Kościół pw. św. Jerzego w Elblągu: Różnice pomiędzy wersjami
Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | [[ | + | [[image:kosc elblag.jpg|thumb|right|290px|Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Klarysek_w_Elbl%C4%85gu_02.jpg Wikimedia Commons]]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku. | Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku. | ||
==Lokalizacja== | ==Lokalizacja== | ||
| − | Kościół wybudowano na terenie [[ewim:Elbląg |Elbląga]] (niem. Elbing), przy grobli prowadzącej w kierunku osad [[ewim:Wysoczyzna Elbląska| Wysoczyzny Elbląskiej – [[ewim: Pomorska Wieś |Pomorskiej Wsi]] i [[ewim:Młynary |Młynar]]. Obecnie znajduje się przy ulicy Bema. | + | Kościół wybudowano na terenie [[ewim:Elbląg |Elbląga]] (niem. Elbing), przy grobli prowadzącej w kierunku osad [[ewim:Wysoczyzna Elbląska| Wysoczyzny Elbląskiej]] – [[ewim: Pomorska Wieś |Pomorskiej Wsi]] i [[ewim:Młynary |Młynar]]. Obecnie znajduje się przy ulicy Bema. |
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | Pierwsza wzmianka o istnieniu kościoła pochodzi z 1340 roku. Powstał on przy szpitalu dla zakaźnie chorych i trędowatych, a następnie psychicznie chorych. Uroczystej konsekracji kościoła dokonał biskup [[ewim:Henryk Vogelsang |Henryk Vogelsang]] w dniu 26 kwietnia 1402 roku. Od tamtego czasu świątynia kilkakrotnie poddawana była renowacji. W 1597 roku dobudowano na jej dachu niewielką wieżyczkę. W XVII wieku wymieniono strop dekorując go manierystyczną polichromią, odnowiono też ambonę, a w okna wstawiono 12 malowanych szyb z herbami mieszczańskich fundatorów. W latach 40-tych XIX wieku rozważano pomysł rozebrania kościoła, jednakże władze miasta nie wyraziły na to zgody. Ogłoszono zbiórkę publiczną, dzięki której wykonano remont obiektu w 1846 roku. Kościół poddawano też konserwacji po 1907 roku i 1946 roku. W latach 90-tych XX wieku dobudowano do niego plebanię. Świątynia pierwotnie służyła katolikom, od czasów reformacji, od ok. 1520 roku, do zakończenia II wojny światowej korzystali z niej protestanci, natomiast od 1945 r. na powrót służy wspólnocie katolickiej. Przez całe stulecia świątynia funkcjonowała dzięki darowiznom mieszkańców oraz wsparciu rady miasta. W pewnych okresach pełniła też funkcje kościoła pomocniczego dla [[Kościół pw. Trzech Króli w Elblągu |parafii Trzech Króli]], obecnie pełni rolę samodzielnej parafii (od 1974 roku). | + | Pierwsza wzmianka o istnieniu kościoła pochodzi z 1340 roku. Powstał on przy szpitalu dla zakaźnie chorych i trędowatych, a następnie psychicznie chorych. Uroczystej konsekracji kościoła dokonał biskup [[ewim:Henryk IV Vogelsang|Henryk Vogelsang]] w dniu 26 kwietnia 1402 roku. Od tamtego czasu świątynia kilkakrotnie poddawana była renowacji. W 1597 roku dobudowano na jej dachu niewielką wieżyczkę. W XVII wieku wymieniono strop dekorując go manierystyczną polichromią, odnowiono też ambonę, a w okna wstawiono 12 malowanych szyb z herbami mieszczańskich fundatorów. W latach 40-tych XIX wieku rozważano pomysł rozebrania kościoła, jednakże władze miasta nie wyraziły na to zgody. Ogłoszono zbiórkę publiczną, dzięki której wykonano remont obiektu w 1846 roku. Kościół poddawano też konserwacji po 1907 roku i 1946 roku. W latach 90-tych XX wieku dobudowano do niego plebanię. Świątynia pierwotnie służyła katolikom, od czasów reformacji, od ok. 1520 roku, do zakończenia II wojny światowej korzystali z niej protestanci, natomiast od 1945 r. na powrót służy wspólnocie katolickiej. Przez całe stulecia świątynia funkcjonowała dzięki darowiznom mieszkańców oraz wsparciu rady miasta. W pewnych okresach pełniła też funkcje kościoła pomocniczego dla [[Kościół pw. Trzech Króli w Elblągu |parafii Trzech Króli]], obecnie pełni rolę samodzielnej parafii (od 1974 roku). |
==Opis== | ==Opis== | ||
| Linia 18: | Linia 15: | ||
*W 1652 roku [[ewim:Michael Land |Michael Land]], zajmujący się obsługą kościoła parafialnego, znalazł ukrytą i zamurowaną w ścianie płaskorzeźbę św. Jerzego na koniu oraz kielichy, monstrancje i relikwiarze. W roku następnym przedmioty te zostały sprzedane w drodze licytacji. | *W 1652 roku [[ewim:Michael Land |Michael Land]], zajmujący się obsługą kościoła parafialnego, znalazł ukrytą i zamurowaną w ścianie płaskorzeźbę św. Jerzego na koniu oraz kielichy, monstrancje i relikwiarze. W roku następnym przedmioty te zostały sprzedane w drodze licytacji. | ||
*Z tegoż kościoła pochodzi [[Relikwiarz św. Jerzego z kościoła pw. św. Jerzego w Elblągu|relikwiarz św. Jerzego]] walczącego ze smokiem, pochodzący z 1475 roku. | *Z tegoż kościoła pochodzi [[Relikwiarz św. Jerzego z kościoła pw. św. Jerzego w Elblągu|relikwiarz św. Jerzego]] walczącego ze smokiem, pochodzący z 1475 roku. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | *[[ewim:Parafia pw. św. Jerzego w Elblągu|Parafia pw. św. Jerzego w Elblągu]] | ||
| + | *[[Kościół pw. Św. Ducha w Elblągu]] | ||
| + | *[[Kościół pw. Trzech Króli w Elblągu]] | ||
| + | *[[Kościół pw. Bożego Ciała w Elblągu]] | ||
| + | *[[Kościół pw. Najświętszej Marii Panny w Elblągu]] | ||
| + | *[[Katedra pw. św. Mikołaja w Elblągu]] | ||
| + | *[[Relikwiarz św. Jerzego z kościoła pw. św. Jerzego w Elblągu]] | ||
| + | *[[ewim:Henryk IV Vogelsang |Henryk Vogelsang]] | ||
| + | *[[ewim:Michael Land |Michael Land]] | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| Linia 24: | Linia 32: | ||
#Józefczyk, Mieczysław: ''Elbląg i okolice 1937-1956: chrześcijaństwo w tyglu dwu totalitaryzmów'' / Mieczysław Józefczyk. – Elbląg : [Pelplin: Wydawnictwo Diecezjalne], 1998. – S. 54-55. | #Józefczyk, Mieczysław: ''Elbląg i okolice 1937-1956: chrześcijaństwo w tyglu dwu totalitaryzmów'' / Mieczysław Józefczyk. – Elbląg : [Pelplin: Wydawnictwo Diecezjalne], 1998. – S. 54-55. | ||
| − | == | + | ==Linki== |
*Helena Dutkiewicz, ''Kościół św. Jerzego (Neustädtische ST. Georg Kirche) '', materiał zamieszczony na stronie internetowej Biblioteki Elbląskiej im. C. Norwida [http://historia.bibliotekaelblaska.pl/artykul/3405 www.historia.bibliotekaelblaska.pl] [dostęp 09.10.2013 r.] | *Helena Dutkiewicz, ''Kościół św. Jerzego (Neustädtische ST. Georg Kirche) '', materiał zamieszczony na stronie internetowej Biblioteki Elbląskiej im. C. Norwida [http://historia.bibliotekaelblaska.pl/artykul/3405 www.historia.bibliotekaelblaska.pl] [dostęp 09.10.2013 r.] | ||
*''Kościoły Elbląga: kościół św. Jerzego'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.truso.republika.pl/page208333740547966c9c80cae.html www.truso.republika.pl] [dostęp 10.10.2013 r.] | *''Kościoły Elbląga: kościół św. Jerzego'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.truso.republika.pl/page208333740547966c9c80cae.html www.truso.republika.pl] [dostęp 10.10.2013 r.] | ||
*''MUR, 600 lat kościoła św. Jerzego'', materiał zamieszczony na stronie internetowej, [http://www.portel.pl/artykul.php3?i=3623 www.portel.pl] [dostęp 10.10.2013 r.] | *''MUR, 600 lat kościoła św. Jerzego'', materiał zamieszczony na stronie internetowej, [http://www.portel.pl/artykul.php3?i=3623 www.portel.pl] [dostęp 10.10.2013 r.] | ||
| − | [[Category: | + | |
| − | + | [[Category:Kościoły i kaplice]] | |
| + | |||
[[Category:Elbląg]] | [[Category:Elbląg]] | ||
[[Category:1301-1400]] | [[Category:1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 13:06, 7 sie 2015
Źródło: Wikimedia Commons
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku.
Lokalizacja
Kościół wybudowano na terenie Elbląga (niem. Elbing), przy grobli prowadzącej w kierunku osad Wysoczyzny Elbląskiej – Pomorskiej Wsi i Młynar. Obecnie znajduje się przy ulicy Bema.
Historia
Pierwsza wzmianka o istnieniu kościoła pochodzi z 1340 roku. Powstał on przy szpitalu dla zakaźnie chorych i trędowatych, a następnie psychicznie chorych. Uroczystej konsekracji kościoła dokonał biskup Henryk Vogelsang w dniu 26 kwietnia 1402 roku. Od tamtego czasu świątynia kilkakrotnie poddawana była renowacji. W 1597 roku dobudowano na jej dachu niewielką wieżyczkę. W XVII wieku wymieniono strop dekorując go manierystyczną polichromią, odnowiono też ambonę, a w okna wstawiono 12 malowanych szyb z herbami mieszczańskich fundatorów. W latach 40-tych XIX wieku rozważano pomysł rozebrania kościoła, jednakże władze miasta nie wyraziły na to zgody. Ogłoszono zbiórkę publiczną, dzięki której wykonano remont obiektu w 1846 roku. Kościół poddawano też konserwacji po 1907 roku i 1946 roku. W latach 90-tych XX wieku dobudowano do niego plebanię. Świątynia pierwotnie służyła katolikom, od czasów reformacji, od ok. 1520 roku, do zakończenia II wojny światowej korzystali z niej protestanci, natomiast od 1945 r. na powrót służy wspólnocie katolickiej. Przez całe stulecia świątynia funkcjonowała dzięki darowiznom mieszkańców oraz wsparciu rady miasta. W pewnych okresach pełniła też funkcje kościoła pomocniczego dla parafii Trzech Króli, obecnie pełni rolę samodzielnej parafii (od 1974 roku).
Opis
Początkowo świątynia posiadała drewniano-ceglaną konstrukcję szkieletową o wymiarach 9 m na 19 m. Po pożarze, który wybuchł w 1400 roku, obmurowano ją, nadając jej styl gotycki. Jest to kościół jednonawowy, z płaskim malowanym stropem. Jego charakterystyczny dwuspadowy dach wieńczy mała sygnaturka. Kościół posiadał cenne wyposażenie i ozdoby, drewniane figury świętych, ołtarz główny, grupę „Ukrzyżowanie” oraz płaskorzeźbę z wizerunkiem św. Jerzego. Z powodu kilkakrotnych dewastacji, m.in. w czasie wojen napoleońskich, kiedy to przetrzymywano w nim jeńców wojennych, niewiele zachowało się z jego dawnego wyposażenia. Jedynie płaskorzeźby przedstawiające św. Mikołaja i św. Dionizego znalazły swoje miejsce w katedrze św. Mikołaja w Elblągu.
Ciekawostki
- W 1652 roku Michael Land, zajmujący się obsługą kościoła parafialnego, znalazł ukrytą i zamurowaną w ścianie płaskorzeźbę św. Jerzego na koniu oraz kielichy, monstrancje i relikwiarze. W roku następnym przedmioty te zostały sprzedane w drodze licytacji.
- Z tegoż kościoła pochodzi relikwiarz św. Jerzego walczącego ze smokiem, pochodzący z 1475 roku.
Zobacz też
- Parafia pw. św. Jerzego w Elblągu
- Kościół pw. Św. Ducha w Elblągu
- Kościół pw. Trzech Króli w Elblągu
- Kościół pw. Bożego Ciała w Elblągu
- Kościół pw. Najświętszej Marii Panny w Elblągu
- Katedra pw. św. Mikołaja w Elblągu
- Relikwiarz św. Jerzego z kościoła pw. św. Jerzego w Elblągu
- Henryk Vogelsang
- Michael Land
Bibliografia
- Dettlaff, Danuta: Kościoły Diecezji Elbląskiej: nasze dziedzictwo: dekanaty Elbląga / Danuta Dettlaff, Jan P. Dettlaff. T. 1. - Bydgoszcz : Studio Plus, [2006]. – S. 103
- Józefczyk, Mieczysław: Elbląg 1772-1850: kościoły chrześcijańskie na przełomie dwu epok / Mieczysław Józefczyk. – Pelplin : Bernardinum, 2000. – S. 211-212
- Józefczyk, Mieczysław: Elbląg i okolice 1937-1956: chrześcijaństwo w tyglu dwu totalitaryzmów / Mieczysław Józefczyk. – Elbląg : [Pelplin: Wydawnictwo Diecezjalne], 1998. – S. 54-55.
Linki
- Helena Dutkiewicz, Kościół św. Jerzego (Neustädtische ST. Georg Kirche) , materiał zamieszczony na stronie internetowej Biblioteki Elbląskiej im. C. Norwida www.historia.bibliotekaelblaska.pl [dostęp 09.10.2013 r.]
- Kościoły Elbląga: kościół św. Jerzego, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.truso.republika.pl [dostęp 10.10.2013 r.]
- MUR, 600 lat kościoła św. Jerzego, materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.portel.pl [dostęp 10.10.2013 r.]
