Tadeusz Madeja

(1936-2016) – polski aktor teatralny i filmowy

Biografia

Urodził się 17 lutego 1936 roku w Lublińcu. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Krakowie w 1961 roku. Występował w teatrach:

• 1962-1964 – Teatr Wybrzeże w Gdańsku
• 1964-1967 – Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach
• 1967/1968 – Teatr Zagłębia w Sosnowcu
• 1969/1970 – Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach
• 1971-1973 – Teatr Zagłębia w Sosnowcu
• 1974/1975 – Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach
• 1975-1983 – Teatr Zagłębia w Sosnowcu
• 1985-2000 – Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie

Zmarł 7 kwietnia 2016 r.

Twórczość

Aktor debiutował na scenie Teatru Dolnośląskiego w Jeleniej Górze 7 marca 1957 roku jako Józek w Zakręcie Szumańskiej w reż. Janusza Obidowicza. Po ukończeniu studiów pracował w teatrach oraz rozpoczął karierę filmową. Związany głównie z teatrami śląskimi, występował w Teatrze Telewizji. Grał w filmach i serialach telewizyjnych, m. in. Sól ziemi czarnej, Perła w koronie, Daleko od szosy, Blisko coraz bliżej, Dom, Dorastanie, Rodzina Kanderów, Kameleon, Święta polskie, Zamach, Drzazgi i innych. Nagrał wiele słuchowisk radiowych w Teatrze Polskiego Radia.

Twórczość w Olsztynie

Role teatralne

Z Olsztynem związany od 1985 roku. Występował w wielu sztukach:

• Do wójta nie pójdziemy, Aleksander Ostrowski, jako Samson Siłacz Bolszow, reż. Krzysztof Rościszewski, premiera 21.01.1984
• Kordian, Juliusz Słowacki, jako Kuruta, Szatan, reż. Jerzy Hutek, premiera 24.02.1984
• Wesele, Stanisław Wyspiański, jako Czepiec, reż. Jerzy Wróblewski, premiera 28.10.1984
• Popiół i diament, Jerzy Andrzejewski, jako Waga, reż. Roman Kordziński, premiera 16.03.1985
• Ożenek, Mikołaj Gogol, jako Podkolesin, reż. Krzysztof Ziembiński, premiera 25.05.1985
• Ożenić się nie mogę, Aleksander Fredro, jako Pan Gdański, reż. Krzysztof Ziembiński, premiera 21.09.1985
• Fryderyk wielki, Adolf Nowaczyński, jako Bismarck, reż. Roman Kordziński, premiera 16.11.1985
• Zemsta, Aleksander Fredro, jako Śmigalski, reż. Stefania Domańska, premiera 16.02.1986
• Punk, czyli ballada i sonet, Roman Kordziński, reż. Roman Kordziński, premiera 22.03.1986
• Czekając na Godota, Samuel Beckett, jako Estragon, reż. Janusz Kozłowski, premiera 28.06.1986
• Romans z wodewilu, Władysław Krzemiński, jako Przechodzień, reż. Stefania Domańska, premiera 16.01.1988
• Rewolwer, Aleksander Fredro, jako Barbi, reż. Jerzy Wróblewski, premiera 30.06.1988
• Królewna Śnieżka, J. Rakowiecki, J. Wittlin, jako Zagadek, reż. Stefania Domańska, premiera 24.02.1989
• Nora (Dom lalki), Henryk Ibsen, jako Krogstad, reż. Lucyna Tychowa, premiera 23.09.1989
• Audiencja, Vaclav Havel, jako Browarnik, reż. Józef Skwark, premiera 02.12.1989
• Degrengolada, Pavel Kohout, jako Przesłuchujący III, reż. Józef Skwark, premiera 02.12.1989
• Calineczka, Maciej Staropolski, jako Kretowski, reż. Jacek Medwecki, premiera 18.03.1990
• Bóg, Woody Allen, jako Schizokrates, reż. Marek Mokrowiecki, premiera 12.05.1990
• Nie – tylko we Lwowie, Wojciech Dzieduszycki, jako Untenbaum, reż. Halina Dzieduszycka, premiera 12.09.1990
• Pornografia, Witold Gombrowicz, jako Hipolit, reż. Henryk Adamek, premiera 15.12.1990
• Msza za miasto Arras, Andrzej Szczypiorski, jako DeVielle, reż. Janusz Kijowski, premiera 23.01.1994
• W naszym domu, Mariola Platte, jako Święty Piotr, reż. Artur Hofman, premiera 30.06.1994
• Czarująca szewcowa, Federico Garcia Lorca, jako Burmistrz, reż. Henryk Adamek, premiera 2.02.1996
• Czarownice z Salem, Artur Miller, jako Giles Corey, reż. Janusz Kijowski, premiera 13.02.1999
• Królewna Śnieżka, J. Rakowiecki, J. Wittlin, jako Głos z ekranu, reż. Zbigniew Marek Hass, premiera 10.12.2000

Reżyseria

Był asystentem reżysera w sztukach:

• Audiencja, Vaclav Havel, reż. Józef Skwark, premiera 2.12.1989
• Degrengolada, Pavel Kohout, reż. Józef Skwark, premiera 2.12.1989
• Protest, Vaclav Havel, reż. Józef Skwark, premiera 2.12.1989

Olsztyński recenzent, Janusz Segiet napisał „Tadeusz Madeja najlepiej czuje się w postaciach o pochodzeniu plebejskim. Sprzyja temu jego powierzchowność. Średniego wzrostu, krępy, trochę jowialny, o pogodnym, chwilami rubasznym usposobieniu. Widać go również w rolach postaci krzywdzonych, nieszczęśliwych. Zupełnie jak Jaracz, patron naszego teatru. Wielki nauczyciel również miał zbliżone warunki fizyczne i cechy osobowości. I Tadeusz Madeja grywa nawet podobne role” i dalej pisze „Droga na wyżyny, różne formy awansu społecznego – to główne motywy aktorstwa Tadeusza Madei. Tak jak Jaracz ciągnie w górę swoich bohaterów. Cierpi, ulega kompleksom, rozpacza, gdy mu się to nie udaje” . Występował z recitalami literackimi w szkołach.

Nagrody i odznaczenia

• 1963 – Nagroda V Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
• 1974 – Nagroda Ogólnopolskiego Przeglądu Słuchowisk Radiowych we Fromborku za rolę w słuchowisku radiowym
• 1975 – Nagroda „Złota Maska” w plebiscycie publiczności Śląska
• 1977 – Nagroda Srebrna Maska w plebiscycie publiczności Śląska
• 1977 – Złota Odznaka za Zasługi dla Województwa Katowickiego
• 1977 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1978 – Złoty Krzyż Zasługi
• 1982 – Odznaka Zasłużony Działacz Kultury
• 1989 – Nagroda wojewody olszyńskiego
• 2002 – Nagroda z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru

Bibliografia

1. Prusiński, Tadeusz : Jest teatr w Olsztynie / Tadeusz Prusiński. – Olsztyn : Teatr im. Stefana Jaracza, 2005
2. Segiet, Janusz: Portretów olsztyńskich ciąg dalszy / Janusz Segiet. – Olsztyn : Gray Goblin, 2006. – S. 43.

Zobacz też

• Filmografia [1]
• Kariera teatralna [2]