Monstrancja z kościoła pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Ornecie

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj

XVII-wieczny zabytek złotniczej sztuki sakralnej z kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Ornecie.

Historia

Monstrancja powstała w Braniewie przed 1620 rokiem. Jej autorem jest Christof Schmidt. Pod koniec XIX lub na początku XX wieku była naprawiana. Z tego okresu pochodzi nowy, wzorowany na pierwotnym, nodus, czyli dekoracyjne zgrubienie na zrekonstruowanym trzonie monstrancji, a także oprawa klosza.

Opis

Dzieło powstało z kutego srebra, przy wykorzystaniu technik: odlewania, repusowania, grawerowania, cięcia, cyzelowania i złocenia. Do jego wykonania wykorzystano barwne kamienie syntetyczne i szlachetne, w tym szafiry. Wymiary monstrancji to: wysokość - 93 cm, podstawa: 35 x 30 cm, szerokość części górnej - 33,5 cm. Obiekt waży 5550 gramów. Na stopie i kryzie znajdują się znaki złotnicze: dwukrotnie bita cecha mistrza – CS, czyli Christof Schmidt oraz orzeł - pruska cecha podatkowa z lat 1809-1812. Pod stopą widnieje inskrypcja: WORMDET.

Charakterystyka

Forma monstrancji jest typowa dla początku XVII wieku, czyli stanowi wyraz połączenia cech gotyckich w obrębie struktury budowy i cech manierystycznych w zakresie dekoracji, rzeźb i ornamentyki. Podstawą monstrancji jest ośmiodzielna stopa, której liście zakończone są charakterystycznym łukiem w tzw. ośli grzbiet. Stopa ma wyjątkowo szeroką i nieznacznie uniesioną kryzę. Wysoki jest też cokół dekorowany ażurowym ornamentem. Każde z ośmiu pól stopy wypełnia symbol Arma Christi, czyli Narzędzie Męki Pańskiej, a także wazony z kwiatami, maszkarony i postacie aniołków na obłokach. Pojawiają się też motywy krajobrazowe. Górną część stopy wieńczy delikatna, odlewana koronka. Na sześciobocznym, manswerkowym trzonie, w otoczeniu kolumienek znajduje się nodus, czyli ozdobny kulisty guz, udekorowany sztucznymi kamieniami. Na trzonie umieszczono trójkondygnacyjne retabulum. Widnieją na nim figurki świętych: Jana Ewangelisty, Jana Chrzciciela (patrona kościoła), św. Pawła i św. Piotra (na pierwszej kondygnacji) oraz Marii w koronie, z berłem i Dzieciątkiem (na drugiej kondygnacji). A także aniołowie w półzbrojach rzymskich i św. Andrzej, zaś w zwieńczeniu Grupa Ukrzyżowania. Na całość składa się szereg form dekoratorskich architektonicznych: filary, skręcone spiralnie kolumienki, sterczyny. Centralną część monstrancji stanowi cylindryczne reservaculum, czyli szklane naczynie na hostię. Monstrancja zaliczana jest do dzieł o wysokiej klasie artystycznej.

Zobacz też

Bibliografia

  1. Okulicz, Małgorzata: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku: katalog wystawy / Małgorzata Okulicz. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 122.
Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Monstrancja_z_kościoła_pw._św._Jana_Chrzciciela_i_św._Jana_Ewangelisty_w_Ornecie&oldid=75929”