorem” ; 25 kwietnia 2000 r. – ryciny napoleońskie z galerii historycznej Wersalu ; )
• dawne obyczaje i jakość życia (11 maja 2008 r. – „Norma przekroczona!” Style pracy w latach 50-tych XX wieku ; 18 listopada 2007 r. – flirt towarzyski i inne zabawy salonowe w świetle XIX-wiecznej księgi wróżb Pawła Siemaszki)
• zabytki przemysłu (13 listopada 20008 r. – „Pociągiem po Warmii i Mazurach w latach 40. i 50. Prezentacja mapy kolejowej z 1946 r.)
• kartografia (9 czerwca 2002 r. - Wędrowanie po dziejach. Na podstawie XVIII-wiecznej mapy Prus ; 15 maja 2005 r. – mapa archeologiczna powiatu Olsztyn L. Fromma i W. Steffela)
• architektura miejska (18 lutego 2007 r. – o olsztyńskich pomnikach Mikołaja Kopernika i „zamkowej” rzeźbie Teodora Rygiera - spotkanie z okazji 534 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika)
• wykopaliska archeologiczne (25 marca 2001 r. – zagadkowe naczynie obrzędowe z pruskiej nekropolii w Grebieten na Sambii ; 30 stycznia 2000 r. – zabytki znalezione na Polach Grunwaldzkich ; 27 maja 2001 r. – krzemienne ostrze sztyletu z Czerwonki)
• bitwa pod Grunwaldem 1410 r. jako odniesienie do jubileuszu w 2010 r. (13 czerwca – Romuald Odoj: Historia odnaleziona w ziemi grunwaldzkiej ; (9 maja 2010 r. - Grunwald i idea – obchody rocznicowe w 1945 r.)

Bibliografia

1. Cavata na olsztyńskim zamku // Program MWM. – 1998, nr 2, s. 17