Olsztyński Teatr Lalek

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Logo teatru
Logo teatru
Siedziba teatru
Źródło: byway.pl

Teatr lalek działający od 1953 r.

Siedziba

Olsztyn, ul. Głowackiego 17

Dyrekcja

Historia

Po zakończeniu II wojny światowej na terenie Warmii i Mazur działały tylko amatorskie sceny lalkarskie. Próby stworzenia ruchu profesjonalnego zapoczątkowały w pierwszych latach powojennych organizowane przez Stanisława Iłowskiego kursy lalkierskie. W jednym z nich wzięła udział grupa amatorów, z których wyłonili się przyszli aktorzy „Czerwonego Kapturka”.
13 listopada 1953 r. z inicjatywy Mieczysława Czerwińskiego (kierownika literackiego Teatru im. Stefana Jaracza) grono działaczy, artystów i dziennikarzy założyło Stowarzyszenie Teatru Kukiełkowego Ziemi Warmińsko-Mazurskiej „Czerwony Kapturek”. Wśród założycieli byli: Janina Zakrzyńska (aktorka z Teatru im. Stefana Jaracza), scenograf Józef Zboromirski, Jan Klecha i Franciszek Kurzynoga. Kierownikiem artystycznym, a potem dyrektorem został Mieczysław Czerwiński. Pierwsza premiera Teatru „Czerwony Kapturek” odbyła się 31 stycznia 1954 r. Zaprezentowano sztukę autorstwa Mieczysława Czerwińskiego i Janiny Zakrzyńskiej pt. Piękna to była przygoda. W widowisku wystąpili: Barbara Banaszkówna, Melania Banaszkówna, Zofia Konstantynowicz, Cecylia Nowacka, Irena i Jan Ostrowscy, Danuta Sawicz, Władysława Sutowska i Zbigniew Zemło.
W lipcu 1954 r. Teatr otrzymał budynek przy obecnym placu Bema zwany Belwederkiem z salą na ok. 170 miejsc, w którym do 1988 r. mieściła się jego siedziba.
Od 6 października 1986 r. Teatr Lalek „Czerwony Kapturek” zmienia nazwę na Olsztyński Teatr Lalek.
W 1988 r. Olsztyński Teatr Lalek musiał opuścić budynek i przez kilka lat nie miał własnej sceny. Widowiska prezentowano gościnnie w salach klubu NOT, osiedlowych klubów „Agora” i „Pawilon”, w kinie „Grunwald”, w sali Urzędu Wojewódzkiego i Wojewódzkiego Domu Kultury. 29 stycznia 1994 r. otwarto nową siedzibą w gmachu byłego Komitetu Miejskiego przy ul. Głowackiego.
Założenia artystyczne i repertuar Olsztyńskiego Teatru Lalek zmieniał się z biegiem lat. W czasie dwudziestoletniej dyrekcji Jana Zbigniewa Wroniszewskiego teatr realizował „klasyczną formułę teatru dla dzieci o funkcji społecznej”[1]. Rezygnowano z eksperymentów formalnych, rozwiązań umownych i metaforycznych, które mogłyby zacierać czytelność odbioru sztuki przez małego widza. W repertuarze w tym czasie przeważała współczesna literatura polska. Ponad dwie trzecie przedstawień grano w terenie – teatr obecny był w wielu miejscowościach województwa olsztyńskiego. Po objęciu funkcji dyrektora przez Edwarda Dobraczyńskiego (1981 r.) Olsztyński Teatr Lalek realizuje przedstawienia oparte przede wszystkim na dramaturgii polskiej odwołujące się do polskiej tradycji i kultury. Pojawiały się jednak pierwsze elementy formalne: „gra w żywym planie, operowanie w jednym widowisku różnymi konwencjami i skrótem plastycznym, podkreślanie umowności teatru”[2]. Tendencja ta była kontynuowana przez kolejnego dyrektora artystycznego – Alicję Chodyniecką-Kuberską, która sięgała do różnorodnych technik lalkarskich i tradycji teatru przedmiotu zbudowanego z prostych, codziennych materiałów oraz dbała o staranną oprawę muzyczną i plastyczną.
Teatr Lalek w Olsztynie współpracował ze znanymi reżyserami teatru lalkowego, m.in.: Stefanem Stojakowskim, Januszem Galewiczem, Joanną Piekarską, Andrzejem Rettingerem, Edwardem Dobraczyńskim, Leszkiem Śmigielskich, Janem Zbigniewem Wroniszewskim, Bohdanem Głuszczakiem, Wojciechem Wieczorkiewiczem, Tomaszem Jaworskim, Krzysztofem Rauem, Bogdanem Radkowskim, Stanisławem Ochmańskim. Wspierał i promował młodych reżyserów, m.in. Lubę Zarembińską, Alicję Chodyniecką-Kuberską, Wojciecha Olejnika, Zbigniewa Głowackiego, Bożenę Janik, Marka B. Chodaczyńskiego. Olsztyński Teatr Lalek współpracował również ze znakomitymi scenografami, m.in.: Wiesławem Jurkowski, Leokadią Serafinowicz, Adamem Kilianem, Alim Bunschem, Mieczysławem Antuszewiczem, Jerzym Koleckim, Romualdem Drzewieckim, Andrzejem Łabińcem, Józefem Zboromirskim, Eugeniuszem Kochanowskim.

Dyrektorzy i kierownicy artystyczni:

Kierownictwo literackie:

Kierownictwo muzyczne:

Scenografia i kierownictwa plastyczne:

Konsultant programowy:

Działalność

W Olsztyńskim Teatrze Lalek działają dwie sceny – dla dzieci oraz dla młodzieży i dorosłych. „W przedstawieniach (...) wykorzystywane są różnorodne formy animacji lalką (kukła, pacynka, jawajka, marionetka sycylijska, maska, półmaska) oraz gra w wielu konwencjach (za parawanem, w żywym planie z lalką i maską, czarny teatr)”[3].
Zespół Olsztyńskiego Teatru Lalek uczestniczył i uczestniczy w licznych festiwalach i przeglądach teatralnych:

  • 1960 – Festiwal Teatrów Lalkowych Polski Północnej w Toruniu
    • Przygody Koziołka Matołka, Kichuś majstra Lepigliny
  • 1961 – II Festiwal Teatrów Lalkowych Polski Północnej w Toruniu
    • Pierścień i Róża
  • 1962 – III Festiwal Teatrów Lalkowych Polski Północnej w Toruniu
    • Świniopas – wyróżnienie za osiągnięcia w pracy zespołowej
  • 1963 – IV Festiwal Teatrów Lalkowych Polski Północnej w Toruniu
    • Pinokio
  • 1965 – Konkurs Widowisk Małoobsadowych w Warszawie
    • Rusałeczka
  • 1965 – VI Festiwal Teatrów Lalkowych Polski Północnej w Toruniu
    • Porwanie w Tiutiurlistanie
  • 1967 – III Festiwal Widowisk Lalkowych w Opolu
    • Allem Kallem – nagroda dla Lecha Gwita za role Padyszacha i Dewa
  • 1972 – I Telewizyjny Festiwal Widowisk Lalkowych dla Dzieci w Warszawie
    • Jak być odważnym (Mały Tygrys Pietrek) – Wielka Nagroda Widzów, nagroda dla Tomasza Brzezińskiego za role Doktora i Krokodyla
  • 1972 – Ogólnopolski Konkurs Solistów Teatru Lalek w Białymstoku (poza konkursem)
    • Zwierzęta hrabiego Cagliostro
  • 1973 – II Telewizyjny Festiwal Widowisk Lalkowych dla Dzieci w Warszawie
  • 1975 – III Telewizyjny Festiwal Widowisk Lalkowych dla Dzieci w Warszawie
    • Porwanie w Tiutiurlistanie
  • 1976 – IV Telewizyjny Festiwal Widowisk Lalkowych dla Dzieci w Warszawie
    • Pierścień i Róża
  • 1977 – Ogólnopolski Przegląd Sztuk Rosyjskich i Radzieckich w Łodzi
  • 1978 – VI Telewizyjny Festiwal Widowisk Lalkowych dla Dzieci w Warszawie
    • Baranki i ospały diabeł – dyplom honorowy za scenopis telewizyjny i reżyserię dla Jana Zbigniewa Wroniszewskiego, dyplom honorowy za realizację telewizyjną dla Janusza Stachowicza, nagroda dla Zbigniewa Nowaka za rolę Bulibana
  • 1979 – IX Ogólnopolski Festiwal Widowisk Lalkowych w Opolu
  • 1981 – X Ogólnopolski Festiwal Widowisk Lalkowych w Opolu
    • Betlejem Polskie
  • 1982 – Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalkowych w Bielsko-Białej
    • Betlejem Polskie
  • 1983 – XI Ogólnopolski Festiwal Widowisk Lalkowych w Opolu
    • O Piaście i Popielu
  • 1984 – I Międzynarodowy Festiwal Teatrów dla Dzieci i Młodzieży w Montrealu (jako reprezentant Polski oddelegowany przez Ministerstwo Kultury i Sztuki)
    • O Piaście i Popielu, O Kasi, co gąski zgubiła
  • 1985 – IX Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalkowych w Brunszwiku
    • O Piaście i Popielu
  • 1985 – Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek w Bielsko-Białej
    • O Piaście i Popielu
  • 1988 – Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek w Bielsko-Białej
    • Betlejem Polskie
  • 1989 – Ogólnopolski Festiwal Widowisk Lalkowych w Opolu
  • 1990 – Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek w Bielsko-Białej
    • Tymoteusz wśród ptaków
  • 1991 – Ogólnopolski Festiwal Widowisk Lalkowych w Opolu
    • Faust
  • 1992 – Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek w Bielsko-Białej
    • Nim zakwitną stokrotki
  • 1992 – Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek w Bratysławie
    • Tymoteusz wśród ptaków
  • 1993 – Ogólnopolski Festiwal Widowisk Lalkowych w Opolu
    • Słowik
  • 1997 – Festiwal Szekspirowski w Gdańsku
    • Romeo i Julia. Sceny z Szekspira – nagroda dla Bożeny Janik za reżyserię
  • 1999 – Międzynarodowy Festiwal Teatrów dla dzieci Bananafish w Tallinie
    • Czarodziejski koncert – nagroda za twórczą pracę zespołu
  • 2000 – VI Międzynarodowy Festiwal Kultury Dziecięcej w Poczdamie
    • Czarodziejski koncert
  • 2003 – VII Międzynarodowy Festiwal dla Dzieci i Młodzieży KORCZAK w Warszawie
    • Dzikie łabędzie – nagroda ATEST – Świadectwo Wysokiej Jakości Poziomu Artystycznego
  • 2003 – XXI Ogólnopolski Festiwal Teatrów Lalek w Opolu
  • 2005 – Festiwal „Brzechwa i inni” w Teatrze „Kubuś” Kielcach
    • Historia Calineczki – nagroda główna
  • 2007 – XXIII Ogólnopolski Festiwal Teatrów Lalkowych w Opolu
  • 2008 – Festiwal Teatralny w Teatrze „Kubuś” w Kielcach
    • Chłopcy z placu broni
  • 2008 – XII Międzynarodowy Festiwal dla Dzieci i Młodzieży KORCZAK w Warszawie
    • Chłopcy z placu broni – nagroda „Ziarenka” za twórcze odczytanie klasycznej prozy przyznana przez jury dziecięce
  • 2008 – XV Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek „Spotkania” w Teatrze „Baj Pomorski” w Toruniu
    • Igraszki z diabłem – Nagroda Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego dla najlepszego przedstawienia dla dzieci, przyznana przez jury dziecięce
  • 2009 – XXII Międzynarodowy Festiwal Teatralny WALIZKA w Łomży
    • Kukuryku na patyku...
  • 2009 – VIII Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek „Katowice – Dzieciom” w Teatrze Ateneum w Katowicach
    • Kukuryku na patyku...
  • 2010 – Międzynarodowy Festiwal Teatralny w Hradec Kralove (Czechy)
    • Igraszki z diabłem
  • 2010 – XIV Międzynarodowy Festiwal dla Dzieci i Młodzieży KORCZAK w Warszawie
    • Od ucha do ucha
  • 2010 – XVII Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek „Spotkania” w Teatrze „Baj Pomorski” w Toruniu
    • Od ucha do ucha
  • 2011 – Międzynarodowy Festiwal Teatrów dla Dzieci w Suboticy (Serbia)
    • Tymoteusz wśród ptaków
  • 2011 – Festiwal Lalkowy na wyspie Bornholm (Bornholm Puppet Festival)
    • Tymoteusz i Psiuńcio

Olsztyński Teatr Lalek jest organizatorem przeglądów i festiwali teatralnych:

Teatr prowadzi szeroko zakrojoną akcję edukacyjną i popularyzującą teatr, współpracując z nauczycielami i uczniami z Olsztyna i okolic. W ramach współpracy z nauczycielami stworzono Teatralną Radę Nauczycieli, która przygotowuje materiały dydaktyczne i metodyczne pomocne przy omawianiu wystawianych sztuk podczas lekcji języka polskiego. Przy teatrze działa również Szkolna Rada Teatralna, której członkowie uczestniczą w próbach generalnych, przygotowują własne programy artystyczne (prezentowane na deskach teatru) oraz opiniują sztuki znajdujące się w repertuarze. Co rok, w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Teatru, Szkolna Rada Teatralna przyznaje nagrodę dla najlepszego aktora bieżącego sezonu. Młodzież – pod opieką Małgorzaty Pietrzak i Magdaleny Wróblewskiej (nauczycielka Gimnazjum nr 5 w Olsztynie) – uczestniczy także w przygotowaniu „Gazety Teatralnej OTL”.

Bibliografia

  1. Olsztyński Teatr Lalek 1953-2003. – Olsztyn : Olsztyński Teatr Lalek, 2003.
  2. Teatr Lalek w Olsztynie / oprac. graf. Jacek Neugebauer. – Warszawa : Zakład Wydawnictw CZSR, 1981.
  3. Prusiński, Tadeusz: Olsztyński Teatr Lalek / Tadeusz Prusiński // W: Olsztyn 1945-2005 : kultura i nauka : praca zbiorowa / pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2006. – S. 411-421.
  4. Olsztyński Teatr Lalek. – Il. // „Olsztyński Informator Kulturalny”. – 1993, nr 12, s. 4-9.

Przypisy

  1. ↑ Prusiński Tadeusz, Olsztyński Teatr Lalek, w: Olsztyn 1945-2005 , Olsztyn, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2006, s. 415.
  2. ↑ Tamże.
  3. ↑ Tamże, s. 418.

Zobacz też

Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Olsztyński_Teatr_Lalek&oldid=42320”