Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Orzechowie
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony na początku XVIII wieku.
Lokalizacja
Kościół został wybudowany na terenie wsi Orzechowo (niem. Noβberg). Wieś położona jest w gminie Dobre Miasto, w powiecie olsztyńskim.
Historia
Pierwsza wzmianka na temat uposażenia świątyni w Orzechowie pochodzi z dekretu lokacyjnego wsi, wydanego w 1362 roku. W dniu 24 września 1580 roku jej konsekracji ku czci Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, dokonał biskup Marcin Kromer. Obecny kościół wzniesiono na początku XVIII wieku. W 1716 roku konsekrował go biskup Teodor Potocki. Z zachowanych informacji wynika , że około 1846 roku przeprowadzono remont wieży.
Opis
Jest to kościół orientowany, zbudowany na planie prostokąta. Wzniesiono go z cegły, na kamiennym cokole. Od wschodu znajduje się znacznie węższe, wielobocznie zamknięte prezbiterium, a od zachodu wieża frontowa z uskokowym portalem. Do wysokości murów korpusu wieża jest murowana. Górna jej część jest drewniana i zwieńczona ośmioboczną izbicą na wspornikach, z ozdobnie wyrzynanymi u dołu deskami i parami okienek. Pokryty blachą hełm wieży ma kształt dzwonu i zwieńczony jest chorągiewką, na której widnieje data „1846”. Wnętrze nawy zostało optycznie podzielone na trzy części drewnianymi słupami, wspierającymi pozorne sklepienie w środku i stropy płaskie po bokach.
Wyposażenie
Wystrój i wyposażenie wnętrza jest głównie barokowe i pochodzi z XVIII wieku. Ołtarz główny wykonano około 1720 roku. Znajdują się w nim rzeźby św. Piotra i Pawła oraz nowsze obrazy. Z tego samego okresu pochodzi ambona, chór muzyczny i prospekt organowy. W kościele znajduje się granitowa kropielnica, prawdopodobnie średniowieczna, a także umieszczony nad łukiem tęczowym – rokokowy krucyfiks z drugiej połowy XVIII wieku. Jest tam także szereg cennych zabytków sztuki złotniczej, w tym m.in.:
- monstrancja z około 1640 roku, wykonana przez złotnika dobromiejskiego Jakuba Lettau,
- pacyfikał z 1610 roku,
- kielich z rytym herbem Hozjuszów z przełomu XVI i XVII wieku,
- puszka srebrna z XVII wieku,
- kadzielnica i łódka rokokowe, taca i ampułki mszalne barokowe oraz lampa wieczna z około 1740 roku, wykonane w pracowni złotnika olsztyńskiego Jana Geese.
Ciekawostki
- Do 1945 roku w kościele tym znajdował się gotycki kielich z 1379 roku – najstarszy tego typu zabytek na Warmii.
Bibliografia
- Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 125.
- Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 143-144.
- Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II: Ilustrowany katalog zachowanych dzieł. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. - S. 83-84.
Zobacz też
- Orzechowo: barokowy kościół z XVIII wieku, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.mojemazury.pl [dostęp 13.11.2013 r.]
