Rolnicze abc
w drugim rzędzie od lewej: - dr inż Kazimierz Sumisławski, mgr inż. Medart Jakusz Gostomski, mgr inż. Edward Matuszak, CDR w Poznaniu, mgr inż Stanisława Błaszak, wykładowca z Poznania, nieznajoma, mgr inż. Jadwiga Żero.
Źródło: Archiwum dr Bolesława Pilarka
Medalem Bene de Academia Meritus zostali odznaczeni: dr inż. Tadeusz Plichta(Gdańsk) -i dr inż. Roman Sass (Minikowo). Medal jubileuszowy 50-lecia ART otrzymali: mgr inż. Zdzisław Kamiński(Olecko) i dr inż. Jan Maćkiewicz(Olsztyn), mgr inż. Krzysztof Lech (Poświętne), i mgr inż. Eugeniusz Stefaniak (Szepietowo). Członkowie Rady Programowej otrzymali wydawnictwo „Jubileusz 50-lecia ART w Olsztynie” oraz album „Narodziny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Źródło: Archiwum dr Bolesława Pilarka
Źródło: Archiwum dr Bolesława Pilarka
Poradnik ośrodków doradztwa rolniczego i Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Pismo zainicjował i redagował przez wiele lat dr Bolesław Pilarek.
Spis treści
Wkładka "ABC Rolnika" - poprzedniczka "Rolniczego abc"
Poprzedniczką „Rolniczego abc” w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku była wkładka „ABC Rolnika” do tygodnika rolniczego „Nasza Wieś”. Zmiana kierownika działu spowodowała zmodyfikowanie systemu redagowania poradnictwa, o czym redakcja poinformowała we wstępie w pierwszym numerze nowej wkładki. „...po raz pierwszy w dziejach „ Naszej Wsi” całość publikowanego za każdym razem poradnictwa zamierzamy teraz przekazywać Wam właśnie w tej formie, abyście mogli materiał gromadzić w postaci książki, po która łatwiej zawsze będzie można sięgnąć. Oczywiście, treści a poszczególnych wydań będą jak i dotychczas przede wszystkim problemy, które niesie ze sobą kalendarz rolniczy...”
Przy wsparciu dwóch kolejnych kierownictw „Naszej Wsi”, tj.: - Włodzimierza Mamińskiego, założyciela i pierwszego redaktora naczelnego i jego zastępców Jerzego Sawickiego i Feliksa Walichnowskiego (Ryszarda Nowickiego i Czesława Klepackiego) oraz sekretarza Witolda Bartnikowskiego, a także drugiego kierownictwa Jerzego Cwinarowicza (z redakcji odszedł jako kierownik działu, wrócił na stanowisko redaktora naczelnego), jego zastępców Ryszarda Nowickiego i Czesława Klepackiego ( ponownie Jerzego Sawickiego) oraz sekretarza Witolda Bartnikowskiego (Łucji Suchockiej) wkładka ”ABC Rolnika” z powodzeniem było redagowane od 1971 do 1989 r.
Wkładka cieszyła się uznaniem czytelników i specjalistów. Dowodem tego jest między innymi przyznanie przez senat Akademii Rolniczo-Technicznej im. M. Oczapowskiego 5 maja 1975 roku „Tygodnikowi Rolniczemu Nasza Wieś”, w skład, którego w chodziła wkładka „ABC Rolnika” Honorowej Odznaki Akademii Rolniczo - Technicznej w Olsztynie. W wygłoszonym z tej okazji przemówieniu prorektor prof. dr hab. Teofil Mazur podkreślił długoletnie współdziałanie uczelni i jej pracowników naukowych z redakcją, które przyczynia się do upowszechniania wiedzy rolniczej wśród rolników i do prezentowania na łamach „ABC Rolnika” wyników najnowszych badań naukowych, mających duże znaczenie dla praktyki. Odznaczenie to od 27 numeru „ ABC Rolnika” z 6 lipca 1975 roku zostało włączone w skład tytułowej winiety.
W roku 1980 J. M. Rektor ART prof. dr hab. Jerzy Strzeżek wręczył kierownikowi działu poradnictwa „Naszej Wsi” Medal 30 - lecia ART. Z czasem jednak w „Naszej Wsi” nastała trzecia ekipa kierownicza, która nie miała rolniczego wykształcenia, ale miała inną wizję czasopisma. Postanowiła między innymi zlikwidować samodzielną wkładkę „ABC Rolnika”, a artykuły poradnicze „rozrzucić po różnych stronach”.
Jak wkładkę instruktażową „ ABC Rolnika oceniał redaktor naczelny Jerzy Cwinarowicz: -„...red. B. Pilarek zdołał ukształtować oryginalny model prasowego poradnictwa i instruktażu fachowego. Jego istotę stanowi pozyskanie do współpracy licznego grona wybitnych znawców produkcji rolniczej przede wszystkim pracowników naukowych uczelni rolniczych a także terenowych placówek naukowych, badawczych, wdrożeniowych i upowszechnieniowych oraz praktyków. Zaletą „ ABC Rolnika”, co podkreślają od wielu lat Czytelnicy i opinia rolnicza, jest przystępność formy przekazu oraz aktualność treści, wyrażająca się w wyprzedzaniu kalendarza rolniczego. Zwiększa to znakomicie przydatność praktyczną publikowanych zaleceń i porad.”...
Jak tę sprawę komentuje były zastępca redaktora naczelnego „ Naszej Wsi „ Jerzy Sawicki. -„Po wielce tygodnikowi – zatem pośrednio rolnictwu – zasłużonym Jerzym Cwinarowiczu na zwolnione stanowisko kierownika działu poradnictwa rolniczego redakcja jęła się kokietowania dynamicznie, precyzyjnie piszącego, więc wysoce cenionego współpracownika, kierownika naukowego działu ekonomicznego w Rolniczym Rejonowym Zakładzie Doświadczalnym w Bęsi, wówczas jeszcze magistra inżyniera Bolesława Pilarka i kończącego po raz pierwszy uruchomione dla pracowników RRZD dwuletnie Studia Podyplomowe z Zakresu Doradztwa Rolniczego na Wydziale Ekonomiczno-Rolniczym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Zatem po nauczycielu, asystencie i wizytatorze onże nauczyciel, naczelny redaktor, postawił na już zawodowego organizatora rzeczywistego zaszczepiania postępu... Ale trafiła kosa na kamień. Mimo maksymalnych zachęt finansowych, nacisków, ponagleń Pilarek wahał się i targował… pół roku. Wreszcie powiedział „tak, ale”… No właśnie-ale co? Otóż pod warunkiem, że naczelny w pełni zaakceptuje jego szczegółowo na piśmie przedstawiony plan doskonalenia „blokowego dorobku Cwinarowicza”, czyli modernizacji tego, co dobre na jeszcze lepsze. No i już w pierwszych zdaniach wielokartkowego maszynopisu zażądał na stałe, przez cały rok – uwaga! – czterech stron „Naszej Wsi” na cotygodniową… broszurę pod tytułem „ABC Rolnika”…
Konkurs na nowy tytuł prasowy i tworzenie zespołu
Decyzja trzeciego kierownictwa „Naszej Wsi” o likwidacji wkładki zbiegła się z ogłoszeniem przez Olsztyńskie Wydawnictwo Prasowe konkursu na nowe tytuły prasowe (1989 r.). Bolesław Pilarek zgłosił na niego projekty dwóch czasopism rolniczych. Jedno „5 plus X”, czasopismo o tematyce zbożowej, wspólnie z redaktorem Maciejem Znanieckim, dziennikarzem rolnym TV, z którym wcześniej wydali kilka edycji kalendarza – poradnika dla producentów zbóż.
Drugim był projekt poradniczego czasopism rolniczego o nazwie „ABC Rolnika”. Jury, któremu przewodniczył dr Zbigniew Bajka, sekretarz Rady Naukowej Instytutu Dziennikarstwa w Krakowie I nagrodą uhonorowała „ABC Rolnika”, a wyróżnieniem „5 plus x”. Przyznanie I miejsca oznaczało nagrodę dla pomysłodawcy oraz funkcję redaktora naczelnego i środki na utworzenie czasopisma.
Po wygraniu konkursu Bolesław Pilarek zwrócił się do ówczesnego Rektora ART w Olsztynie profesora Jerzego Strzeżka i dyrektorów WOPR w Bęsi, Starym Polu, Białymstoku i Lubaniu z propozycją wspólnego programowania treści miesięcznika. Propozycja została przyjęta z entuzjazmem. Wkrótce do grona współwydawców dołączyły WOPR-y w Ostrołęce, Przysieku, Minikowie, Poświętnem, Strzelinie, Płocku, Bielicach, Szepietowie, Siedlcach i Sitnie.
Utworzono zespół redakcyjny w składzie: dr inż. Bolesław Pilarek, redaktor naczelny, Janusz Cegłowski, sekretarz Roman Pich, redaktor graficzny i mgr inż. Danuta Kochańska, korektorka.
Powołano Radę Programową w składzie: mgr inż. Aleksander Jankowski, dyrektor WODR w Bęsi.
Ponadto w Radzie Akademię Rolniczo-Techniczną im. M. Oczapowskiego i wojewódzkie ośrodki poradnictwa rolniczego reprezentowali: - dr Maria Beńska, mgr inż. Jerzy Białczyk, mgr inż. Katarzyna Boczek, mgr inż. Krystyna Czewińska, mgr inż. Tadeusz Czujak(mgr inż. Alicja Dokurno),mgr inż. Anna Gawlik, mgr inż. Leonard Gregorek, mgr inż. Henryk Hruszka, mgr inż Henryk Kisielewski, prof. dr hab. Marian Kozłowski, mgr inż. Marian Mycek, mgr inż. Gabriela Pilarska mgr inż. Anna Sieczkowska, mgr inż. Krystyna Skakuj, mgr iż. Jerzy Tomaszewski, mgr inż. Janina Włostowska.
Powołano także Prezydium Rady WOPR w składzie: - mgr inż. Aleksander Jankowski, przewodniczący, mgr inż Zbigniew Czyż, dyrektor WOPR w Starym Polu, zastępca przewodniczącego, mgr inż. Stanisław Kikolski, zastępca dyrektora WOPR w Białymstoku-sekretarz.
Czasopismo przyjęło się na rynku i wychodziło ponad rok (początkowo jako dwutygodnik, później jako miesięcznik) w nakładzie 30 tys. egzemplarzy, aż do likwidacji wydawcy, czyli Olsztyńskiego Wydawnictwa Prasowego. Likwidator najpierw miał zamiar przekazać miesięcznik uczelni, a gdy ta wyraziła zgodę, zażądał pieniędzy. Uczelnia na to nie przystała, czasopismo zostało zlikwidowane, a zespół otrzymał wypowiedzenia z pracy.
Wówczas Pilarek przeprowadził rozmowy z Rektorem ART prof. dr hab. Jerzym Strzeżkiem, i dyrektorami WOPR w Bęsi mgr inż. Aleksandrem Jankowskim, WOPR w Lubaniu mgr inż. Aleksandrem Skrobaczem, WOPR w Starym Polu mgr inż. Zbigniewem Czyżem.
Działalność czasopisma "Rolnicze abc"
10 lipca 1990 roku podpisali porozumienie o wspólnym wydawaniu czasopisma rolniczego, którego wydawcą będzie WODR w Bęsi, a w przypadku zmiany warunków ART w Olsztynie. Nazwano je „Rolnicze abc”. Wymienieni sygnatariusze porozumienia nawiązali kontakt z dyrektorami ośrodków uczestniczących w wydawaniu „ABC Rolnika”. Wszyscy zadeklarowali chęć współpracy i podali nazwiska przedstawicieli do Rady Programowej. Funkcję przewodniczącego 17-osobowej Rady Programowej powierzono mgr. inż. Aleksandrowi Jankowskiemu, dyrektorowi WOPR w Bęsi. Pilarka powołano na redaktora naczelnego i upoważniono do zrealizowania porozumienia. 11 lipca 1990 r. zarejestrował w olsztyńskim sądzie, jako pierwsze po zmianie przepisów, nowe czasopismo „Rolnicze abc”. Moi współpracownicy (Danuta Kochańska, Janusz Cegłowski i Roman Pich) zostali zatrudnieni w WOPR w Bęsi.
W Bęsi redakcja mieściła się kilka miesięcy, a potem nastąpiły przenosiny do Kortowa. W nowych warunkach zespół okazał się zbyt liczny. Najpierw redakcję opuścił Janusz Cegłowski. Kolejne zmiany wymusiło skomputeryzowanie redakcji. Na emeryturę przeszedł grafik Roman Pich. Na jego miejsce przeszła Małgorzata Hołubowska, a po pewnym czasie redakcję opuściła Danuta Kochańska.
Z czasem następowały zmiany w Radzie Programowej. Przewodniczącym został prof. dr hab. Marian Kozłowski, a mgr inż. Krystynę Czerwińska, mgr inż. Henryka Kisielewskiego i mgr inż. Krystynę Skakuj zastąpili: - mgr inż. Alicja Kamińska, dr inż. Kazimierz Szczepański i inż. Grażyna Włostowska. Później było kilka reorganizacji doradztwa i odejść na emeryturę, więc skład Rady Programowej ulegał zmianom. Oto skład ostatniej Rady Programowej: - prof. dr hab. Marian Kozłowski, przewodniczący, mgr inż. Donancjusz Anzel, mgr inż. Jerzy Białczyk, mgr inż. Zygmunt Kiersz, inż. Aldona Łoś, dr inż. Eugeniusz Pliszka, dr inż. Witold Rzepiński, mgr inż . Agata Tucholska i mgr inż. Janina Włostowska.
Członkowie Rady Programowej spotykali się co kilka miesięcy każdorazowo w innym ośrodku. Oceniali numery czasopisma, które się ukazały po ostatnim spotkaniu i uzgadniali tematykę kilku następnych wydań włącznie z doborem autorów. Zwiedzali także najlepsze gospodarstwa współpracujące z danym ośrodkiem i w oparciu o nie także budowaliśmy program czasopisma.
Rada Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi polskiej uznała, że trzy polskie czasopisma rolnicze wymagają wsparcia. Do tej grupy zaliczono ówczesnego „Młodego Rolnika Farmera Polskiego”, „Chów Bydła” i „Rolnicze abc”. Zespół otrzymał środki na wyposażenie redakcji w komputery, samochód i inny sprzęt oraz dofinansowano wspólny z uczelnią zakup maszyny drukarskiej.
„Rolnicze abc” kolportowane było w 20 województwach w jednorazowym nakładzie około 22 tys. egzemplarzy. Zamieszczane w nim były teksty instruktażowe, dotyczące produkcji roślinnej, zwierzęcej, mechanizacji rolnictwa, przechowalnictwa płodów rolnych, ekonomiki i gospodarstwa domowego, przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie oraz istniejących zagrożeń przy stosowaniu środków technicznych, środków ochrony roślin itp. Autorami głównie byli naukowcy z ART/UWM i specjaliści ówczesnych wojewódzkich ośrodków postępu rolniczego. Zamieszczaliśmy także informacje o nowych technologiach opracowanych przez pracowników uczelni.
Powołanie w każdym ośrodku własnego czasopisma ujemnie wpłynęło na nakład „Rolniczego abc”. Czasopisma ośrodków były bowiem rozprowadzane bezpłatnie a „Rolnicze abc” odpłatnie. „Rolnicze abc” było kolportowane nie tylko przez pocztę i „Ruch”, ale także przez doradców WOPR (później ODR).
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski wydawał „Rolnicze abc” do 2006 roku, a następnie tytuł sprzedano Spółce Edytor, wydawcy „Gazety Olsztyńskiej.” Nowy właściciel przez kilka lat wydawał „ Rolnicze abc” jako samodzielne czasopismo, a potem przekształcił je we wkładkę do „Gazety Olsztyńskiej”. Zamknęło się koło historii. Z Gazety Olsztyńskiej” wywodziła się „Nasza Wieś”, która w pewnej formie wróciła w postaci „Rolniczego abc”.
Nagrody
„Rolnicze abc” było wielokrotnie wyróżniane, zarówno jako wkładka jak i samodzielnie czasopismo. W roku 1996 uhonorowano je odznaką „Zasłużonym dla Warmii i Mazur”, a w 1998 r „Medalem Jubileuszowym Almae Matris Cortoviensis – 50”.
Bibliografia
- Materiały nadesłał Bolesław Pilarek.
