Mazurski Uniwersytet Ludowy w Rudziskach Pasymskich

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Budynek Uniwersytetu w 1932 r. (Pensjonat).
Źródło: http://szczytnopocztowki.blogspot.com/

Placówka oświatowa powoływana w celu repolonizacji młodzieży zamieszkującej teren Mazur, działająca w latach 1945-1950

Historia

Mazurski Uniwersytet Ludowy w Rudziskach koło Pasymia rozpoczął swoją działalność 1 grudnia 1945 r. i był jedną z dwóch placówek tego typu w dawnym województwie olsztyńskim (drugi to Uniwersytet Ludowy w Jurkowym Młynie[1]). Placówka została powołana z inicjatywy Instytutu Mazurskiego w Olsztynie, a jej głównym organizatorem i dyrektorem został Karol Małłek (ówczesny prezes Instytutu). Na początku 1948 r. Uniwersytet przestał podlegać Instytutowi Mazurskiemu i został przekazany Wojewódzkiemu Związkowi Samorządowemu, a jesienią 1949 r. przejął go Związek Samopomocy Chłopskiej w Olsztynie. Uniwersytet został zlikwidowany w 1950 r.

Cele

Program wychowawczy Uniwersytetu oparty został na treściach tkwiących w historii i kulturze regionu, wychodzono bowiem z założenia, że młode pokolenie pozostające pod naciskiem germanizacji, wychowane w szkole niemieckiej nie posiada odpowiednio ukształtowanej wiedzy o historii ziemi mazurskiej i jej mieszkańcach. Specyfikę programu miało stanowić przywracanie pamięci historycznej Mazurów, przypomnienie ich dziejów zawartych w przeszłości regionu, kulturze ludowej, zwyczajach, pieśniach i gadkach, podaniach i obrzędach. W mazurskiej kulturze ludowej zachowały się dawne tradycje i zwyczaje, mające wyraźne wspólne pochodzenie i związki z kulturą polską. Wydobycie tych wartości miało stanowić dowód oraz pomost łączący ludność mazurską z ludnością i kulturą polską. Zakładano, iż związek młodzieży skupionej w Uniwersytecie Ludowym miał stanowić etap konieczny na drodze do odnalezienia świadomości narodowej i przezwyciężenia depresji i apatii wywołanej skutkami wojny.[2] Elementem wzmacniającym i przyspieszającym proces odnajdywania świadomości narodowej miało być nawiązywanie kontaktu słuchaczy Uniwersytetu z krajem przez organizację wycieczek oraz szeroki udział w amatorskim ruchu artystycznym w ramach uczestnictwa w zlotach świetlicowych i prezentowania dorobku artystycznego w kraju. Pod koniec 1948 r., wraz ze zmianą instytucji prowadzącej nastąpiły zmiany programowe. Dotychczasowy charakter ogólnokształcący, uzyskiwany dzięki dużej liczbie zajęć z zakresu wiedzy o regionie oraz zajęć kulturalnych, został ograniczony na rzecz uzawodowienia.

Działalność

Działalność repolonizacyjna, prowadzona w ramach Uniwersytetu trwała przeciętnie od 5 do 6 miesięcy. Absolwenci, po ukończeniu zajęć, natychmiast przystępowali do pracy repolonizacyjnej w swoim rodzimym miejscu lub podejmowali dalszą naukę w liceach ogólnych i pedagogicznych. Kontakt z Mazurskim Uniwersytetem Ludowym utrzymywało wielu wybitnych twórców kultury i nauki polskiej. Szczególnie owocną współpracę prowadzili aktorzy Teatru im. Stefana Jaracza, a wśród nich Stanisław Igar i Jerzy Krassowski, pomagając czynnie w przygotowaniu różnorodnych imprez i widowisk. Personel pedagogiczny stanowili nauczyciele polskich szkół z okresu międzywojnia na Warmii i Powiślu, m.in. Franciszek Jankowski. W ciągu pięciu lat Uniwersytet Ludowy w Rudziskach zwiedziło ponad 31 tysięcy gości. Odwiedziny te spełniały ogromną rolę, unaoczniały działaczom wojewódzkim i krajowym ogrom i złożoność problemów tego regionu, a jednocześnie zapoznawały z metodami pracy repolonizacyjnej. Z okazji tych wizyt słuchacze Uniwersytetu Ludowego przygotowywali wieczornice o bogatym programie, zapoznając uczestników z bogactwem kultury miejscowej ludności.

Osiągnięcia

Mazurski Uniwersytet Ludowy w Rudziskach stał się w latach 1945-1950 najbardziej znaną placówką repolonizacyjną, którą ukończyło 310 osób. Wśród absolwentów było m.in. 235 Mazurów, 40 Warmiaków, 17 Ślązaków 2 Kaszubów.

Przypisy

  1. ↑ Oba uniwersytety różniły się od siebie metodami i programami, a nawet sposobami rekrutacji słuchaczy.
  2. ↑ Bierkowski Tadeusz, Społeczny ruch kulturalno-oświatowy na Warmii i Mazurach w latach 1945-1970, Bydgoszcz-Olsztyn, 1980, s. 70.

Bibliografia

  1. Bierkowski, Tadeusz: Społeczny ruch kulturalno-oświatowy na Warmii i Mazurach w latach 1945-1970 / Tadeusz Bierkowski. - Bydgoszcz-Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 1980. - S. 70-77.
  2. Malec, Teresa Czesława: Rodzina i oświata jako podstawowe czynniki procesów integracyjnych społeczeństwa Warmii i Mazur w latach 1945-1956 / Teresa Czesława Malec. - Olsztyn : Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Informatyki i Ekonomii TWP, [b.r.w.]. - S. 63-64.
  3. Warmia i Mazury w Polsce Ludowej / praca zbiorowa pod red. Edmunda Wojnowskiego. - Olsztyn : OBN, 1985. - S. 93.

Zobacz też

Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Mazurski_Uniwersytet_Ludowy_w_Rudziskach_Pasymskich&oldid=65273”