Portret pastora Jakuba Radzkiego z kościoła ewangelickiego w Kraplewie

Źródło: Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XVIII wieku, Olsztyn 1978, il. 99.

XVIII-wieczny zabytek sztuki malarskiej z kościoła w Kraplewie koło Ostródy.

Historia

Portret o charakterze epitafijnym, przedstawiający pastora Radzkiego powstał w XVIII wieku. Jego anonimowy twórca zaliczany jest do artystów miejscowego pochodzenia. Malarz ten jest jednocześnie autorem pochodzącego z tego samego kościoła portretu epitafijnego pastora Jana Popławskiego. Wizerunek pierwotnie znajdował się w kościele ewangelickim w Kraplewie, będących współcześnie kościołem metodystycznym pw. św. Trójcy. Obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie i jest eksponowany w jego morąskim oddziale w ramach kolekcji portretów i epitafiów z terenów Prus Książęcych.

Opis

Portret wykonano techniką olejną na desce. W 1899 roku został przemalowany. Wymiary dzieła to: 160 x 70 cm. W lewym górnym rogu widnieje napis epitafijny o treści: „Jacob Ratzki adiuntus anno 1721 et denatus anno 1734”.

Charakterystyka

Portret przedstawia Jakuba Radzkiego, duchownego ewangelickiego z Kraplewa, zmarłego w 1734 roku. Mężczyzna został namalowany w całej postaci, z szeroko rozstawionymi stopami, w pozycji en trios quarts, na gładkim ciemnoszarym tle. Postać ubrana jest w czarną togę z białymi mankietami i befkami oraz w długą ciemną pelerynę do kolan. Czarne trzewiki zdobią srebrne klamry. Na pełnej, okrągłej twarzy pastora w kolorze różowo-ugrowym, uwagę skupiają fragmenty, niejako przerysowane, mające podkreślić cechy wyglądu osoby portretowanej. Mężczyzna ma wydatne usta i długi nos oraz drobne, nieco zezujące oczy. Uderza brak urody mężczyzny wynikający z prymitywnego ujęcia malowidła. Twarz pastora okalają ciemne włosy peruki sięgającej do ramion. Cała postać skomponowana została w pozie lekko przygarbionej, ale swobodnej, co podkreśla lewa dłoń wsunięta częściowo za ubranie. W prawej dłoni duchowny trzyma książkę, najprawdopodobniej Biblię, zgodnie z kanonem portretów epitafijnych z mazurskiego kręgu. Płaskie i dość prymitywistycznie ujęty wizerunek pastora zdradza pochodzenie anonimowego autora portretu, który, jak wielu twórców tego typu dzieł, wywodził się najprawdopodobniej z ludu.

Zobacz też

• Kościół ewangelicko-metodystyczny w Kraplewie
• Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu
• Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie

Bibliografia

1. Celińska Elżbieta, Wróblewska Kamila: Nad ikonografią polskich pastorów ewangelickich z terenu Mazur / E. Celińska, K. Wróblewska // „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”. - 1969, nr 4, s. 493.
2. Wróblewska, Kamila: Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XVIII wieku / Kamila Wróblewska. - Olsztyn : Pojezierze, 1978. - S. 19, 48, il. 99.