Wojewódzki Obywatelski Komitet Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa w Olsztynie

Organizacja z siedzibą w Olsztynie, funkcjonująca na terenie Warmii i Mazur od 1961 r.; obecnie (2011 r.) organ opiniodawczo-doradczy Wojewody Warmińsko-Mazurskiego

Adres

Al. Marsz. J. Piłsudskiego 7/9
10-575 Olsztyn

Historia

Komitet został utworzony 31 maja 1961 r. W jego skład weszli przedstawiciele regionalnej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i stronnictwa politycznych, wojska, prasy i radia, Milicji Obywatelskiej, Związku Bojowników o Wolność i Demokrację na Warmii i Mazurach, stowarzyszeń młodzieżowych oraz organizacji społecznych, a także historycy i literaci. W latach 60-tych XX w., na początku swojej działalności Komitetu, jego przewodniczącym był Walter Późny. Komitet powołał wówczas trzy sekcje: historyczną, propagandową oraz sekcję opieki nad grobami. Z czasem w związku z transformacją ustrojową Polski Komitet został zreorganizowany. Obecny funkcjonuje w składzie powołanym Zarządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego Nr 42 z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie powołania składu osobowego Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Olsztynie.

Cele

Pierwotnie do głównych zadań należało ustalenie i rejestracja wszystkich miejsc walki i męczeństwa na terenie województwa olsztyńskiego, otoczenie tych miejsc opieką przez organa administracji i społeczność mieszkańców, jak również inicjowanie i nadzorowanie budowy pomników. Kolejnym ważnym celem Komitetu była również popularyzacja miejsc lub wydarzeń związanych z walką i martyrologią Polaków na terenie Warmii i Mazur.

Zadania

Obecnie (2011 r.) zadania Komitetu, współpracującego z wojewódzką Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, obejmują:

• sprawowanie opieki nad miejscami walk i męczeństwa oraz trwałe upamiętnianie związanych z tymi miejscami faktów, wydarzeń i postaci
• ocena stanu opieki nad miejscami i trwałymi obiektami pamięci narodowej, a w szczególności nad pomnikami, cmentarzami i mogiłami wojennymi oraz walk narodowowyzwoleńczych, cmentarzami ofiar terroru hitlerowskiego, a także izbami pamięci narodowej
• opiniowanie pod względem historycznym i artystycznym wniosków o trwałe upamiętnienie miejsc wydarzeń historycznych, a także wybitnych postaci związanych z dziejami walk i męczeństwa
• inspirowanie oraz współdziałanie w organizowaniu obchodów uroczystości, przedsięwzięć wydawniczych i wystawienniczych, a także popularyzowanie – za pomocą środków masowego przekazu – miejsc wydarzeń i postaci historycznych związanych z walkami i męczeństwem
• opiniowanie wniosków o nadanie medalu „Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej”
  

Działalność

W pierwszych latach działalności Komitet rozszerzył pole działalności włączając do jej programu opiekę nad grobami działaczy plebiscytowych, bojowników o polskość okresu przedwojennego, działaczy politycznych i społecznych. Zaczął upamiętniać również wszystkie ważniejsze miejsca wiążące się w polskimi tradycjami na Warmii i Mazurach. Współpracował wówczas z Towarzystwem Polsko-Radzieckim w Olsztynie, ze Związkiem Bojowników o Wolność i Demokrację, Związkiem Harcerstwa Polskiego, Towarzystwem Rozwoju Ziem Zachodnich, Wojewódzkim Zrzeszeniem Gospodarki Komunalnej, Wojskiem Polskim, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej oraz Powiatowymi Radami Narodowymi. Komitet współdziałał również z Kuratorium Okręgu Szkolnego oraz radiem i prasą regionalną. W latach 60-tych zbudowano i odsłonięto wiele pomników (w tym obelisków, tablic i płyt) ku czci poległych żołnierzy – polskich radzieckich i francuskich, straconych więźniów obozów koncentracyjnych. Wiele uwagi i środków poświęcono też konserwację lub renowację cmentarzy i pomników, m.in. w Działdowie, w Komornikach k. Działdowa, Suwie, Lidzbarku Warmińskim, Morągu, Królikowie, Pieniężnie oraz Braniewie. Wyróżniającym się opiekunom przyznawano dyplomy i odznaki. Komitet zajmował się również publikacją wydawnictw tematycznych, poświęconych historii walk i męczeństwa Polaków na ziemi Warmii i Mazur, monografie cmentarz, foldery na temat miejsc pamięci oraz mapy i przewodniki. Komitet zajmował się również werbowaniem opiekunów społecznych, którzy otaczali staraniem miejsca pamięci.

Skład

• Marian Podziewski – Wojewoda Warmińsko-Mazurski (przewodniczący)
• Edyta Jędrzejowska (sekretarz)
• Stanisław Achremczyk
• Leopold Ażgin
• Grzegorz Jasiński
• Andrzej Kaliczyński
• Wiktor Knercer
• Krzysztof Młynarczyk]]
• Ewa Olkowska
• Izabela Sielicka-Werner
• Jerzy Sikorski
• Joanna Wańkowska-Sobiesiak
• Janusz Wierzyński
• Bolesław Wolski
• Sławomir Zdunek
• ks. dr Julian Żołnierkiewicz

Bibliografia

1. Późny, Walter: Pomniki walki i męczeństwa w Olsztyńskiem / Walter Późny; rozm. przepr. Piotr Napiórkowski // „Pojezierze”. – 1969, [nr] lato, s. 8-10.
2. Wojewódzki Obywatelski Komitet Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa w Olsztynie //W: http://bip.uw.olsztyn.pl