Kościół pw. św. Piotra i Pawła w Morągu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | [[ | + | [[image:kosc morag.jpg|thumb|right|290px|Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Moragkosciolspiotra.JPG Wikimedia Commons]]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Zabytek architektury sakralnej z pierwszej połowy XIV wieku. | Zabytek architektury sakralnej z pierwszej połowy XIV wieku. | ||
==Lokalizacja== | ==Lokalizacja== | ||
| − | Kościół został wzniesiony na terenie [[ewim:Morąg |Morąga]], w południowo-zachodnim narożniku starego miasta, niedaleko [[Zamek | + | Kościół został wzniesiony na terenie [[ewim:Morąg |Morąga]], w południowo-zachodnim narożniku starego miasta, niedaleko [[Zamek w Morągu |zamku]] (obecna ulica Herdera). |
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | Pierwszą ceglaną świątynię w stylu gotyckim, o wielkości obecnej nawy głównej, wybudowano w latach 1305-1312. W latach czterdziestych XIV wieku dobudowano do niej prezbiterium oraz wieżę mieszczącą w przyziemu zakrystię. Pod koniec XIV wieku powiększono korpus z nawą. Ściany wieży były w tym czasie zwieńczone blankowaniem. Po 1505 roku mistrz Matz z Gdańska zasklepił nawy boczne sklepieniem kryształowym. Około 1550 roku wybudowano w nawach bocznych drewniane empory (rozebrane po II wojnie światowej). W 1807 roku dobudowano od strony południowej kaplicę Matki Boskiej. W 1856 roku, w trakcie remontu, wymieniono konstrukcję dachu oraz stolarkę drzwiową i okienną, z kolei w 1895 roku w nawie głównej rozebrano płaski deskowany sufit i zastąpiono pozornym gipsowym sklepieniem gwiaździstym. Pierwszymi użytkownikami świątyni byli katolicy, po 1525 roku korzystali z niej ewangelicy, a po II wojnie światowej ponownie stała się własnością katolików. W 1948 roku, podczas remontu, w kościele odkryto freski i poddano je konserwacji. | + | Pierwszą ceglaną świątynię w stylu gotyckim, o wielkości obecnej nawy głównej, wybudowano w latach 1305-1312. W latach czterdziestych XIV wieku dobudowano do niej prezbiterium oraz wieżę mieszczącą w przyziemu zakrystię. Pod koniec XIV wieku powiększono korpus z nawą. Ściany wieży były w tym czasie zwieńczone blankowaniem. Po 1505 roku mistrz Matz z Gdańska zasklepił nawy boczne sklepieniem kryształowym. Około 1550 roku wybudowano w nawach bocznych drewniane empory (rozebrane po II wojnie światowej). W 1807 roku dobudowano od strony południowej kaplicę Matki Boskiej. W 1856 roku, w trakcie remontu, wymieniono konstrukcję dachu oraz stolarkę drzwiową i okienną, z kolei w 1895 roku w nawie głównej rozebrano płaski deskowany sufit i zastąpiono pozornym gipsowym sklepieniem gwiaździstym. Pierwszymi użytkownikami świątyni byli katolicy, po 1525 roku korzystali z niej ewangelicy, a po II wojnie światowej ponownie stała się własnością katolików. W 1948 roku, podczas remontu, w kościele odkryto freski i poddano je konserwacji. Kościół należy do [[ewim:Parafia pw. św. Józefa w Morągu|parafii pw. św. Józefa w Morągu]]. |
==Opis== | ==Opis== | ||
| Linia 17: | Linia 12: | ||
==Wyposażenie== | ==Wyposażenie== | ||
| − | W kościele zachowały się liczne elementy zabytkowego wyposażenia. Drewniany, barokowy [[Ołtarz główny w kościele pw. św. Piotra i Pawła w Morągu |ołtarz główny]] pochodzi z około 1690 roku i jest dziełem snycerza z Norymbergii Gellerta. Artysta wykonał też baptysterium (około 1680 roku), z którego ocalały w kościele trzy ścianki, przerobione po 1945 roku na ławy przyścienne. Przedstawiono na nich sceny Przejścia Izraelitów przez Morze Czerwone, Arki Noego i Oczyszczenia Naamana w Jordanie. Obok ołtarza głównego zachowało się kilka płyt nagrobnych, a wśród nich najcenniejsze [[ewim:Piotr | + | W kościele zachowały się liczne elementy zabytkowego wyposażenia. Drewniany, barokowy [[Ołtarz główny w kościele pw. św. Piotra i Pawła w Morągu |ołtarz główny]] pochodzi z około 1690 roku i jest dziełem snycerza z Norymbergii Gellerta. Artysta wykonał też baptysterium (około 1680 roku), z którego ocalały w kościele trzy ścianki, przerobione po 1945 roku na ławy przyścienne. Przedstawiono na nich sceny Przejścia Izraelitów przez Morze Czerwone, Arki Noego i Oczyszczenia Naamana w Jordanie. Obok ołtarza głównego zachowało się kilka płyt nagrobnych, a wśród nich najcenniejsze [[ewim:Piotr Dohna |Piotra Dohny]] (zm. w 1553 roku) i jego żony, Katarzyny z Czemów (zm. w 1558 roku). Jednym z najcenniejszych zabytków jest ponad trzymetrowy krucyfiks, umieszczony na ścianie prezbiterium, datowany na drugą połowę XIV wieku. Na ścianach prezbiterium zachowały się także gotyckie malowidła figuralne o tematyce religijnej, z końca XV wieku. Wśród innych ważnych zabytków wymienia się m.in.: |
*późnobarokową ambonę, z końca XVII wieku, | *późnobarokową ambonę, z końca XVII wieku, | ||
*prospekt organowy z 1705 roku, wykonany przez organmistrza z Morąga, [[ewim:Mateusz Obuch |Mateusza Obucha]], | *prospekt organowy z 1705 roku, wykonany przez organmistrza z Morąga, [[ewim:Mateusz Obuch |Mateusza Obucha]], | ||
| Linia 28: | Linia 23: | ||
*W styczniu 1807 roku francuscy żołnierze wykorzystywali kościół na magazyn solny i wojskowy lazaret. | *W styczniu 1807 roku francuscy żołnierze wykorzystywali kościół na magazyn solny i wojskowy lazaret. | ||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | *[[Zamek w Morągu]] | ||
| + | *[[ewim:Parafia pw. św. Józefa w Morągu|parafia pw. św. Józefa w Morągu]] | ||
| + | *[[ewim:Piotr Dohna |Piotr Dohna]] | ||
| + | *[[ewim:Mateusz Obuch |Mateusz Obuch]] | ||
| + | *[[Ołtarz główny w kościele pw. św. Piotra i Pawła w Morągu]] | ||
| + | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | #Baroś, Magdalena: ''Osobliwości Morąga Anno 1725'' / Magdalena Bartoś // Okolice Ostródy. – 2010, nr 2, s. 85-91. | + | #Baroś, Magdalena: ''Osobliwości Morąga Anno 1725'' / Magdalena Bartoś // "Okolice Ostródy". – 2010, nr 2, s. 85-91. |
#Rzempołuch, Andrzej: ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'' / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Remix, 1992. – S. 84-85. | #Rzempołuch, Andrzej: ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'' / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Remix, 1992. – S. 84-85. | ||
#Rzempołuch, Andrzej: ''Kościoły na Warmii, Mazurach i Powiślu'' / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Wydawnictwo Offer, 1991. – S. 58. | #Rzempołuch, Andrzej: ''Kościoły na Warmii, Mazurach i Powiślu'' / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Wydawnictwo Offer, 1991. – S. 58. | ||
| − | == | + | ==Linki== |
| − | #''Kościół farny p.w. świętych Apostołów Piotra i Pawła w Morągu'', materiał zamieszczony na stronie internetowej, [http://www.zabytki.mazury.pl/index.php?page=monument&id=38 www.zabytki.mazury.pl] [dostęp | + | #''Kościół farny p.w. świętych Apostołów Piotra i Pawła w Morągu'', materiał zamieszczony na stronie internetowej, [http://www.zabytki.mazury.pl/index.php?page=monument&id=38 www.zabytki.mazury.pl] [dostęp 23.10.2013 r.] |
| − | #''Kościół św. Piotra i Pawła w Morągu'', materiał zamieszczony na stronie internetowej, [http://mojemazury.pl/58894,Kosciol-sw-Piotra-i-Pawla-w-Moragu.html#axzz2iMoGFE2T www.mojemazury.pl] [dostęp | + | #''Kościół św. Piotra i Pawła w Morągu'', materiał zamieszczony na stronie internetowej, [http://mojemazury.pl/58894,Kosciol-sw-Piotra-i-Pawla-w-Moragu.html#axzz2iMoGFE2T www.mojemazury.pl] [dostęp 23.10.2013 r.] |
| + | |||
| + | |||
| + | [[Category:Kościoły i kaplice]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Category:Powiat ostródzki]] | [[Category:Powiat ostródzki]] | ||
| + | [[Category:Morąg (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
[[Category:1301-1400]] | [[Category:1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 13:36, 23 cze 2015
Zabytek architektury sakralnej z pierwszej połowy XIV wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Kościół został wzniesiony na terenie Morąga, w południowo-zachodnim narożniku starego miasta, niedaleko zamku (obecna ulica Herdera).
Historia
Pierwszą ceglaną świątynię w stylu gotyckim, o wielkości obecnej nawy głównej, wybudowano w latach 1305-1312. W latach czterdziestych XIV wieku dobudowano do niej prezbiterium oraz wieżę mieszczącą w przyziemu zakrystię. Pod koniec XIV wieku powiększono korpus z nawą. Ściany wieży były w tym czasie zwieńczone blankowaniem. Po 1505 roku mistrz Matz z Gdańska zasklepił nawy boczne sklepieniem kryształowym. Około 1550 roku wybudowano w nawach bocznych drewniane empory (rozebrane po II wojnie światowej). W 1807 roku dobudowano od strony południowej kaplicę Matki Boskiej. W 1856 roku, w trakcie remontu, wymieniono konstrukcję dachu oraz stolarkę drzwiową i okienną, z kolei w 1895 roku w nawie głównej rozebrano płaski deskowany sufit i zastąpiono pozornym gipsowym sklepieniem gwiaździstym. Pierwszymi użytkownikami świątyni byli katolicy, po 1525 roku korzystali z niej ewangelicy, a po II wojnie światowej ponownie stała się własnością katolików. W 1948 roku, podczas remontu, w kościele odkryto freski i poddano je konserwacji. Kościół należy do parafii pw. św. Józefa w Morągu.
Opis
Kościół określa się mianem pseudobazyliki. Jest to budowla trójnawowa i trójprzęsłowa, wzniesiona z cegły na planie prostokąta. Jej cechą charakterystyczną jest to, że w nawie głównej nie ma okien. Do bryły kościoła przylega ośmioboczne prezbiterium, a także wieża wzniesiona na planie kwadratu (o wysokości 35 m), w najwyższej kondygnacji, wydzielonej tynkowaną opaską, rozszerzająca się ku górze. Szczyt wieży zwieńczono sterczynami i nakryto dachem siodłowym z dachówki. Do wieży przylega kruchta. Ściany boczne korpusu wzmacniają przypory zakończone wieżyczkami. W połowie wysokości ścian znajduje się gzyms profilowanej cegły, a wyżej, tynkowana opaska. Otwory okienne zamknięte zostały łukiem ostrym. We wnętrzu, nawy boczne oddzielono od głównej czterema filarami i przykryto sklepieniami kryształowymi. W prezbiterium zastosowano sklepienia gwiaździste.
Wyposażenie
W kościele zachowały się liczne elementy zabytkowego wyposażenia. Drewniany, barokowy ołtarz główny pochodzi z około 1690 roku i jest dziełem snycerza z Norymbergii Gellerta. Artysta wykonał też baptysterium (około 1680 roku), z którego ocalały w kościele trzy ścianki, przerobione po 1945 roku na ławy przyścienne. Przedstawiono na nich sceny Przejścia Izraelitów przez Morze Czerwone, Arki Noego i Oczyszczenia Naamana w Jordanie. Obok ołtarza głównego zachowało się kilka płyt nagrobnych, a wśród nich najcenniejsze Piotra Dohny (zm. w 1553 roku) i jego żony, Katarzyny z Czemów (zm. w 1558 roku). Jednym z najcenniejszych zabytków jest ponad trzymetrowy krucyfiks, umieszczony na ścianie prezbiterium, datowany na drugą połowę XIV wieku. Na ścianach prezbiterium zachowały się także gotyckie malowidła figuralne o tematyce religijnej, z końca XV wieku. Wśród innych ważnych zabytków wymienia się m.in.:
- późnobarokową ambonę, z końca XVII wieku,
- prospekt organowy z 1705 roku, wykonany przez organmistrza z Morąga, Mateusza Obucha,
- umieszczone na filarze w nawie głównej: figurę Madonny z okresu manieryzmu oraz rzeźbę przedstawiającą postać kobiecą z połowy XVII wieku,
- żyrandole: ośmioramienny barokowy z 1604 roku i sześcioramienny z końca XIX wieku,
- gotyckie misy chrzcielne.
Ciekawostki
- Kościół ocalał jako jedyna budowla z pożaru miasta w 1414 roku. Również w 1697 roku pożar miasta nie dotknął świątyni.
- W styczniu 1807 roku francuscy żołnierze wykorzystywali kościół na magazyn solny i wojskowy lazaret.
Zobacz też
- Zamek w Morągu
- parafia pw. św. Józefa w Morągu
- Piotr Dohna
- Mateusz Obuch
- Ołtarz główny w kościele pw. św. Piotra i Pawła w Morągu
Bibliografia
- Baroś, Magdalena: Osobliwości Morąga Anno 1725 / Magdalena Bartoś // "Okolice Ostródy". – 2010, nr 2, s. 85-91.
- Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Remix, 1992. – S. 84-85.
- Rzempołuch, Andrzej: Kościoły na Warmii, Mazurach i Powiślu / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Wydawnictwo Offer, 1991. – S. 58.
Linki
- Kościół farny p.w. świętych Apostołów Piotra i Pawła w Morągu, materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.zabytki.mazury.pl [dostęp 23.10.2013 r.]
- Kościół św. Piotra i Pawła w Morągu, materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.mojemazury.pl [dostęp 23.10.2013 r.]
