Dom Polski w Olsztynie

Budynek wzniesiony w Olsztynie na początku XX wieku.

Lokalizacja

Gmach wybudowano przy ówczesnej ulicy Dworcowej (niem. Bahnhofstraβe, obecnie ulica Partyzantów pod numerem 87).

Historia

Budynek został wzniesiony na początku XX wieku przez mistrza ciesielskiego z Olsztyna Augusta Hosmanna. Pierwszym jego właścicielem był Otton Holzky, który otworzył tu hotel o nazwie „Reichshof”. Kolejny właściciel, Gustav Preuss w 1912 r. zmienił nazwę hotelu na „Centralhotel”. Przed II wojną światową hotel zmieniał nazwy jeszcze dwukrotnie. Najpierw przemianowano go na „International”, a następnie na „Concordia”. W 1919 r. budynek został sprzedany polskim organizacjom głównie na cele organizacyjne związane z plebiscytem. W części jego pomieszczeń urządzono wówczas biura Mazurskiego Komitetu Plebiscytowego (1919-1920). Po przegranym plebiscycie do 1939 r. mieściły się tam polskie instytucje działające na Warmii, m.in. szkoła, biblioteka i czytelnia, ale także Związek Polaków w Niemczech i Hufiec Harcerski Rejonu Wschodniopruskiego. Od 1922 roku miał tutaj swoją siedzibę również polski Bank Ludowy, wspierający głównie polskie rolnictwo i rzemiosło. W tamtym okresie do budynku przylgnęła nazwa Dom Polski. Po II wojnie światowej, w 1968 roku budynek został przekazany na siedzibę Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego (OBN). W 1977 roku rozpoczęto remont budynku. Wyburzono wówczas dotychczasowe mury i postawiono w ich miejsce nowe. Budynek oddano do użytku w 1980 roku. W 1990 roku Dom Polski stał się własnością skarbu państwa, a w 1998 roku własnością OBN. Kolejny remont gmachu przeprowadzono latach 1997-1999.

Opis

Jest to budynek dwupiętrowy, narożny, składający się z dwóch długich skrzydeł połączonych ściętym narożnikiem. Fasada budynku wykorzystuje formy wywodzące się z architektury klasycznej. Okna parteru zwieńczone zostały półkolistymi łukami, na wyższych kondygnacjach zastosowano okna prostokątne z bogatymi gzymsami lub ozdobami w kształcie girland. Na pierwszym piętrze od strony ulicy Partyzantów okno w narożniku ujęte zostało w formie wykusza. Krawędzie dachu zdobi w narożniku rzeźba orła, a wzdłuż pozostałych krawędzi ozdobne wazony. Są dwa wejścia do budynku, jedno od ulicy Partyzantów, i drugie od podwórza – prowadzą do niego przejścia od strony ulicy Lanca i 1 Maja.

Ciekawostki

• W połowie lat 70-tych zdecydowano o przeprowadzeniu w budynku remontu. Ku zdziwieniu dotychczasowych użytkowników obiektu, zamiast remontować zaczęto wyburzać. Ówczesne władze miasta na nowym placu chciały postawić zupełnie inny, nowoczesny gmach. Wobec protestów pracowników Ośrodka Badań Naukowych i zaalarmowanej opinii publicznej podjęto decyzję o odbudowie Domu Polskiego w dotychczasowym kształcie.

Galeria zdjęć

• 

  Tablice pamiątkowe umieszczone na budynku Domu Polskiego w Olsztynie od strony ul. Jerzego Lanca.
  Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

Bibliografia

1. Achremczyk, Stanisław: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie 1961-2005 / Stanisław Achremczyk. - Olsztyn : OBN, 2007.
2. Piechocki, Stanisław: Dzieje olsztyńskich ulic / Stanisław Piechocki. – Olsztyn : Remix, 1998. – S. 200-201.
3. Wakar, Andrzej: Olsztyn – dzieje miasta / Andrzej Wakar. - Olsztyn : Radio WA-MA, 1997. – S. 191.

Zobacz też

• Dom Polski, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.atrakcje.olsztyn.pl [dostęp 16.10.2013 r.]
• Olsztyn: Dom Polski, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.polskaniezwykla.pl [dostęp 26.10.2013 r.]