Maria Zientara-Malewska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[Image:Zientara-Malewska1.jpg|thumb|right|200px|Maria Zientara-Malewska 1977 r.<br>Źródło: Ze zbiorów dokumentów życia społecznego WBP w Olsztynie]] | [[Image:Zientara-Malewska1.jpg|thumb|right|200px|Maria Zientara-Malewska 1977 r.<br>Źródło: Ze zbiorów dokumentów życia społecznego WBP w Olsztynie]] | ||
| − | ( | + | (1894-1984) - poetka i prozaik, publicystka, nauczycielka, zbieraczka folkloru warmińskiego |
| − | == Biografia | + | ==Biografia== |
| − | + | Urodziła się 4 września 1894 r. w Brąswałdzie. Ukończyła szkołę w Brąswałdzie, następnie była słuchaczką lekcji języka polskiego u ks. Walentego Barczewskiego. Skończyła kurs dla pomocniczych sił nauczycielskich w Olsztynie oraz Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Krakowie (1926). Pracowała w Polsko-Katolickim Towarzystwie Szkolnym na Warmii, organizowała przedszkola w Gietrzwałdzie, Unieszewie, Nowej Kaletce i Chaberkowie. Była nauczycielką szkoły polskiej w Chaberkowie i Wielkim Buczku. W 1931 roku zdała egzamin kwalifikacyjny jako nauczycielka, następnie pracowała w Berlinie w Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech a od 1933 roku została nauczycielką szkół polskich w Złotowie (1933-1935) oraz Nowym Kramsku (1935-1939). We wrześniu 1939 roku została aresztowana i uwięziona w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück (numer 2171); zwolniona przebywała do końca wojny pod nadzorem policji w Brąswałdzie. Od 1945 roku pracowała w Wydziale Oświaty Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski. W 1947 roku wzięła ślub kościelny, (potwierdzony w Urzędzie Stanu Cywilnego w 1948 roku) z Ottonem Malewskim (zm. 23 IV 1951). Zaczęła używać nazwiska Zientara-Malewska. W 1950 roku zwolniona z pracy w Kuratorium Okręgu Szkolnego w Olsztynie. Zajęła się zbieraniem warmińskiego folkloru oraz w 1952 roku nawiązała długoletnią współpracę z dodatkiem „Słowa Powszechnego” – „[[Słowo na Warmii i Mazurach]]”. Zmarła 2 października 1984 roku w Olsztynie. | |
| − | Urodziła się 4 września | ||
| − | |||
| − | |||
| + | ==Działalność== | ||
Działaczka Towarzystwa Kobiet Polskich na Warmii i Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich, Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię. Brała udział w Kongresie Polaków w Berlinie w 1938 roku. W 1945 roku weszła w skład Okręgowego Polskiego Komitetu Narodowościowego w Olsztynie, w 1946 została członkiem i następnie przewodniczącą Sekcji Kobiet Wojewódzkiego Zarządu PSL oraz członkiem Instytutu Mazurskiego w Olsztynie. Była członkiem Wojewódzkiego i Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Występowała z zespołem „[[Żywe słowo]]”, była kierownikiem literackim [[Zespół Pieśni i Tańca "Olsztyn|Zespołu Pieśni i Tańca „Olsztyn”]]. Brała udział w licznych spotkaniach autorskich w Olsztynie i kraju. | Działaczka Towarzystwa Kobiet Polskich na Warmii i Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich, Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię. Brała udział w Kongresie Polaków w Berlinie w 1938 roku. W 1945 roku weszła w skład Okręgowego Polskiego Komitetu Narodowościowego w Olsztynie, w 1946 została członkiem i następnie przewodniczącą Sekcji Kobiet Wojewódzkiego Zarządu PSL oraz członkiem Instytutu Mazurskiego w Olsztynie. Była członkiem Wojewódzkiego i Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Występowała z zespołem „[[Żywe słowo]]”, była kierownikiem literackim [[Zespół Pieśni i Tańca "Olsztyn|Zespołu Pieśni i Tańca „Olsztyn”]]. Brała udział w licznych spotkaniach autorskich w Olsztynie i kraju. | ||
| − | == Twórczość | + | ==Twórczość== |
| − | + | Debiutowała 4.09.1920 utworem ''Pory roku'' w „[[Gazeta Olsztyńska|Gazecie Olsztyńskiej]]”. Publikowała wiersze i artykuły w prasie polskiej. Po 1945 roku m.in. w „[[Wiadomości Mazurskie|Wiadomościach Mazurskich]]”, „[[Życie Olsztyńskie|Życiu Olsztyńskim]]”, oraz „[[Głos Olsztyński|Głosie Olsztyńskim]]” i „[[Słowo na Warmii i Mazurach|Słowie na Warmii i Mazurach]]”. 14 XII 1952 roku przyjęta do [[Związek Literatów Polskich|Związku Literatów Polskich]]. W 1953 roku wiersze M. Zientary-Malewskiej ukazały się w zbiorze ''[[Poezje Warmii i Mazur]]''. Debiutem książkowym był zbiór szkiców i reportaży ''[[Rośnie do słońca]]'' (wspólnie z [[Wanda Pieńkowska|Wandą Pieńkowską]]). W swojej twórczości M. Zientara-Malewska zajmowała się wydarzeniami historycznymi nieraz zbeletryzowanymi w formie opowiadań, baśni lub legend n.p. ''[[Legendy dwóch rzek]]'' (1955), ''[[Baśnie znad Łyny]]'' (1970), ''[[O różnych kłobukach, skarbach i zaklętych zamkach]]'' (2008) oraz folklorem Warmii. Głównym tematem jej zainteresowań była problematyka warmińska. Publikowała wiersze o tematyce religijnej. Wiele wierszy napisała w gwarze warmińskiej. Opublikowała 21 książek oraz pieśni: ''Kolęda warmijska'' z muzyką Feliksa Nowowiejskiego (Poznań 1934) oraz ''Kołysanka warmińska'' z muzyką Romualda Twardowskiego (Warszawa 1978). Opublikowała wspomnienia: ''[[Śladami twardej drogi]]'' (1966), ''[[Wspomnienia nauczycielki spod znaku Rodła]]'' (1985). | |
| − | Debiutowała 4.09.1920 utworem ''Pory roku'' w „[[Gazeta Olsztyńska|Gazecie Olsztyńskiej]]”. Publikowała wiersze i artykuły w prasie polskiej. Po 1945 roku m.in. w „[[Wiadomości Mazurskie|Wiadomościach Mazurskich]]”, „[[Życie Olsztyńskie|Życiu Olsztyńskim]]”, oraz „[[Głos Olsztyński|Głosie Olsztyńskim]]” i „[[Słowo na Warmii i Mazurach|Słowie na Warmii i Mazurach]]”. 14 XII 1952 roku przyjęta do [[Związek Literatów Polskich|Związku Literatów Polskich]]. W 1953 roku wiersze M. Zientary-Malewskiej ukazały się w zbiorze ''Poezje Warmii i Mazur''. Debiutem książkowym był zbiór szkiców i reportaży ''Rośnie do słońca'' (wspólnie z [[Wanda Pieńkowska|Wandą Pieńkowską]]). W swojej twórczości M. Zientara-Malewska zajmowała się wydarzeniami historycznymi nieraz zbeletryzowanymi w formie opowiadań, baśni lub legend n.p. ''Legendy dwóch rzek'' (1955), ''Baśnie znad Łyny'' (1970), ''O różnych kłobukach, skarbach i zaklętych zamkach'' (2008) oraz folklorem Warmii. Głównym tematem jej zainteresowań była problematyka warmińska. Publikowała wiersze o tematyce religijnej. Wiele wierszy napisała w gwarze warmińskiej. Opublikowała 21 książek oraz pieśni: ''Kolęda warmijska'' z muzyką Feliksa Nowowiejskiego (Poznań 1934) oraz ''Kołysanka warmińska'' z muzyką Romualda Twardowskiego (Warszawa 1978). Opublikowała wspomnienia: ''Śladami twardej drogi'' (1966), ''Wspomnienia nauczycielki spod znaku Rodła'' (1985). | ||
| − | |||
| − | |||
| + | ==Nagrody i odznaczenia== | ||
*Złoty Krzyż Zasługi i Medal X PRL (1955) | *Złoty Krzyż Zasługi i Medal X PRL (1955) | ||
*II nagroda za utwór ''Ziemia Warmińska'' i III nagroda za ''Hymn Warmiński'' w konkursie literackim Prezydium WRN (1956) | *II nagroda za utwór ''Ziemia Warmińska'' i III nagroda za ''Hymn Warmiński'' w konkursie literackim Prezydium WRN (1956) | ||
| Linia 45: | Linia 41: | ||
*Tytuł „Olsztynianki XX wieku” w plebiscycie zorganizowanym przez „Gazetę Wyborczą” i [[Polskie Radio Olsztyn|Radio Olsztyn]] (2001). | *Tytuł „Olsztynianki XX wieku” w plebiscycie zorganizowanym przez „Gazetę Wyborczą” i [[Polskie Radio Olsztyn|Radio Olsztyn]] (2001). | ||
| − | == Filmy | + | ==Filmy== |
| − | |||
Sylwetka poetki zaprezentowana została w filmach dokumentalnych: | Sylwetka poetki zaprezentowana została w filmach dokumentalnych: | ||
*''Maria Zientara-Malewska'' (Program Literacki Naczelnej Redakcji Publicystyki Kulturalnej w cyklu ''Portrety warmińskich poetów'' - 1976) | *''Maria Zientara-Malewska'' (Program Literacki Naczelnej Redakcji Publicystyki Kulturalnej w cyklu ''Portrety warmińskich poetów'' - 1976) | ||
| Linia 52: | Linia 47: | ||
*''Śladami twardej drogi'' [[Edward Sulikowski|E. Sulikowskiego]] ([[Amatorski Klub Filmowy „Grunwald” w Olsztynie]] - 1984). | *''Śladami twardej drogi'' [[Edward Sulikowski|E. Sulikowskiego]] ([[Amatorski Klub Filmowy „Grunwald” w Olsztynie]] - 1984). | ||
| − | == Upamiętnienie == | + | ==Upamiętnienie== |
| − | |||
Od 1985 r. w Lidzbarku Warmińskim organizowane są [[Konkurs Krasomówczy im. Marii Zientary-Malewskiej|Konkursy Krasomówcze im. Marii Zientary-Malewskiej]] oraz prowadzone są [[Spotkania z Poezją Religijną im. Marii Zientary-Malewskiej]]. Od 1987 r. Oddział [[Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Pojezierze|Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego "Pojezierze"]] w Brąswałdzie oraz [[Gminny Ośrodek Kultury w Dywitach]] organizują Konkursy Poezji Marii Zientary-Malewskiej. 16.10.1989 r. odsłonięto tablicę pamiątkową w Brąswałdzie. W budynku starej szkoły podstawowej utworzono (1994) [[Izba Pamięci Marii Zientary-Malewskiej|Izbę Pamięci Marii Zientary-Malewskiej]]. W 1994 roku ulicę w Olsztynie przy której wiele lat mieszkała nazwano Jej imieniem. Utworzono szlak turystyczny pieszy Marii Zientary-Malewskiej. Liczne szkoły oraz ulice wielu miast noszą imię M.Zientary-Malewskiej. | Od 1985 r. w Lidzbarku Warmińskim organizowane są [[Konkurs Krasomówczy im. Marii Zientary-Malewskiej|Konkursy Krasomówcze im. Marii Zientary-Malewskiej]] oraz prowadzone są [[Spotkania z Poezją Religijną im. Marii Zientary-Malewskiej]]. Od 1987 r. Oddział [[Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Pojezierze|Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego "Pojezierze"]] w Brąswałdzie oraz [[Gminny Ośrodek Kultury w Dywitach]] organizują Konkursy Poezji Marii Zientary-Malewskiej. 16.10.1989 r. odsłonięto tablicę pamiątkową w Brąswałdzie. W budynku starej szkoły podstawowej utworzono (1994) [[Izba Pamięci Marii Zientary-Malewskiej|Izbę Pamięci Marii Zientary-Malewskiej]]. W 1994 roku ulicę w Olsztynie przy której wiele lat mieszkała nazwano Jej imieniem. Utworzono szlak turystyczny pieszy Marii Zientary-Malewskiej. Liczne szkoły oraz ulice wielu miast noszą imię M.Zientary-Malewskiej. | ||
| − | == Bibliografia | + | ==Bibliografia== |
| − | |||
#''Czytaliśmy sercem : wspomnienia o Marii Zientarze-Malewskiej'' / wstęp i oprac. Jan Chłosta. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1994. | #''Czytaliśmy sercem : wspomnienia o Marii Zientarze-Malewskiej'' / wstęp i oprac. Jan Chłosta. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1994. | ||
#M.K.-K.: ''Zientara-Malewska Maria'' / M.K.-K. // W: ''Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 9, W-Z'' / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachorowskiej i Alicji Szałagan. – Warszawa : WSiP, 2004. – Bibliogr. przy hasłach. - S. 476-479. | #M.K.-K.: ''Zientara-Malewska Maria'' / M.K.-K. // W: ''Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 9, W-Z'' / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachorowskiej i Alicji Szałagan. – Warszawa : WSiP, 2004. – Bibliogr. przy hasłach. - S. 476-479. | ||
Wersja z 12:32, 13 sie 2010
(1894-1984) - poetka i prozaik, publicystka, nauczycielka, zbieraczka folkloru warmińskiego
Spis treści
Biografia
Urodziła się 4 września 1894 r. w Brąswałdzie. Ukończyła szkołę w Brąswałdzie, następnie była słuchaczką lekcji języka polskiego u ks. Walentego Barczewskiego. Skończyła kurs dla pomocniczych sił nauczycielskich w Olsztynie oraz Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Krakowie (1926). Pracowała w Polsko-Katolickim Towarzystwie Szkolnym na Warmii, organizowała przedszkola w Gietrzwałdzie, Unieszewie, Nowej Kaletce i Chaberkowie. Była nauczycielką szkoły polskiej w Chaberkowie i Wielkim Buczku. W 1931 roku zdała egzamin kwalifikacyjny jako nauczycielka, następnie pracowała w Berlinie w Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech a od 1933 roku została nauczycielką szkół polskich w Złotowie (1933-1935) oraz Nowym Kramsku (1935-1939). We wrześniu 1939 roku została aresztowana i uwięziona w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück (numer 2171); zwolniona przebywała do końca wojny pod nadzorem policji w Brąswałdzie. Od 1945 roku pracowała w Wydziale Oświaty Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski. W 1947 roku wzięła ślub kościelny, (potwierdzony w Urzędzie Stanu Cywilnego w 1948 roku) z Ottonem Malewskim (zm. 23 IV 1951). Zaczęła używać nazwiska Zientara-Malewska. W 1950 roku zwolniona z pracy w Kuratorium Okręgu Szkolnego w Olsztynie. Zajęła się zbieraniem warmińskiego folkloru oraz w 1952 roku nawiązała długoletnią współpracę z dodatkiem „Słowa Powszechnego” – „Słowo na Warmii i Mazurach”. Zmarła 2 października 1984 roku w Olsztynie.
Działalność
Działaczka Towarzystwa Kobiet Polskich na Warmii i Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich, Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię. Brała udział w Kongresie Polaków w Berlinie w 1938 roku. W 1945 roku weszła w skład Okręgowego Polskiego Komitetu Narodowościowego w Olsztynie, w 1946 została członkiem i następnie przewodniczącą Sekcji Kobiet Wojewódzkiego Zarządu PSL oraz członkiem Instytutu Mazurskiego w Olsztynie. Była członkiem Wojewódzkiego i Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Występowała z zespołem „Żywe słowo”, była kierownikiem literackim Zespołu Pieśni i Tańca „Olsztyn”. Brała udział w licznych spotkaniach autorskich w Olsztynie i kraju.
Twórczość
Debiutowała 4.09.1920 utworem Pory roku w „Gazecie Olsztyńskiej”. Publikowała wiersze i artykuły w prasie polskiej. Po 1945 roku m.in. w „Wiadomościach Mazurskich”, „Życiu Olsztyńskim”, oraz „Głosie Olsztyńskim” i „Słowie na Warmii i Mazurach”. 14 XII 1952 roku przyjęta do Związku Literatów Polskich. W 1953 roku wiersze M. Zientary-Malewskiej ukazały się w zbiorze Poezje Warmii i Mazur. Debiutem książkowym był zbiór szkiców i reportaży Rośnie do słońca (wspólnie z Wandą Pieńkowską). W swojej twórczości M. Zientara-Malewska zajmowała się wydarzeniami historycznymi nieraz zbeletryzowanymi w formie opowiadań, baśni lub legend n.p. Legendy dwóch rzek (1955), Baśnie znad Łyny (1970), O różnych kłobukach, skarbach i zaklętych zamkach (2008) oraz folklorem Warmii. Głównym tematem jej zainteresowań była problematyka warmińska. Publikowała wiersze o tematyce religijnej. Wiele wierszy napisała w gwarze warmińskiej. Opublikowała 21 książek oraz pieśni: Kolęda warmijska z muzyką Feliksa Nowowiejskiego (Poznań 1934) oraz Kołysanka warmińska z muzyką Romualda Twardowskiego (Warszawa 1978). Opublikowała wspomnienia: Śladami twardej drogi (1966), Wspomnienia nauczycielki spod znaku Rodła (1985).
Nagrody i odznaczenia
- Złoty Krzyż Zasługi i Medal X PRL (1955)
- II nagroda za utwór Ziemia Warmińska i III nagroda za Hymn Warmiński w konkursie literackim Prezydium WRN (1956)
- Wojewódzka nagroda literacka (1956)
- II nagroda w konkursie literacko-muzycznym z okazji 100-lecia urodzin Michała Kajki (1958)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
- Honorowa Odznaka Zasłużony dla Warmii i Mazur (1960)
- Wojewódzka nagroda literacka (1960, po raz drugi)
- Wyróżnienie za widowisko regionalne Wesele warmińskie w konkursie TRZZ i Zarządu Głównego ZLP (1960)
- Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka (1960)
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki z okazji 40-lecia pracy literackiej (1961)
- Odznaka Honorowa Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie (1961)
- Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka dla zespołu redakcyjnego „Słowa na Warmii i Mazurach” (1962)
- Wyróżnienie na Ogólnopolskim Festiwalu Poezji w Łodzi (1963)
- 2 miejsce w konkursie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie „Ulubiona książka 20-lecia” za książkę ''Warmio moja miła'' (1964)
- Wyróżnienie w konkursie TRZZ za Moje wspomnienia związane z działalnością społeczno-polityczną na Ziemiach Zachodnich i Północnych (1964)
- Godność członka honorowego Towarzystwa Kultury Języka (1971)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1971)
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1972)
- Nagroda miesięcznika „Warmia i Mazury” (1972)
- Order Budowniczych Polski Ludowej (1972)
- Regionalna Nagroda im. Michała Lengowskiego (1974)
- wpis do Księgi Zasłużonych Obywateli Olsztyna (1974,
- Medal Papieski „Pro Ecclesia et Pontifice” (1980)
- Medal za zasługi dla „Gazety Olsztyńskiej” (1984)
- Medal Rodła przyznany pośmiertnie (1986)
- Tytuł „Olsztynianki XX wieku” w plebiscycie zorganizowanym przez „Gazetę Wyborczą” i Radio Olsztyn (2001).
Filmy
Sylwetka poetki zaprezentowana została w filmach dokumentalnych:
- Maria Zientara-Malewska (Program Literacki Naczelnej Redakcji Publicystyki Kulturalnej w cyklu Portrety warmińskich poetów - 1976)
- Buduję rymy z prostych słów M. Kubery (Wytwórnia Filmów Oświatowych - 1983)
- Śladami twardej drogi E. Sulikowskiego (Amatorski Klub Filmowy „Grunwald” w Olsztynie - 1984).
Upamiętnienie
Od 1985 r. w Lidzbarku Warmińskim organizowane są Konkursy Krasomówcze im. Marii Zientary-Malewskiej oraz prowadzone są Spotkania z Poezją Religijną im. Marii Zientary-Malewskiej. Od 1987 r. Oddział Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego "Pojezierze" w Brąswałdzie oraz Gminny Ośrodek Kultury w Dywitach organizują Konkursy Poezji Marii Zientary-Malewskiej. 16.10.1989 r. odsłonięto tablicę pamiątkową w Brąswałdzie. W budynku starej szkoły podstawowej utworzono (1994) Izbę Pamięci Marii Zientary-Malewskiej. W 1994 roku ulicę w Olsztynie przy której wiele lat mieszkała nazwano Jej imieniem. Utworzono szlak turystyczny pieszy Marii Zientary-Malewskiej. Liczne szkoły oraz ulice wielu miast noszą imię M.Zientary-Malewskiej.
Bibliografia
- Czytaliśmy sercem : wspomnienia o Marii Zientarze-Malewskiej / wstęp i oprac. Jan Chłosta. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1994.
- M.K.-K.: Zientara-Malewska Maria / M.K.-K. // W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 9, W-Z / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachorowskiej i Alicji Szałagan. – Warszawa : WSiP, 2004. – Bibliogr. przy hasłach. - S. 476-479.
- Maria Zientara-Malewska (1894-1984) : życie i twórczość : bibliografia / [oprac. Zespół Janina Kępista et al.] ; red. Zofia Smołucha [et al.] ; Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Tadeusza Kotarbińskiego w Olsztynie. – Olsztyn : PBW , 1995.
- Olsztyńskie biografie literackie 1945-1988 : praca zbiorowa / pod red. Jana Chłosty. – Olsztyn : Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1991. – Bibliogr. przy hasłach. – S. 108-112.
- Sawicka, Hanna: Maria Zientara-Malewska : zarys monograficzny życia i twórczości / Hanna Sawicka. – Wyd. 2 uzup. i poszerz. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, 1988.
Zobacz też
- Strona internetowa http://zientaramalewska.pl/
