Willa Casablanca w Olsztynie

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Plik:Willa casablanca olsztyn 3.jpg
Budynek przed remontem. Fot. Andrzej Piedziewicz.
Źródło: www.rmf24.pl
Plik:Willa casablanca olsztyn 4.jpg
Elewacja frontowa po remoncie.
Źródło: www.spapa.pl
Plik:Willa casablanca olsztyn 5.jpg
Budynek od strony parku.
Źródło: www.spapa.pl
Plik:Willa casablanca olsztyn 6.jpg
Wnętrze po remoncie.
Źródło: www.spapa.pl

Zabytek architektury wzniesiony na terenie Olsztyna na początku XX wieku.

Lokalizacja

Willę wybudowano na terenie podzamcza, na skarpie, obok mostu na Łynie – prowadzącego do olsztyńskiego zamku (obecna ulica Zamkowa 5).

Historia

Pierwsze wzmianki na temat istnienia budynku w tym miejscu pochodzą z 1662 roku. Była to siedziba burgrabiego zamkowego (stąd przyjęte w późniejszych latach określenia „Pałac Burgrabiego” lub „Dom burgrabiów”). Budynek był kilkakrotnie przebudowywany, m.in. gruntownie w 1758 roku. W latach 1772-1862 był zajmowany przez dzierżawcę domeny Stary Dwór-Posorty koło Kortowa. W drugiej połowie XIX wieku budynek po raz kolejny został przebudowany, a następnie przekazany na potrzeby wojska (zorganizowano tu klub oficerski). Po 1907 roku budynek sprzedano Wilhelmowi Ernstowi Harichowi – właścicielowi drukarni i wydawcy „Allensteiner Zeitung”. Harich rozebrał budynek i w 1913 roku nadał mu obecny kształt.. Odtąd willa pełniła funkcję rodzinnej rezydencji i kamienicy czynszowej Część pomieszczeń wynajmowano, m.in. oficerom olsztyńskiego garnizonu i urzędnikom państwowym. Ostatnim indywidualnym właścicielem budynku przed 1945 rokiem była Else Löffke, wdowa po prezesie Sądu Krajowego w Olsztynie. Po drugiej wojnie światowej willę najpierw przeznaczono na rezydencję olsztyńskich wojewodów (1948-1950), a następnie przekazano ją na potrzeby wojska. Wówczas zorganizowano tu klub garnizonowy, a także wojskową bibliotekę. Wtedy też utrwaliła się zwyczajowa nazwa budynku „Casablanca”. W latach 90-tych budynek został opuszczony przez wojsko i stopniowo zaczął niszczeć. Willa znalazła nowych właścicieli w 2010 roku, a w roku następnym przystąpiono do prac budowlano-konserwatorskich. W 2013 roku odrestaurowany obiekt oddano do użytku. Obecnie znajduje się w nim kompleks gastronomiczny, w którego skład wchodzi: Restauracja Casablanca[1], sala konferencyjna i winiarnia.

Opis

Jest to budowla piętrowa, podpiwniczona i zwieńczona dachem mansardowy z lukarnami i użytkowym poddaszem.. Wzniesiono ją na planie wieloboku, a jej bryła składa się z budynku głównego, mniejszej, piętrowej oficyny usytuowanej od zachodu i parterowej przybudówki od strony wschodniej. Fasada znajduje się od strony północnej. Wejście główne ujęte zostało w portal, zamknięty łukiem półkolistym z boniowaniem. Masywne balustrady schodów ozdabiają betonowe kule. Ponad portalem znajduje się okno z półkolistym balkonem, ozdobione kartuszem ze zwisającymi girlandami. Okna elewacji frontowej są prostokątne, na parterze zwieńczone tynkowaną półkolistą arkadą. Od strony południowej budynek posiada ryzalit z tarasem w górnej kondygnacji. Umieszczono w nim szerokie okna zespolone: prostokątne i zamknięte półłukiem. Poniżej ryzalitu powstał nowy taras, za pośrednictwem którego główna sala restauracyjna łączy się z parkiem. We wnętrzu zachowały się elementy dawnego wystroju, w tym m.in.: sztukaterie, oparta na motywach biblijnych płaskorzeźba, przedstawiająca niebiańskie główki aniołków, kamienny kominek, kasetonowy sufit, wiodące na galerię drewniane schody z rzeźbioną balustradą, neorenesansowe witraże.

Ciekawostki

  • W 1907 roku w willi został zamordowany major August von Schönebeck. Zastrzelił go zazdrosny kochanek żony. Sprawa zakończyła się głośnym procesem sądowym, a wśród mieszkańców miasta przyjęło się nowe określenie tego budynku – „Willa Mord”.
  • Na skwerze, po drugiej stronie ulicy Zmakowej znajduje się popiersie Mikołaja Kopernika, odsłonięte w 1946 roku.
  • W 2005 roku, w trakcie prac w otoczeniu willi, w murku wokół tarasu odnaleziono zaginione Macewy z dawnego żydowskiego cmentarza w Olsztynie. Po przeprowadzeniu prac konserwatorskich zostały one przeniesione na swoje pierwotne miejsce.[2][3]

Bibliografia

  1. Kurs, Tomasz: Piękna Casablanka wraca / Tomasz Kurs // „Gazeta Wyborcza”. - 2013, nr 185, dod. Olsztyn, s. 3.
  2. Piechocki, Stanisław: Olsztyn magiczny / Stanisław Piechocki. Olsztyn : Remix, 2002. – S. 7-11.
  3. Rzempołuch, Andrzej: Casablanca nad Łyną : o zabytkach inaczej / Andrzej Rzempołuch // „Spotkania z Zabytkami”. - 2007, nr 5, s. 21-23.

Przypisy

  1. Strona Restauracji Casablanca www.casablanca.olsztyn.pl
  2. G. Szydłowski, Taras z macewami : konserwatorzy natknęli się na zaginione płyty nagrobne, „Gazeta Olsztyńska” 2005, nr 142, dod. „Olsztyn Dzień po Dniu”, nr 546, s. 1.
  3. G. Szydłowski, Żydowskie nagrobki wrócą na miejsce, „Gazeta Wyborcza” 2011, nr 288, dod. „Olsztyn”, s. 1.

Zobacz też

  • Casablanca, dawny Klub Garnizonowy, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.atrakcje.olsztyn.pl [dostęp 17.01.2014 r.]
  • Historia Casablanki, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.casablanca.olsztyn.pl [dostęp 17.01.2014 r.]