Kielich z kościoła pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Ornecie

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj

XV-wieczny zabytek złotniczej sztuki sakralnej z z kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Ornecie.

Historia

Dzieło powstało pod koniec XV[1] lub na początku XVI wieku na terenie Prus Królewskich, być może na Warmii. Z początku XX wieku pochodzi nowy koszyczek czary w kształcie promienistej glorii. Autor kielicha jest nieznany (oznaczony jedynie cechą mistrza - 5). Niektórzy badacze przypisują autorstwo Jerzemu Schmidtowi z Królewca, czasowo związanemu z Braniewem.[2] Do końca II wojny światowej kielich znajdował się w kościele w Ornecie, przypuszczalnie w tym czasie przekazano go do kościoła kościoła św. Katarzyny w Henrykowie, gdzie znajduje się do dziś.

Opis

Kielich został wykonany z kutego srebra, z elementami ciętymi i odlewanymi. Jest grawerowany, cyzelowany, a pierwotnie w niektórych miejscach był emaliowany i złocony. Jego wymiary to: wysokość - 17 cm, średnica czary - 10,5 cm, średnica stopy 13 cm. Obiekt waży 320 gram. Pod stopą kielicha zachowały się znaki złotnicze wskazujące na pruską cechę podatkową z lat 1809-1812 (orzeł), a także inskrypcja: calix capelle c[rucis] c[hristi] i[n] wurmditt.

Charakterystyka

Podstawą kielicha jest sześciolistna stopa na szerokiej, wywiniętej kryzie (talerzyku). Wysoki cokół obwiedziony sznureczkiem zdobi ażurowa dekoracja w romby. W sześciu wzniesionych polach stopy widnieją wygrawerowane i rytowane wizerunki ujęte w gruszkowatych ramkach (kolejno w lewo):

  • Tron Łaski, czyli wyobrażenie Trójcy Świętej (wygrawerowana postać Boga Ojca trzyma odlewany krucyfiks z figurą Ukrzyżowanego),
  • Maria z Dzieciątkiem,
  • św. Dorota,
  • św. Andrzej lub św. Katarzyna,[3]
  • św. Barbara,
  • św. Jan Ewangelista.

Sześcioboczny trzon kielicha zdobią kolumienki oraz wycinane (pierwotnie emaliowane) okienka. Pośrodku trzonu widnieje nodus, czyli dekoracyjny spłaszczony guz otoczony od góry i od dołu płatkami z wyrytymi oryginalnymi wzorami manswerków i kwiatów. Z nodusa wystają typowe dla gotyku wypusty w kształcie rombów. Szeroka czara, pierwotnie gładka, osadzona jest w promienistym koszyku.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ T. Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii, Olsztyn 1978, s. 59.
  2. ↑ Katalog zabytków sztuki. T. 2: Województwo elbląskie. Braniewo, Frombork, Orneta i okolice. Z. 1: tekst, pod red. Mariana Arszyńskiego i Mariana Kutnera, Warszawa 1980, s. 120, il. 460.
  3. ↑ Według K. Szczepkowskiej-Naliwajek, Złotnictwo gotyckie Pomorza Gdańskiego, Ziemi Chełmińskiej i Warmii, Wrocław 1987, s. 225.

Bibliografia

  1. Dehio Georg Christoph, Gall Ernst: Handbuch der Deutschen Kunstdenkmaler. Deutschordensland Preussen / G. Dehio, E. Gall. – Monachium ; Berlin, 1952. - S. 187.
  2. Okulicz, Małgorzata: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku: katalog wystawy / Małgorzata Okulicz. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 88-91.
  3. Rzempołuch, Andrzej: Sztuka Warmii w Katalogu Zabytków / Andrzej Rzempołuch / „Biuletyn Historii Sztuki”. - T. XLV (1983), nr 3/4, s. 409.
  4. Szczepkowska-Naliwajek, Kinga: Złotnictwo gotyckie Pomorza Gdańskiego, Ziemi Chełmińskiej i Warmii / Kinga Szczepkowska-Naliwajek. - Wrocław : Ossolineum, 1987. - S. 225, il. 111, 114.
Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Kielich_z_kościoła_pw._św._Jana_Chrzciciela_i_św._Jana_Ewangelisty_w_Ornecie&oldid=75916”