Kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Fot. Mieczysław Kalski
Fot. Mieczysław Kalski


Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIX wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany w centrum wsi Klebark Wielki (niem. Groß Kleeberg). Wieś położona jest w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda.

Historia

Trudno ustalić kiedy wybudowano pierwszy kościół w tej miejscowości, ponieważ nie zachowała się o nim żadna wzmianka. Wiadomo jedynie, że pod koniec XV wieku należał do dekanatu Dobre Miasto. W połowie XVI wieku postawiono tu nowy kościół późnogotycki, który został konsekrowany przez biskupa Marcina Kromera w dniu 1 sierpnia 1581 roku ku czci Znalezienia Krzyża Świętego i Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Obecny kościół został zbudowany w tym samym miejscu w 1892 roku. W dniu 21 września 1896 roku jego konsekracji dokonał biskup warmiński Andrzej Thiel. W dniu 8 września 2002 roku zostało tu erygowane Archidiecezjalne Sanktuarium Krzyża Świętego. Od tego czasu jego kustoszem jest ks. Henryk Błaszczyk.

Opis

Jest to kościół orientowany; halowy, trójnawowy, wzniesiony w stylu neogotyckim, murowany z cegły, nie otynkowany. Od strony wschodniej znajduje się wyodrębnione prezbiterium, a po obu jego stronach – kwadratowe zakrystie. Od strony północnej usytuowana została kruchta, zwieńczona z trzech stron schodkowymi szczytami, a od zachodniej – wysoka, kwadratowa wieża, w górnej partii gęsto dekorowana bliźnimi, półkolistymi, tynkowanymi wnękami. W najwyższej kondygnacji wieży umieszczono tarcze zegarowe, a ponad nimi niewielkie szczyty. Całość przykryto dachem namiotowym. Dwuspadowy dach korpusu nawowego pokryty został dachówką, kruchty – blachą, a zakrystii – papą. We wnętrzu nawy zastosowano sklepienia krzyżowo-żebrowe, bogato polichromowane.

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie wnętrza w jest większości neogotyckie. W tym stylu wykonano ołtarz główny, dwa ołtarze boczne i ambonę. W prawym ołtarzu bocznym, z nastawą w formie tryptyku, przedstawiono scenę Ukrzyżowania, wizerunki św. Mikołaja, św. Barbary i św. Katarzyny, a na skrzydłach na skrzydłach: Chrystusa przyjmującego marnotrawnego syna jako Dobry Pasterz, Matkę Boską Bolesną i św. Jana Ewangelistę. W ołtarzu znajduje się zabytkowy portatyl z relikwiami świętych męczenników Mansueta, Konkorda i Restytuta, konsekrowany w 1674 roku przez biskupa kijowskiego i czernichowskiego, Jana z Rupniewa, opata płockiego. W ołtarzu bocznym lewym umieszczono koronowany obraz Madonny z Dzieciątkiem pochodzący z 1862 roku. W kościele znajduje się także chrzcielnica granitowa w kształcie kielicha, ława gdańska z XVII wieku, a także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:

  • kielich z 1612 roku, nieznanego złotnika,
  • srebrny pacyfikał z 1693 roku, z sygnaturą P.A.H. – Peter Andreas Händel,
  • kielich barokowy z 1751 roku, puszka późnobarokowa z 1756 roku, a także trybularz i łódka z około 1750 roku, wykonane w warsztacie złotniczym Jana Geese w Olsztynie.

Ciekawostki

  • W dniu 13 września 2002 roku w uroczystej ceremonii Prymas Polski, kardynał Józef Glemp, przekazał do nowo utworzonego sanktuarium relikwiarz z cząstką Świętego Krzyża, której wiarygodność potwierdzono Dekretem Stolicy Apostolskiej z 29 kwietnia 2002 roku.

Multimedia


Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa

Zobacz też

Bibliografia

  1. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 88.
  2. Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1973. – S. 41-42.
  3. Sanktuaria Archidiecezji Warmińskiej / pod red. Janiny Bosko, Jacka Macieja Wojtkowskiego. – Olsztyn : Agencja Wydawnicza „Remix”, 2009. – S. 59-67

Linki

  • Klebark Wielki: Kościół Znalezienia Świętego Krzyża i Narodzenia NMP (1892). Plebania (pocz. XIX w.), materiał zamieszczony na stronie internetowej www.polskaniezwykla.pl [dostęp 09.12.2013 r.]
Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Kościół_pw._Znalezienia_Krzyża_Świętego_i_Narodzenia_Najświętszej_Marii_Panny_w_Klebarku_Wielkim&oldid=77206”