Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Marii Magdaleny we Wrzesinie

Źródło: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego, Olsztyn 2006, s. 221.

XVII-wieczny zabytek złotniczej sztuki sakralnej z kościoła pw. św. Marii Magdaleny we Wrzesinie.

Historia

Dzieło powstało w Królewcu w 1652 roku. Jego autorem jest mistrz złotniczy Philipp Hoyer (Heyer, Höger), działający w latach 1647-1685. Wykonał on w tym samym czasie dla kościoła we Wrzesinie również puszkę eucharystyczną.

Opis

Krzyż wykonano z kutego srebra, z wykorzystaniem technik: odlewania, cyzelowania, grawerowania, repusowania. Obiekt jest częściowo złocony. Jego wymiary to: wysokość – 47,1 cm, średnica stopy - 19 cm, szerokość ramion - 24,6 cm. Na stopie krzyża znajdują się znaki złotnicze: cecha miejska Królewca oraz mistrza Philippa Hoyera (powiązane inicjały PH). Ponadto na płaszczu stopy umieszczono pruską cechę podatkową z lat 1809-1812 (orzeł). Pod płaszczem znajduje się natomiast inskrypcja: WEG.-SCO:149 Ao. 1.6.6.2. K Zalt SCOT: 149 GRO…; ECCLAE SCHONBER.

Charakterystyka

Pacyfikał, czyli relikwiarz w kształcie krzyża ma formę nawiązującą do gotyku. Jego podstawą jest czterolistna stopa. Wypukły cokół udekorowany został czterema główkami aniołków o szeroko rozłożonych skrzydłach. Gładki płaszcz stopy ma kształt wzniesionego stromego stożka. W górnej części dekoruje go grawerowany motyw roślinny. Po środku krótkiego trzonu znajduje się kulisty nodus, czyli zgubienie obwiedzione wokół półwałkiem. Na trzonie osadzono równoramienny krzyż, obustronnie ozdabiany, zakończony grawerowanymi trójlistkami. Na skrzyżowaniu ramion znajduje się puszka, na której między ramionami umocowane zostały ażurowe, spiczaste, małżowinowe promienie a centralnie medaliony:

• na awersie – grawerowana Grupa Ukrzyżowania na tle pejzażu z odlewaną figurą Chrystusa. Na trójlistkach plakietki z wizerunkami czterech ewangelistów.
• na rewersie – na grawerowanym tle odlewana figura Marii. Na trójlistkach plakietki z główkami aniołów, z wyjątkiem górnego, przestawiającego św. Marię Magdalenę.

Bibliografia

1. Okulicz, Małgorzata: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku: katalog wystawy / Małgorzata Okulicz. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 220-223.