Aleksander Rymkiewicz

Źródło: Fot. ze znajdującej się poniżej książki artysty

Źródło: Jeden z tomików poety

Źródło: Tomik poezji z 1973 r.

Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

(1913-1983) – poeta, dramatopisarz, autor utworów dla dzieci i młodzieży, tłumacz. (Pseud.: Aron Primas, Feluś Bomba, Jawin, Kazimierz Biedukniański, Kropka, Szpak, wspólnie z Józefem Maślińskim: Ariel Primas)

Biografia

Urodził się 13 kwietnia 1913 roku w Wilnie. Studiował prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w latach 1932-1937. Po studiach podjął pracę aplikanta sądowego. W czasie II wojny światowej pracował w Wilnie jako robotnik. Należał do Armii Krajowej. Po repatriacji w 1945 roku mieszkał w Białymstoku, Skolimowie, osiadł w Warszawie. Pracował w latach 1945-1947 jako urzędnik w Ministerstwie Aprowizacji i Handlu, 1947-1949 był dyrektorem biura Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich, 1949-1952 redaktorem tygodnika „Radio i Świat”. Był konsultantem Ministerstwa Kultury i Sztuki do spraw librett i doradcą literackim Państwowego Wydawnictwa Muzycznego (1954-1960), członkiem rady redakcyjnej „Poezji” (1972-1981). We wspomnieniach Podróż do krainy szczęśliwości (Olsztyn, 1985) napisał „Wczesną wiosną 1948 roku Instytut Kulturalno-Oświatowy „Czytelnika” zorganizował wyjazdy pisarzy w teren z wieczorami autorskimi (…) Poprosiłem więc organizatorów (…) o wysłanie mnie w olsztyńskie. Wszyscy zdziwili się, ale ja nalegałem. Właśnie chciałem je poznać i pragnąłem zobaczyć, jak urządzają się Wilnianie, którzy chętnie osiedlali się (…) na Warmii i na Mazurach…” . Od tej pory był częstym gościem na Warmii i Mazurach. Dalej napisał „Ale los pisarza to przede wszystkim jego utwory. A ja wówczas nie przypuszczałem, że tak wiele tematów będę zawdzięczał ziemi serdecznie znajomej, jak nazwę po kilku latach Warmię i Mazury; nie mogłem się nawet domyślić, iż przyroda tych stron , które chciałem poznać i wątki życia ludzkiego tam właśnie dostrzeżone, wypełnią sporo moich wierszy” . Spędzał wiele czasu w leśniczówce Mendryny, należał do iławskiego koła myśliwskiego. Zmarł nagle, 26 września 1983 roku w Iławie. Pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.

Działalność

Od 1947 roku był członkiem ZAiKS, w latach 1974-1975 wchodził w skład Sądu Koleżeńskiego. Od 1949 roku był członkiem Związku Literatów Polskich, w latach 1964-1965 zarządu Oddziału Warszawskiego ZLP, 1972-1975 Głównej Komisji Rewizyjnej, 1972-1973 przewodniczący Komisji Statutowej ZLP, 1975-1978 przewodniczący Komisji Kwalifikacyjnej, 1978-1980 członek Zarządu Głównego ZLP. Od 1969 roku należał do Polskiego PEN Clubu; w latach 1972-1976 wchodził w skład Zarządu PEN Clubu.

Twórczość

Debiutował wierszem Klondike w 1933 roku w dodatku „W Niszy” wileńskiego dziennika „Słowo”. W latach 1933-1934 związany z grupą literacką Żagary. W twórczości przedwojennej dominuje katastroficzna wizja świata, surowy moralizm, awangardowa swoboda wyobraźni o charakterze baśniowo-lirycznym. Po wojnie poeta używa stylizacji sielankowej, ludowych form wiersza, gawędy, ballady, piosenki żołnierskiej. Tworzył utwory dla dzieci i młodzieży, słuchowiska radiowe, piosenki, widowiska poetyckie (Posągi, 1974 ; Laur olimpijski, 1974). Zajmował się przekładami literatury bułgarskiej, czeskiej, słowackiej, rosyjskiej, węgierskiej. Tłumaczył libretta operowe. Publikował w „Dziś i Jutro”, „Tygodniku Powszechnym”, „Tygodniku Warszawskim”, „Warszawie”, „Nowinach Literackich”, „Radio i Świat”, „Śpiewamy i Tańczymy”, „Materiałach Repertuarowych”, „Kierunkach”, „Teatrze Ludowym”, „Twórczości”, „Poezji”, „Miesięczniku Literackim” oraz „Płomyczku” i „Świerszczyku”. W jego poezji dominują treści patriotyczne i obywatelskie, poczucie więzi z naturą, zauroczenie krajobrazem Warmii i Mazur. Wiele wierszy poświęcił Warmii i Mazurom. Olsztyńskie Wydawnictwo „Pojezierze” opublikowało poezje „Olsztyński wrzos” (1973) oraz Leśną nić Ariadny w serii Warmia i Mazury w poezji i grafice z grafiką Mieczysława Romańczuka (1983). Jest autorem piosenki na głos i fortepian Mazurska piosenka (Jerzy Kolasiński, A. Rymkiewicz, Warszawa, 1953) oraz innych tekstów piosenek, które miały osobne wydania wraz z nutami. Twórca ma w swoim dorobku książki:

• Topiciel. Poemat (Wilno, 1936)
• Potoki. Poezje (Wilno, 1938)
• Z narodem. Poezje (Warszawa, 1947)
• Przygody Gucia Pingwina [Wiersze dla dzieci] (Warszawa, 1950); również napisał scenariusz filmu animowanego (Bielsko-Biała, 1953, reż. Władysław Nehrebecki)
• Aleksander Rymkiewicz – arkusz poetycki (Warszawa, 1950)
• Warszawskie cegły (Warszawa, 1951)
• Nieuzbrojeni zwycięzcy. Wiersze olimpijskie (Warszawa, 1952)
• Poezje wybrane (Warszawa, 1953)
• „Jak bóbr ukradkiem wędrował z niedźwiadkiem” [Dla dzieci] (Warszawa, 1955, 1958)
• Krajobrazy i ludzie [Wiersze] (Warszawa, 1956)
• Bruzdy boskich pługów” [Wybór wierszy] (Warszawa, 1958)
• Himalajskie namioty [Wiersze] (Warszawa, 1958, właśc. 1957). Adapt. radiowa pt.

Czymże wzywacie niezdobyte, śnieżne (1978)

• Poematy i wiersze (Warszawa, 1959)
• Faryzeusze i patroni. Poezje (Warszawa, 1960)
• Przygody kangura Skoczka [Dla dzieci] (Kraków, 1961, 1968, 1972, 1975)
• Lis i zając [Dla dzieci] (Warszawa, 1962)
• Muzykalne miasteczko [Dla dzieci] (Kraków, 1962, 1967, 1981, 1984)
• Promień dla artysty [Wiersze] (1965)
• Czarny zając [Dla dzieci] (Kraków, 1967, 1975)
• Dziki powój [Wiersze] (Warszawa, 1968)
• Zabawa w teatr. Widowisko dziecięce (Warszawa, 1969, 1971)
• 10 papug [Dla dzieci] (Warszawa, 1969, 1973)
• Gadanie baranie [Dla dzieci] (Łódź, 1970, 1978, Kielce, 1987))
• Wybór poezji (Warszawa, 1970)
• Ślepi drwale [Wiersze] (Warszawa, 1971)
• Poezje wybrane (Warszawa, 1971)
• Polskie drzewa [Wiersze] (Warszawa, 1972)
• Olsztyński wrzos [Wiersze] (Olsztyn, 1973)
• Wybór poezji (Warszawa, 1974)
• Zosieńka maleńka [Dla dzieci] (Warszawa, 1975)
• Zimowa sikoreczka [Dla dzieci] (Łódź, 1975, 1983)
• Kufel warszawski [Wiersze] (Warszawa, 1976)
• Srebrny jeleń [Wiersze] (Warszawa, 1978)
• Śnieżne i błękitne stadiony. Poezje sportowe (Warszawa, 1979)
• Lotniejsza od ptaka [Utwory dramatyczne] (Łódź, 1980)
• Lekcja kawek [Dla dzieci] (Kraków, 1982)
• Leśna nić Ariadny [Wybór wierszy] (Olsztyn, 1983)
• Wybór poezji (Warszawa, 1984)
• Kalendarz polskiego krajobrazu [Wybór wierszy] (Warszawa, 1984)
• Podróż do krainy szczęśliwości [Szkice wspomnieniowe] (Olsztyn, 1985 właśc. 1986)

Nagrody i odznaczenia

Laureat licznych nagród i odznaczeń. M.in.:

• 1948 – II nagroda w Konkursie Olimpijskim za wiersz „Polarna ballada”
• 1952 – Nagroda w ogólnopolskim Konkursie Olimpijskim za wiersze „Niezbrojni zwycięzcy”
• 1956 – Złoty Krzyż Zasługi
• 1960 – Nagroda literacka im. Władysława Pietrzaka za całokształt twórczości
• 1965 – Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur”
• 1965 – Nagroda Komitetu ds. Radia i Telewizji za twórczość dla dzieci i młodzieży
• 1965 – Nagroda IV Konkursu Debiutów Dramaturgicznych za utwór „Konsul”
• 1969 - Nagroda Ogólnopolskiego Festiwalu Poezji w Łodzi
• 1969 - Nagroda za najlepszy tomik poetycki 25-lecia Łódzkiej Wiosny Poetów za Dziki powój
• 1970 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1975 – Nagroda „Warmii i Mazur” za wybitne osiągnięcia w twórczości artystycznej i kulturalnej
• 1975 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• 1983 – Nagroda Ministerstwa Kultury i Sztuki I stopnia

Bibliografia

1. A.Sz.: Rymkiewicz Aleksander 1913-1983 / A.Sz. // W : Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 7, R-Sta / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachowskiej i Alicji Szałagan. – Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, cop. 2001. – S. 138-141.
2. Korkozowicz, Jerzy: Gawęda o ziemi serdecznie znajomej / Jerzy Korkozowicz // „Gazeta Olsztyńska”. – 1987, nr 166, s. 5.
3. Rojek Józef Jacek: Literaci & literatura Warmii i Mazur : przewodnik eseistyczny / Józef Jacek Rojek. – Olsztyn : Fundacja Środowisk Twórczych, 2008. – S. 288-289.
4. Zieniewicz, Andrzej: Rymkiewicz Aleksander / Andrzej Zieniewicz // W : Literatura polska : przewodnik encyklopedyczny, T. 2 N-Ż. – Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985. – S. 325.