Władysław Ogrodziński
(1918-2012) - historyk, autor powieści, reportaży, esejów i antologii, redaktor, edytor, organizator nauki i działacz kulturalny (pseud.: Stefan Sulima), Honorowy Obywatel Olsztyna i Lidzbarka Warmińskiego.
Spis treści
Biografia
Urodził się 2 czerwca 1918 r. w Dolinie na Pokuciu (w województwie stanisławowskim, obecnie Ukraina) w rodzinie Wincentego i Władysławy z Lechowskich. Ojciec był cenionym uczonym. Po ukończeniu szkoły średniej, w 1935 roku, Władysław Ogrodziński rozpoczął pracę jako bibliotekarz w Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Podczas wojny pracował w Zakładach Sodowych „Solvay” w Krakowie. W roku 1943 został aresztowany i osadzony w obozie w Oświęcimiu.[1] W 1951 r. ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Został asystentem, a następnie adiunktem w Zakładzie Historii Kultury Materialnej i Zakładzie Archeologii PAN w Krakowie (1953-1956). Po przeniesieniu się do Olsztyna w 1957 r. poświęcił się pracy naukowej i literackiej, głównie badając kulturę i dzieje Warmii i Mazur. Do ostatnich lat życia był czynnym naukowcem i pisarzem. Zmarł 6 lutego 2012 roku w Olsztynie.
Działalność
W latach 1956-1957 pracował jako adiunkt w Stacji Naukowej Polskiego Towarzystwa Historycznego w Olsztynie. Następnie kierował Wydziałem Kultury PWRN w Olsztynie (do 1960 r.). W tym czasie został aktywnym działaczem Towarzystwa Przyjaciół Mazurów i Warmiaków. W latach 1957-1983 był współzałożycielem i redaktorem „Rocznika Olsztyńskiego”, a od 1957 r. członkiem Rady Redakcyjnej „Komunikatów Mazursko-Warmińskich”. Do Związku Literatów Polskich należał od 1959 r. Był także współzałożycielem, a potem dyrektorem programowym Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze” (1960-1962). W latach 1961-1962 zatrudniony był na stanowisku sekretarza generalnego, a w latach 1968-1970 dyrektora Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, którego był także współtwórcą. Po 1970 r. do przejścia na emeryturę (31 grudnia 1983 r.), był dyrektorem Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.[2]
Udział w organizacjach
Aktywnie działał w Towarzystwie Przyjaciół Mazurów i Warmiaków (w latach 1947-1949 jako wiceprezes). Z chwilą osiedlenia się w Olsztynie rozwinął swoją działalność społeczno-kulturalną jako:
- członek Rady Kultury przy Ministrze Kultury i Sztuki (1958)
- członek Związku Literatów Polskich (od 1959)
- sekretarz Społecznego Komitetu Grunwaldzkiego (1958-1960)
- członek Prezydium (1958-1981) oraz przewodniczący (1981-1983) Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w Olsztynie (później także jako członek Ogólnopolskiego Komitetu tej organizacji)
- prezes Zarządu Oddziału Warmińsko-Mazurskiego PTTK w Olsztynie (1962-1981)
- członek Rady Naukowej OBN i jej sekretarz (od 1968)
- inicjator powołania w Olsztynie Państwowego Ruchu Odrodzenia Narodowego (w 1982 roku wiceprzewodniczący Komisji Inicjującej, w latach 1982-1983 przewodniczący Tymczasowej Rady Wojewódzkiej, a od roku 1983 - przewodniczący Rady Wojewódzkiej PRON)
- członek Instytutu Zachodniego w Poznaniu
- członek Towarzystwa Kultury Języka
Twórczość
Debiutował w 1946 r. w „Odrze” reportażami z Wybrzeża, Powiśla, Warmii i Mazur. Dwanaście reportaży, pod wspólnym tytułem Ziemia odnalezionych przeznaczeń, zostało wydanych w 1947 r. pod pseudonimem Stefan Sulima. Książka ta została wyróżniona nagrodą literacką czasopisma „Odra” (1949). Wątki historyczne podjął także w zbiorze W cieniu samotnych wież (1962). Do tego gatunku wypowiedzi trzeba zaliczyć również oddzielnie wydane szkice biograficzne o Andrzeju Samulowskim, Ignacym Pietraszewskim, a także o literaturze Ziem Zachodnich, ze szczególnym uwzględnieniem literatury i piśmiennictwa Warmii i Mazur. Rzecz o historii Domu Polskiego w Olsztynie, zatytułowana Siłę słuszności mamy (1980) oraz Przypomniane piórem (1982) to pozycje, jak sam autor nazwał, ukazujące niezwykłość kultury obu regionów. Na dorobek pisarski składają się również felietony, od 1965 r. wygłaszane w Polskim Radiu, artykuły w olsztyńskiej prasie, szkice poświęcone Feliksowi Nowowiejskiemu i Wojciechowi Kętrzyńskiemu, wspomnieniom działaczy plebiscytowych, olsztyńskiemu środowisku humanistycznemu. Jest również autorem powieści, esejów, prac historycznych i obyczajowych o tematyce warmińsko-mazurskiej oraz informatorów przewodnikowych o charakterze monografii, a także antologii. Wśród prac edytorskich znalazły się ponadto: wybór pieśni warmińskich ze zbioru Augustyna Steffena, tom 40 Dzieł wszystkich Oskara Kolberga, obejmujący Mazury pruskie czy wydanie Kiermasów na Warmii i innych pism ks. Walentego Barczewskiego.
Publikacje (wybór)
- Ziemia odnalezionych przeznaczeń (1947)
- W cieniu samotnych wież (1962)
- Bursztynowym szlakiem. Warmia i Mazury w prozie i poezji (1963; wspólnie z Walterem Późnym)
- Ruch literacki na Ziemiach Zachodnich i Północnych (1965)
- Krajobraz z tarniną (1969)
- Proporzec z białym barankiem (1975)
- Po święcie Rozesłania (1979)
- Nad jeziorem (1980)
- Ulica zwana Bystrą (1985)
- Za Gwiazdą Betlejemską (1989)
- Miecze jak pochodnie. Grunwald w publicystyce i literaturze (1990)
- Szkice warmińskie (1998)
- Pieśni ludu znad górnej Drwęcy w parafiach Ostródzkiej i Kraplewskiej... (2000) - opracowanie cz. 1 i 2
- Tropem odnalezionych przeznaczeń (2003)
- Piękna Nieznajoma (2003)
- Ta chwila olśnienia (2006)
- Pochwała Lidzbarka (2008)
Więcej na stronie http://www.wbp.olsztyn.pl
Nagrody i odznaczenia
Władysław Ogrodziński otrzymał wiele odznaczeń honorowych, medali i odznaczeń państwowych ze Sztandarem Pracy II klasy włącznie. Nagrodzony został za działalność literacką i kulturalną: tygodnika „Odra”, wojewódzką - za upowszechnianie kultury, regionalną - im. M. Lengowskiego, przyznaną przez Stowarzyszenie PAX, dwutygodnika „Warmia i Mazury”, Ministra Kultury i Sztuki II stopnia - za twórczość literacką związaną z Warmią i Mazurami.
Za zasługi odznaczony został m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Jest też laureatem nagrody im. Zygmunta Glogera II stopnia za całokształt działalności twórczej (1998) i nagrody im. Oskara Kolberga za opracowanie tomu 40 Dzieł wszystkich Kolberga oraz Pieśni ludu znad Górnej Drwęcy Gustawa Gizewiusza.[3]
W 2006 r. otrzymał również odznakę honorową za zasługi dla województwa warmińsko-mazurskiego i statuetkę Przyjaciel Warmii przyznawaną przez Stowarzyszenie Dom Warmiński. Otrzymał jubileuszowy XX Medal Kapituły im. Biskupa Ignacego Krasickiego „Godzien Kraj Kochania” Anno Domini 2008 za „Wierność w swej twórczości pisarskiej warmińsko-mazurskiej krainie, głównie jej historycznej przeszłości oraz czynne uczestnictwo w rozwoju nauki i kultury regionu w czasach nam współczesnych”.[4] 25 lutego 2011 r. Senat Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie podjął uchwałę o przyznaniu Złotego Lauru UWM w dowód uznania społeczności uniwersyteckiej dla jego zasług.
Multimedia
Władysław Ogrodziński. Z cyklu Mówiące portrety (fragment).
Realizacja: Janusz Brojek ; Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie, 1996. Prowadzenie wywiadu Zbigniew Chojnowski.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie.
Przypisy
- ↑ Ogrodziński Władysław, Ogrodziński , rozm. Marek Barański, „Gazeta Olsztyńska”, 2003, nr 125, dod. „Bywalec”, nr 24, s. 1.
- ↑ Olsztyńskie biografie literackie 1945-1988, pod red. Jana Chłosty, Olsztyn, 1991, s. 63-66.
- ↑ Chojnowski Zbigniew, Zmartwychwstały kraj mowy. Literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych, Olsztyn, 2002, s. 185.
- ↑ Rojek Józef Jacek, Literacki & literatura Warmii i Mazur, Olsztyn, 2008, s. 76-79.
Bibliografia
- Piątkowska, Danuta: Bibliografia prac Władysława Ogrodzińskiego za lata 1946-1986 / Danuta Piątkowska // „Rocznik Olsztyński”. - T. XVI (1989).
- Przybysz, Anna: Za wierność Warmii i Mazury : Nagroda Biskupa Krasickiego dla Władysława Ogrodzińskiego / Anna Przybysz // „Gazeta Olsztyńska”. – 2008, nr 111, s. 4.
- Szydłowska, Joanna: Spod Wawelu na Warmię i Mazury : intelektualne peregrynacje Władysława Ogrodzińskiego / Joanna Szydłowska // „Małopolska”. – [T.] 8 (2008), s. 191-202.
