Kościół pw. św. Katarzyny w Kętrzynie

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Pocztówka sprzed 1939 roku.
Źródło: T. Korowaj, E. Tyton: Rastenburg-Kętrzyn : takie było nasze miasto : Kętrzyn na dawnych widokówkach, Kętrzyn 2007, s. 86.
Źródło: www.swk.olsztyn.opoka.org.pl
Fot. Mieczysław Kalski.
Źródło: www.mojemazury.pl
Fot. Mieczysław Kalski.
Źródło: www.mojemazury.pl

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIX wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na terenie Kętrzyna (niem. Rastenburg), przy ówczesnej ulicy Królewieckiej (niem. Königsbergerstraβe nr 11, obecna ulica Sikorskiego nr 13), w bliskim sąsiedztwie ratusza.

Historia

Historia kościoła pod tym wezwaniem sięga XIV wieku. W 1330 roku powstała bowiem kaplica pod wezwaniem św. Katarzyny (zwana z czasem kościołem przedmiejskim) dla pruskich i niemieckich osadników. W późniejszym okresie ją rozbudowano do wielkości kościoła. Był on użytkowany do 1758 roku. W 1781 roku zamieniono go na szpital wojskowy, a w latach późniejszych na spichlerz i magazyn soli. Ze względu na zły stan techniczny i dewastację rozebrano go do fundamentów w 1821 roku, pomimo chęci przejęcia go przez wspólnotę katolicką. Katolicy zakupili więc plac i dawną żydowską karczmę, gdzie po dokonaniu generalnego remontu, zorganizowali własny ośrodek religijny (dzisiejsza plebania). Wkrótce podjęto decyzję o budowie kościoła. Ostatecznie wzniesiono go w latach 1895-1896 według projektu Friedricha Heitmanna. Wykonawcą projektu była miejscowa firma mistrza ciesielskiego Heinricha Modrickera. Dnia 5 maja 1897 roku biskup Andrzej Thiel dokonał konsekracji kościoła ku czci św. Katarzyny Aleksandryjskiej (patronka poprzedniego kościoła). Samodzielną parafię utworzono tu w dniu 23 sierpnia 1872 roku. Po dewastacji wnętrza, która miała miejsce u schyłku drugiej wojny światowej mieszkańcy miasta odnowili kościół. W kolejnych latach położono posadzkę (1954 roku), pomalowano całą budowlę (1957 rok), wykonano polichromie i wstawiono nowe witraże w prezbiterium (1970 rok). W 1990 roku przeprowadzono renowację wnętrza a w 2000 roku przeprowadzono kapitalny remont wnętrza wieży.

Opis

Jest to kościół orientowany, neogotycki, trójnawowy, halowy. Wzniesiono go z czerwonej cegły na rzucie prostokąta. Po stronie wschodniej znajduje się węższe i niższe od korpusu nawowego, prosto zamknięte prezbiterium, po stronie zachodniej – smukła kwadratowa wieża o sześciu kondygnacjach (wysokość 58 m). W jej przyziemiu znajduje się kruchta, do której prowadzi portal ostrołukowy, uskokowy, a po obu jej stronach dwie niskie przybudówki. Całość zwieńczono smukłym hełmem ostrosłupowym, zakończonym żelaznym, kutym krzyżem. Korpus nawowy został oszkarpowany, a jego ściany podzielono wąskimi oknami o ostrołukowym kształcie. Nawę i prezbiterium zamknięto dachami dwuspadowymi, krytymi dachówką. Budowla udekorowana została szczytami schodkowo-sterczynowymi, a także licznymi blendami i tynkowanym fryzem opaskowym. Na parapetach i zwieńczeniach szczytów znajduje się pokrycie ceramiczne w kolorze zielonym. Wnętrze przykryto sklepieniem gwiaździstym.

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie wnętrza pochodzi z początku XX wieku. Neogotycki, drewniany ołtarz główny wykonany został w warsztacie Johanna Kummera w 1901 roku. Jest to ołtarz składający się z pięciu części: nastawy i czterech skrzydeł. Umieszczono w nim rzeźby przedstawiające Chrystusa Zmartwychwstałego, św. Katarzynę, św. Barbarę, św. Brunona i św. Wojciecha, a także sceny Zwiastowania i Bożego Narodzenia. Są tam również dwa ołtarze boczne: Najświętszego Serca Pana Jezusa (po prawej) i Matki Bożej Różańcowej (po lewej). Pierwszy wyposażono w figury świętych: Teresy z Avilla, Józefa, Fabiana i Jerzego. Drugi, przedstawia scenę wizji św. Antoniego, a także zawiera postaci świętych: Anny Samotrzeciej, Agnieszki i Żyty. Z tego samego okresu pochodzi neogotycka ambona oraz organy W chórze organowym wstawiono obraz przedstawiający św. Cecylię.

Ciekawostki

  • W budowaniu kościoła przeszkodziło dawne prawo wyłącznego panowania na tych ziemiach wyznania luterańskiego. Powołując się na nie władze miasta zabroniły budowy kościoła św. Katarzyny. Skonfiskowano kaplicę, plac i wszelkie materiały budowlane. Kościół zaś, doprowadzony do dachu w latach 1860-1866, rozebrano. Ze zdobytych w ten sposób materiałów zbudowano na kościelnym placu więzienie i gmach sądu. Po wygraniu procesu z władzami miasta, z wynikiem całkowitej rekompensaty krzywdy w roku 1895, Towarzystwo św. Bonifacego i św. Wojciecha przystąpiło do budowy kościoła na wąskim pasie pomiędzy już istniejącymi budynkami.

Zobacz też

Bibliografia

  1. Głowacz, Aleksandra: Fritz Heitmann architekt warmińskich kościołów / Aleksandra Głowacz // „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. – R. 5 (2003), s. 7-30.
  2. Korowaj, Tadeusz: Rastenburg/Kętrzyn : dzieje miasta / Tadeusz Korowaj. – Kętrzyn : Tadeusz Korowaj, 2012. – S. 200-205.
  3. Korowaj, Tadeusz: Rastenburg/Kętrzyn : przewodnik historyczny po mieście / Tadeusz Korowaj. – Kętrzyn : Tadeusz Korowaj, 2005. – S. 83-85.

Linki

Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Kościół_pw._św._Katarzyny_w_Kętrzynie&oldid=59820”