Portret trojga dzieci Krzysztofa Delfikusa Dohny z pałacu w Gładyszach
Zabytek sztuki malarskiej z XVII wieku pochodzący z pałacu w Gładyszach koło Pasłęka.
Historia
Obraz został namalowany w 1667 roku przez haskiego artystę epoki baroku, Pietera Nasona (1612-1689), cenionego portrecistę dworu holenderskiego, pozostającego także na usługach rodziny Dohnów (niem. zu Dohna). Obecnie portret znajduje się w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie i stanowi jedno z cennych dzieł w ocalałej po II wojnie światowej kolekcji malarstwa holenderskiego z majątków rodowych zu Dohna, która trafiła do Prus Wschodnich w spadku po holenderskich przodkach. Pracę na co dzień można podziwiać w Muzeum im. Johanna Gotfrieda Herdera w Morągu, oddziale muzeum olsztyńskiego.
Opis
Obraz wykonany został na płótnie techniką olejną. Dzieło ma wymiary: 146,5 x 166,5 cm. Obraz ocalony został wraz z innymi pracami z pałacu w Gładyszach po II wojnie światowej. Jego stan był zły. Płótno zostało przedarte na cztery części. Obraz poddano gruntownej konserwacji w latach 1966-1967. Wówczas odsłonięto widoczną obecnie na lewej stronie sygnaturę: „P. Nason 1667”. Prace przeprowadziła olsztyńska konserwatorka i muzealnik Maria Teresa Then-Mączkowska. Kolejne renowacje obrazu wykonano w 1970 roku.
Charakterystyka
Obraz przedstawia trójkę dzieci Krzysztofa Delfikusa (Delphiciusza) Dohny, szwedzkiego marszałka polnego, założyciela szwedzkiej linii rodu Dohnów, wychowanego na dworze orańskim (van Oranje) oraz Anny Oxenstierna. Najstarsze z dzieci to Karolina (Charlotta) Eleonora w wieku 7 lat (urodzona w Sztokholmie w 1660 roku i tamże zmarła w 1735 roku, późniejsza żona generała w służbie szwedzkiej Gustawa M. von Löwenhaupt). Postać dziewczynki w jasnej, srebrzysto-białej sukni z dużym dekoltem, ozdobionej żółtym szalem, artysta ukazał jako mityczną Dianę (boginkę łowów), gładzącą głowę charta. Jej młodsza siostra - Amalia Luiza (urodzona w 1661 roku, od 1684 roku małżonka Alexandra zu Dohna ze Słobit, zmarła w Królewcu w 1724 roku) uwieczniona została w wieku lat 6, w błękitnej sukni, wystylizowana na Afrodytę, o czym świadczy symbol, trzymana w dłoniach srebrzysta muszla. Szyje obu dziewcząt zdobią sznury pereł. Najmłodszym z dzieci jest trzyletni Fryderyk Krzysztof (urodzony w 1664 roku w Karwinach, zmarły w Wismar w 1727 roku), dziedzic i późniejszy pan na Karwinach, właściciel wielu posiadłości szwedzkich. Zaprezentowany został w stroju rzymskim, z atrybutami antycznego boga Apolla – łukiem i kołczanem ze strzałami. Jest to jeden z najbardziej eleganckich obrazów pędzla Pietera Nasona. Dekoracyjny portret dziecięcy cechuje stylizacja mitologiczna wyszukanych strojów oraz ukazanie bohaterów na tle zadbanego dworskiego parku oraz ogrodu pełnego kwiatów. Sceneria podkreślać ma splendor wysoko urodzonych i ich beztroskie życie, oraz „dumę rodu” - męskiego potomka. Starożytna stylizacja podkreśla natomiast daleko sięgającą historię i tradycje rodziny oraz związki z rodami królewskimi.
Ciekawostki
- Ojciec dzieci przedstawionych na obrazie był przedstawicielem znaczącego rodu w Prusach. W pałacach na Warmii i Mazurach istniało kilka malarskich przedstawień Krzysztofa Delfikusa Dohna, m.in. portret w Markowie, w Gładyszach oraz w Słobitach.
Bibliografia
- Bartoś Magdalena, Wróblewska Kamila: Portret holenderski w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie / Magdalena Bartoś, Kamila Wróblewska. - Olsztyn :Muzeum Warmii i Mazur, 1993. - S. 39-40, poz. 44.
- Celińska, Elżbieta: Portret trojga dzieci Pietera Nasona ze zbiorów Muzeum Mazurskiego w Olsztynie / Elżbieta Celińska // „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”. - 1967, nr 1/2, s. 131-136.
- Dawny portret dziecka. Katalog wystawy. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 1976. - S. 25.
- Sztuka dawna w zbiorach muzeów województwa olsztyńskiego / [oprac. katalogu Elżbieta Celińska et al.] - Olsztyn : Wojewódzki Konserwator Zabytków w Olsztynie. 1971. – Poz. 50, il. 38.
- Tradycje kulturalne Warmii i Mazur. Olsztyn-Warszawa. Panorama XXX-lecia. Przewodnik / Lucjan Czubiel et al. ; oprac. Witold Janowski. – Olsztyn : Muzeum Mazurskie w Olsztynie, 1974.
Zobacz też
- Duma rodu, genealogia rodem z antyku, blog Iwony Beaty Kluk ivobatus.blogspot.com [dostęp: 12.02.2014 r.]
- Mistrzowie portretu, materiał na stronie morag.muzeum.olsztyn.pl [dostęp: 12.02.2014 r.]
