Ołtarz w Kaplicy Zbawiciela i Wszystkich Świętych we Fromborku

Źródło: Katedra we Fromborku, Olsztyn 2010, s. 98.

XVIII-wieczny zabytek sztuki sakralnej z bazyliki we Fromborku.

Historia

Ołtarz datowany jest na XVIII wiek. W 1735 roku ukończono polichromie wnętrza, w którym umieszczono ołtarz, podpisane przez artystę Matthiasa J. Majiera. Z końca XVIII wieku pochodzi natomiast sam ołtarz, będący rodzajem relikwiarza, choć uroczyste wniesienie relikwii do kaplicy odbyło się już w 1734 roku, na długo przed ostatecznym dokończeniem prac nad wystrojem wnętrza (w 1742 roku).

Opis

Ołtarz znajduje się w Kaplicy Zbawiciela i Wszystkich Świętych przy bazylice fromborskiej. Wykonany został w stylu późnobarokowym. Składają się na niego mensa sarkofagowa z ustawionym na niej relikwiarzem trumiennym oraz wysoki obraz centralny w otoczeniu kilkudziesięciu relikwiarzy o różnej formie (szafki, oszklone skrzynki, kapliczki, trumienki, feretrony). Całość zawiera ornamenty wstęgowo-okuciowe, dekoracje z motywami muszli, akantów, girland, kwiatów i medalionów.

Charakterystyka

Polichromie wnętrza nawiązują do rozmieszczonych w ołtarzu relikwii. W owalnych medalionach po obu stronach znajdują się malowane popiersia św. Makarego, św. Marcina, św. Wacława, św. Iwo prawnika, św. Błażeja, św. Henryka wyznawcy i króla, św. Maurycego męczennika oraz św. Emiliana z Wenecji. Po bokach ołtarza umieszczono natomiast medaliony z wizerunkami św. Hilarego, św. Ludwika, św. Jana Nepomucena, św. Izydora, św. Jana, św. Karola Boromeusza, św. Albana i św. Łazarza. Zasadniczą częścią wyposażenia ołtarza są tzw. feretrony, czyli duże relikwiarze obnoszone w czasie procesji, np. relikwiarz św. Urbana. Pojemniki na relikwie umieszczono także w obramieniu obrazu, wpuszczono w mensę oraz trumnę i osadzono na pilastrach oraz belkowaniu ołtarza. Są to bogato dekorowane relikwiarze w srebrnych ramach, zdobione ornamentem regencyjnym. Wszystkie sygnowane znakiem mistrza złotniczego z Olsztyna Jana Krzysztofa Geese, a także Samuela Grewe z Królewca.

Ciekawostki

• Relikwie zostały przywiezione przez biskupa Jana Krzyszofa Andrzeja Szembeka z katakumb rzymskich. Ich obecny stan jest zły. Naturalnej degradacji ulegają także pergaminowe karteczki z podpisami.
• Podobny ołtarz relikwiarzowy znajduje się w Augsburgu.

Bibliografia

1. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku / Józefa Piskorska. Cz. 2, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 43.
2. Katedra we Fromborku / zdj. Jacek Maciej Wojtkowski ; tekst Janina Bosko. - Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2010. - S. 98.