Kościół pw. św. Jana Ewangelisty w Nowym Kawkowie
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIV wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Kościół został wybudowany na terenie wsi Nowe Kawkowo (niem. Neu Kockendorf). Wieś położona jest w gminie Jonkowo, w powiecie olsztyńskim.
Historia
Pierwsza świątynia została uposażona w przywileju lokacyjnym wsi 21 stycznia 1380 roku. W tym samym roku konsekrował ją biskup Henryk III Sorbom ku czci św. Jana w Oleju. Budowla była kilkakrotnie modernizowana i odnawiana, m.in. w wieku XVIII, a także w latach 1857, 1870 i 1925. Z 1664 roku pochodzi drewniana wieża dzwonnicza. Kruchta i zakrystia zostały dobudowane na początku XX wieku.
Opis
Jest to kościół późnogotycki, orientowany, salowy, murowany do połowy wysokości z kamienia polnego, powyżej ław okiennych i w narożach – z cegły. Na kamieniach podmurówki po stronie wschodniej wykuto daty: 1380 i 1925. Budowlę wzniesiono na rzucie prostokąta, z zakrystią od północy i kruchtą od południa. Po stronie zachodniej znajduje się dwukondygnacyjna drewniana wieża o konstrukcji słupowej, oszalowana deskami. Wzniesiono ją na rzucie kwadratu, a jej ściany nachylone zostały ku górze. Na szczycie wieży umieszczono chorągiewkę z datą 1870. Na sygnaturce wieńczącej szczyt wschodni znajduje się chorągiewka z datą 1857. Kaplica chrzcielna posadowiona została na kamiennym cokole, jej ściany ozdobiono późnogotycką terrakotą i oknem ostrołukowym. Nawę przykryto stropem drewnianym, beczkowym, z malowanymi kasetonami. Polichromie wnęk okiennych datowane są na XV wiek.
Wyposażenie
Barokowy ołtarz główny został wykonany w 1866 roku przez Karola Jeroszewicza z Ornety. Umieszczono w nim obraz Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana w Oleju oraz figury świętych Piotra i Pawła. Ołtarze boczne wykonano pod koniec XVIII wieku. W lewym znajdują się obrazy św. Jana Ewangelisty i św. Walentego, w prawym - późnobarokowy krucyfiks i obraz św. Antoniego. Barokowa ambona z przedstawieniami Chrystusa i czterech Ewangelistów została wykonana około 1700 roku. Z XVII wieku pochodzi chrzcielnica, a dziesięć obrazów z przedstawieniami apostołów wykonano na początku wieku XIX. W kościele znajdują się także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.
- kielich z 1648 roku
- monstrancja z 1742 roku oraz pacyfikał i kielich z 1747 roku, wykonane przez Antoniego Kriegera z Dobrego Miasta,
- kadzielnica z XVIII wieku, wykonana przez Jana Geese, złotnika z Olsztyna.
Na wieży znajduje się dzwon z XVI wieku.
Bibliografia
- Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 2 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 130-131.
- Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 70-71.
- Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1973. – S. 52-54.
- Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 87-88.
Zobacz też
- Kościoły Warmii - Gmina Jonkowo, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.domwarminski.pl [dostęp 09.12. 2013 r.]
