Hieronim Skurpski

Źródło: Mierzyńska E., Mierzyński S., Twarze miasta, Olsztyn, Edytor, 2003.

(1914-2006) – malarz, rysownik, działacz społeczny, organizator olsztyńskiego życia kulturalnego

Biografia

Urodził się 17 października 1914 r. we wsi Skurpie koło Działdowa. W latach 1931-1936 studiował w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie, a następnie w latach 1937-1939 w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni prof. prof. M. Kotarbińskiego i A. Rafałowskiego. Dyplom uzyskał w 1949 r. Lata II wojny światowej spędził w Paulinowie na Lubelszczyźnie. Mieszkał i pracował w Olsztynie. Zmarł 16 września 2006 r. w Olsztynie.

Działalność

W 1944 r. pracował w Ministerstwie Kultury i Sztuki przy PKWN w Lublinie. Tam uczestniczył w pierwszej powojennej wystawie plastyki polskiej. W marcu 1945 r. przyjechał z pierwszą ekipą pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski Jakuba Prawina. Został skierowany do pracy w resorcie kultury. Zabezpieczał i ratował od zniszczenia książki, zabytki sztuki, działał przy organizacji instytucji kulturalnych. W 1946 r. nawiązał współpracę z Zarządem Okręgu Pomorskiego Związku Polskich Artystów Plastyków w Bydgoszczy, a następnie został przewodniczącym Delegatury Związku w Olsztynie. Przez wiele lat sprawował funkcję prezesa Oddziału ZPAP w Olsztynie. W latach 1945-1964 był założycielem, kustoszem i pierwszym dyrektorem Muzeum Mazurskiego na Zamku w Olsztynie, gdzie miał pracownię malarską. W latach 1964-1973 był kierownikiem Biura Wystaw Artystycznych w Olsztynie. Na emeryturę przeszedł w 1977 r. Inspirował i współorganizował wiele inicjatyw kulturalnych i społecznych. Był radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej i przewodniczącym podkomisji kultury. Był jednym z założycieli Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze” i jego wieloletnim prezesem (1956-1969). W 1962 r. był członkiem-założycielem Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie i członkiem Rady Naukowej. Przez ponad 60 lat aktywnie uczestniczył w ogólnopolskim i regionalnym życiu artystycznym.

Twórczość

Był autorem wielu prac naukowych i popularyzatorskich z zakresu sztuki i kultury ludowej, ochrony zabytków i sztuki współczesnej. Od 1939 r. prowadził przez całe życie szkicownik. Zachowało się około 300. zeszytów. Od 1954 r. pisał dziennik, w którym notował sprawy ważne dla jego twórczości artystycznej. Jego malarstwo było często autobiograficznym zapisem. „Fakty z życia artysty są stale obecne w jego obrazach. Pojawiają się przeróżne postacie zakotwiczone w pamięci artysty. W jego obrazach często występuje człowiek w podróży jako metafora dążeń artysty. Postaciom tym, przeważnie kobietom, towarzyszą przeróżne rekwizyty, których symbolika czytelna jest dla wtajemniczonych. Ostatnie są wyrazem nowego realizmu, wywodzącego się z doświadczeń abstrakcji i surrealizmu oraz uniwersalnej, magicznej ludowej wyobraźni.”

Wystawy

Od 1950 r. miał wiele wystaw indywidualnych w Olsztynie (1955, 1957, 1959, 1961, 1964, 1974, 1984, 1994, 1999/2000, 2004), Nidzicy i Elblągu (2002/2003), Warszawie (1963, 1973, 1975, 1980, 1981), Bydgoszczy (1956, 1971, 1973,), Toruniu (1960, 1962), Krakowie (1965), Wrocławiu (1958), Gdańsku (1967), Lublinie (1964, 1975), Rzeszowie (1970), Radomiu (2000), Działdowie (2005). Wystawiał też za granicą, m.in. w Danii (1967, 1975, 1977), kilkakrotnie w Kaliningradzie (1961, 1967, 1999).

Nagrody i odznaczenia

Był laureatem wielu nagród państwowych i regionalnych. Honorowym Obywatelem Olsztyna (2001).

Ciekawostki

Znaczącą pozycją opisującą całokształt twórczości, życie, pracę zawodową, interpretującą obrazy i próbującą rozwikłać filozofię malarza jest publikacja Heleny Piotrowskiej "Życie jest sztuką, a sztuka życiem. Rzecz o Hieronimie Skurpskim" (2004).

O jego twórczości powstały też trzy filmy: Linia, kształt, myśl, zrealizowany w Olsztynie przez Tomasza Śrutkowskiego, Janusza Ulatowskiego, Stefana Połoma i Andrzeja Sokołowskiego (1984), Ocalone z wyobraźni Rafała Mierzejewskiego z Warszawy na zlecenie II programu TVP (1998), Przed zagadką na zlecenie TV Polonia Dominika Kozioła z Krakowa i Marka Barańskiego z Olsztyna (1999).

Napisano o nim również pracę doktorską (Ewa Gładkowska "Zrozumieć czas", oparta na działalności społecznej Skurpskiego) oraz kilka prac magisterskich.

Wydano również zbiorek wspomnień różnych autorów "Artysta, który miał świadomość spełnienia" (2014).

Galeria

• 

  Biografia artysty z 2004 r.
  Źródło: Archiwum Heleny Piotrowskiej

• 

  Pracownia artysty.
  Źródło: Zaproszenie na spotkanie pod hasłem Rozmowy z Hieronimem Skurpskim, Olsztyn, Zamek, 2006. Z archiwum WBP w Olsztynie.

• 

  Obraz olejny Tańcząca, 1999.
  Źródło: Hieronim Skurpski, Olsztyn, MTE, 2004.

• 

  Album prac artysty wydany przez Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie w 2004 r.

• 

  Zaproszenie na promocję książki o Hieronimie Skurpskim
  Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

• 

  Ilustracja Hieronima Skurpskiego do tomiku wierszy "Cisza" Marii Szymańskiej z 1975 r.
  Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

• 

  Hieronim Skurpski otrzymał Nagrodę im. Biskupa Ignacego Krasickiego w 1993 r.
  Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

• 

  Obraz z 1974 r.
  Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

• 
• 

  Opracowanie Krystyna Koziełło- Poklewska, Wydawcy (8) zbiorowi, Olsztyn 2002.
  Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

Multimedia

Hieronim Skurpski. Z cyklu Mówiące portrety (fragment).
Realizacja: Janusz Brojek ; Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie, 1996. Prowadzenie wywiadu Roman Ławrynowicz.
Źródło: Archiwum WBP w Olsztynie.

Bibliografia

1. 60 lat Okręgu Olsztyńskiego Związku Polskich Artystów Plastyków 1946-2006 / oprac. i red. not biograficznych Krystyna Koziełło-Poklewska [et al.]. – Olsztyn : Okręg Olsztyński ZPAP, 2008. – S. 287-288.
2. Hieronim Skurpski / red. Erwin Kruk. - Wydawnictwo Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, Olsztyn 2004.
3. Piotrowska, Helena: Życie jest sztuką, a sztuka życiem / Helena Piotrowska. - Olsztyn : Wydawnictwo Wers, 2005.
4. Rozmowy z Hieronimem Skurpskim. - Olsztyn : Wydawnictwo Fundacji Środowisk Twórczych, 2006.
5. Białecka, Sylwia: Hieronim Skurpski : bibliografia podmiotowo-przedmiotowa za lata 1978-2006 / Sylwia Białecka // „Bibliotekarz Warmińsko-Mazurski”. – 2007, nr 1/2. – Tryb dostępu: http://www.wbp.olsztyn.pl/bwm/1-2_07-ie/skurpski.htm.
6. Informacje nadesłane przez Helenę Piotrowską.