Ołtarz św. Jerzego w kaplicy na zamku w Lidzbarku Warmińskim
XVIII-wieczny zabytek sztuki sakralnej stanowiący element wyposażenia kaplicy zamkowej w Lidzbarku Warmińskim.
Historia
Barokowy ołtarz boczny prawy pod wezwaniem św. Jerzego pochodzi z 1753 roku. Rokokowa nastawa zamówiona została już w 1752. Po pozłoceniu jej rok później trafiła do kaplicy, podobnie jak ołtarz Świętego Krzyża.[1]Stanowi on element barokowego wystroju kaplicy z lat 1751-1756, ufundowanego przez biskupa warmińskiego Andrzeja Stanisława Grabowskiego. W ołtarzu znajduje się oryginalny obraz z lat 40-tych XVIII wieku „Święty Jerzy przed namiestnikiem rzymskim” („Święty Jerzy przed cesarzem Dioklecjanem”). W inwentarzu z 1797 roku obraz wymieniany był jako widniejący w ołtarzu bocznym, gdzie pozostawał do lat 70-tych XX wieku. Po zakończeniu prac konserwatorskich wnętrza kaplicy, prawdopodobnie w 1973 roku przeniesiony został do ołtarza głównego. Zajął miejsce rzekomo zaginionego obrazu „Mistyczne zaślubiny Katarzyny Aleksandryjskiej”. W 2008 roku poddany został konserwacji i wrócił do prawego ołtarza.
Opis
Ołtarz usytuowany jest przy południowej ścianie kaplicy (po jej prawej stronie z oknami). Jego wymiary to: 535 x 430 cm, rozmiary mensy (cokołu pod nastawą) – 85 cm. Nastawa wykonana jest z drewna liściastego, pokrytego jasnokremową monochromią. Na nią nałożone zostały rzeźbione i złocone ornamenty w stylu rocaille i figury alegoryczne. W ołtarzu znajduje się cenny obraz „Święty Jerzy przed namiestnikiem rzymskim”, który jako jedyny oryginalny zachował się z wyposażenia kaplicy. Obraz ma wymiary 228 x 140 cm.
Charakterystyka
Ołtarz ma formę rozbudowanych form snycerskich, szeroko rozstawionych, o nieregularnym kształcie. W obudowę ołtarzową wstawiono ramy właściwe obrazu. W dolnej części jest ona szeroka, oparta na wolutach, od góry zwieńczona obłokami w otoczeniu promienistej glorii. Dekorują ja główki uskrzydlonych aniołków. Zdobienie jasnokremowego ołtarza dopełniają pozłacane figury alegoryczne siedzące na ślimacznicach – personifikacje Wiary (fides) i Nadziei (Spes). Wyjątkowym elementem ołtarza jest umieszczone w ołtarzowej płycinie oryginalne antependium, czyli ozdobna zasłona z haftowanej tkaniny naciągniętej na ramę i ozdobiona dziewięcioma aplikacjami (z denek panieńskich czepców warmińskich). Nastawę ołtarza i dekoracje wykonał twórca z Franknowa. Być może z tego samego warsztatu pochodzą rzeźby ołtarzowe, jednak prezentują wyraźnie słabszy poziom.
Znajdujący się w ołtarzu obraz „Święty Jerzy przed namiestnikiem rzymskim” przez pewien czas pełnił funkcje reprezentatywną w ołtarzu głównym, zasłaniając jednocześnie do połowy zamurowane gotyckie wysokie okno. Wybór św. Jerzego, patrona potrzebujących, do ołtarza głównego wiązało się ze zmianami na zamku (funkcja sierocińca i domu opieki w latach 1857-1860) oraz rolą opiekuńczą biskupów warmińskich. Autor obrazu pozostaje nieznany. Dzieło przedstawia św. Jerzego w stroju legionisty przed cesarzem Dioklecjanem, siedzącym na tronie w wieńcu laurowym na głowie. Zakłada się, że jest to praca oryginalna, nie wzorowana na żadnych rycinach, stanowiąca wzór dla innych artystów, w tym Józefa Korzeniewskiego (dotychczas uważanego z autora obrazu). Według najnowszych badań malarzem, który stworzył obraz jest jest artysta włoski, lub wykształcony w Italii. Dzieło zostało najprawdopodobniej przywiezione z Włoch.
Zobacz też
- Kaplica na zamku w Lidzbarku Warmińskim
- Zamek w Lidzbarku Warmińskim
- Henryk III Sorbom
- Adam Stanisław Grabowski
- Józef Korzeniewski
- Michał Stefan Radziejowski
- Jan Jerzy Plersch
- Ołtarz św. Katarzyny Aleksandryjskiej w kaplicy na zamku w Lidzbarku Warmińskim
- Ołtarz Świętego Krzyża w kaplicy na zamku w Lidzbarku Warmińskim
Przypisy
- ↑ W inwentarzach kaplicy zamkowej z 1711 i 1724 roku wymienia się trzy ołtarze, główny nazywany „dawnym” oraz boczne, wszystkie tzw. czarne.
Bibliografia
- Kaplica na zamku w Lidzbarku Warmińskim. Dzieje - Architektura - Fundacje artystyczne - Konserwacja i restauracja / pod red. Andrzeja Rzempołucha. - Olsztyn: Muzeum Warmii i Mazur, 2010. – S. 49-64.
- Radtke, Edward: Rezydencja Lidzbarska biskupów warmińskich / Edward Radtke. - Olsztyn : OBN, 2010. – S. 138.
