Tekst źródłowy strony Kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim

[[Image: kosciol_znalezienia_klebark_1a.jpg|thumb|right|290px|Fot. Mieczysław Kalski ]]

[[Image: kosciol_znalezienia_klebark_2.jpg|thumb|right|290px| Fot. Mieczysław Kalski ]]


Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIX wieku. 

==Lokalizacja==
Kościół został wybudowany w centrum wsi [[ewim:Klebark Wielki |Klebark Wielki]] (niem. Groß Kleeberg). Wieś położona jest w [[ewim:Powiat olsztyński| powiecie olsztyńskim]], w [[ewim:Purda (gmina wiejska) |gminie Purda]]. 

==Historia==
Trudno ustalić kiedy wybudowano pierwszy kościół w tej miejscowości, ponieważ nie zachowała się o nim żadna wzmianka. Wiadomo jedynie, że pod koniec XV wieku należał do dekanatu [[ewim:Dobre Miasto |Dobre Miasto]]. W połowie XVI wieku postawiono tu nowy kościół późnogotycki, który został konsekrowany przez biskupa [[Marcin Kromer  |Marcina Kromera]] w dniu 1 sierpnia 1581 roku ku czci Znalezienia Krzyża Świętego i Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Obecny kościół został zbudowany w tym samym miejscu w 1892 roku. W dniu 21 września 1896 roku jego konsekracji dokonał biskup warmiński [[ewim: Andrzej Thiel |Andrzej Thiel]]. W dniu 8 września 2002 roku zostało tu erygowane Archidiecezjalne Sanktuarium Krzyża Świętego. Od tego czasu jego kustoszem jest [[ewim:Henryk Błaszczyk|ks. Henryk Błaszczyk]].

==Opis==
Jest to kościół orientowany; halowy, trójnawowy, wzniesiony w stylu neogotyckim, murowany z cegły, nie otynkowany. Od strony wschodniej znajduje się wyodrębnione prezbiterium, a po obu jego stronach – kwadratowe zakrystie. Od strony północnej usytuowana została kruchta, zwieńczona z trzech stron schodkowymi szczytami, a od zachodniej – wysoka, kwadratowa wieża, w górnej partii gęsto dekorowana bliźnimi, półkolistymi, tynkowanymi wnękami. W najwyższej kondygnacji wieży umieszczono tarcze zegarowe, a ponad nimi niewielkie szczyty. Całość przykryto dachem namiotowym. Dwuspadowy dach korpusu nawowego pokryty został dachówką, kruchty – blachą, a zakrystii – papą. We wnętrzu nawy zastosowano sklepienia krzyżowo-żebrowe, bogato polichromowane. 

==Wyposażenie==
Wystrój i wyposażenie wnętrza  w jest większości neogotyckie. W tym stylu wykonano ołtarz główny, dwa ołtarze boczne i ambonę. W prawym ołtarzu bocznym, z nastawą w formie tryptyku, przedstawiono scenę Ukrzyżowania, wizerunki św. Mikołaja, św. Barbary i św. Katarzyny, a na skrzydłach na skrzydłach: Chrystusa przyjmującego marnotrawnego syna jako Dobry Pasterz, Matkę Boską Bolesną i św. Jana Ewangelistę. W ołtarzu znajduje się zabytkowy portatyl z relikwiami świętych męczenników Mansueta, Konkorda i Restytuta, konsekrowany w 1674 roku przez biskupa kijowskiego i czernichowskiego, Jana z Rupniewa, opata płockiego. W ołtarzu bocznym lewym umieszczono koronowany obraz Madonny z Dzieciątkiem pochodzący z 1862 roku. W kościele znajduje się także chrzcielnica granitowa w kształcie kielicha, ława gdańska z XVII wieku, a także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.: 
*kielich z 1612 roku, nieznanego złotnika, 
*srebrny pacyfikał z 1693 roku, z sygnaturą P.A.H. – [[ewim: Peter Andreas Händel |Peter Andreas Händel]], 
*kielich barokowy z 1751 roku, puszka późnobarokowa z 1756 roku, a także trybularz i łódka z około 1750 roku, wykonane w warsztacie złotniczym [[ewim:Jan Geese |Jana Geese]] w [[ewim:Olsztyn |Olsztynie]].

==Ciekawostki==
*W dniu 13 września 2002 roku w uroczystej ceremonii Prymas Polski, kardynał [[ewim:Józef Glemp |Józef Glemp]], przekazał do nowo utworzonego sanktuarium relikwiarz z cząstką Świętego Krzyża, której wiarygodność potwierdzono Dekretem Stolicy Apostolskiej z 29 kwietnia 2002 roku. 

==Multimedia==
<youtube>oNlFzTJt3v8</youtube><br>Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]

==Zobacz też==
*[[ewim:Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Klebarku Wielkim|Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Klebarku Wielkim]]
*[[Marcin Kromer  |Marcin Kromer]]
*[[ewim: Andrzej Thiel |Andrzej Thiel]]
*[[ewim: Peter Andreas Händel |Peter Andreas Händel]]
*[[ewim:Józef Glemp |Józef Glemp]]
*[[ewim:Henryk Błaszczyk|Henryk Błaszczyk]]

==Bibliografia==
#''Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1'' / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 88. 
#''Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii''. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1973. – S. 41-42. 
#''Sanktuaria Archidiecezji Warmińskiej'' / pod red. Janiny Bosko, Jacka Macieja Wojtkowskiego. – Olsztyn : Agencja Wydawnicza „Remix”, 2009. – S. 59-67
	
==Linki==
*''Klebark Wielki: Kościół Znalezienia Świętego Krzyża i Narodzenia NMP (1892). Plebania (pocz. XIX w.)'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/5161,klebark-wielki-kosciol-znalezienia-swietego-krzyza-i-narodzenia-nmp-(1892)--plebania-(pocz--xix-w-).html www.polskaniezwykla.pl] [dostęp 09.12.2013 r.]

[[Category:Kościoły i kaplice]]

[[Category:Powiat olsztyński]]
[[Category:Purda (gmina wiejska)]]
[[Category:1801-1918]]