Oranżeria w Lidzbarku Warmińskim
Oranżeria powstała w miejscu, gdzie pierwotnie znajdował się pałacyk biskupa Jana Stanisława Zbąskiego, spalony i ograbiony przez Szwedów podczas wojny północnej w 1704 lub 1705 roku, na polecenie generała Andrzeja Lagerkrona przez fińskiego oficera Andrzeja Wellersteina.
Spis treści
Opis
Główna struktura jednokondygnacyjnej budowli (nowego domu ogrodowego), powstałej za rządów kolejnego biskupa Teodora Potockiego (1711-1724) posiadała rzut wydłużonego prostokąta, z główną częścią środkową, którą tworzyła oktogonalna sala przykryta spłaszczoną kopułą. Do sali tej dobudowano dwa prostokątne pomieszczenia. Salon pokrywały malowidła o tematyce mitologiczno-alegorycznej. Ogrzewanie w postaci kominków znajdowało się jedynie w bocznych izbach. Z kolei w gorące dni lata, chłód i orzeźwienie dawała fontanna umieszczona w sali głównej.
XVIII-XIX wiek
Kolejny biskup Adam Stanisław Grabowski nie przebywał chętnie w domu ogrodowym, dlatego w tym czasie budynek został zaniedbany. Następca biskupa Grabowskiego - książę biskup Ignacy Krasicki (1767-1795) zlecił w latach 80-tych nowy projekt ogrodu, który zyskał liczne klomby kwiatowe (m.in. różane), w ogrodzie umieszczono także grotę i kamienne figury. Oprócz tego powiększono budynek o dwie trzyosiowe, otwarte przybudówki z półkolumnami toskańskimi, które dołączono po bokach do budynku głównego. Jakiś czas po ukończeniu prac, budynki te zamknięto dużymi oknami i podzielono ściankami działowymi, tworząc właściwą oranżerię. Po wyjeździe biskupa zamek lidzbarski i oranżeria długi czas stały puste i niszczały. W 1859 roku biskup Ambroży Geritz założył na zamku sierociniec, zaś w oranżerii ustawiono ścianki działowe, które zaburzyły przestrzeń.
XX-XXI wiek
W 1969 roku odsłonięto fragment malowideł ściennych w sali centralnej przedstawiający Alegorię czterech pór roku.
W latach 2013-2015 trwały w oranżerii prace konserwatorskie, w trakcie których odkryto malowidła ścienne autorstwa Macieja Jana Meyera.
Obecnie w oranżerii mieści się Miejska Biblioteka Pedagogiczna, sama zaś oranżeria jest miejscem, gdzie odbywają się wydarzenia kulturalne i artystyczne.
Bibliografia
- W. Czermak, Lidzbark Warmiński i okolice, Lidzbark Warmiński 1985.
- Historia Lidzbarka Warmińskiego, T. 1, red. K. Mikulski, E. Borodij, Lidzbark Warmiński 2008.
- A. Rzempołuch, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
