Popiersie Mikołaja Kopernika w Olsztynie

Pomnik astronoma w 2013 roku.
Fot. A. Romulewicz.

Popiersie w 2013 roku.
Fot. A. Romulewicz.

Pomnik Mikołaja Kopernika na tle olsztyńskiego zamku. Lata 30-te XX w.
Źródło: C. Grabowska, Olsztyn na starych pocztówkach, Olsztyn 2003, s. 153.

Pomnik poświęcony osobie Mikołaja Kopernika, odsłonięty w 1916 r., w czterechsetną rocznicę przybycia astronoma do Olsztyna.

Lokalizacja

Pierwotnie popiersie znajdowało się na rogu obecnej ul. Zamkowej i Okopowej (niem. Schlossstraβe i Schanzenstraβe), obok grobli prowadzącej do olsztyńskiego zamku. W styczniu 1945 r., na krótko przed wkroczeniem Armii Czerwonej, popiersie zdemontowano i przeniesiono do Sali Kopernikowskiej w zamku, gdzie ustawiono je na drewnianym podeście. W 1946 r. popiersie przeniesiono i ustawiono ponownie na zewnątrz zamku. Tym razem po drugiej jego stronie, w parku pomiędzy ulicami Zamkową i Nowowiejskiego. Popiersie znajduje się tam do dziś.

Historia

Decyzję o budowie pomnika podjęła Rada Miejska Olsztyna 15 września 1913 r. Oficjalnie podawano, że pomysłodawcą tego przedsięwzięcia był cesarz Wilhelm II, który prawdopodobnie przeznaczył na ten cel 10 tys. marek. Projekt sporządził królewski radca budowlany Kickton. Autorem pracy był berliński rzeźbiarz Johannes Götz.

Opis

Popiersie wykonane w brązie ustawiono na kamiennym cokole. Umieszczony na nim napis w polskim tłumaczeniu brzmiał: „Mikołaj Kopernika, administrator na zamku olsztyńskim 1516-1519, 1520-1521.” Całość znajdowała się w specjalnie zaprojektowanej kaplicy w stylu neogotyckim. Jej ostrołukowe arkady, wsparte na masywnych filarach, zwieńczone były czterospadowym dachem z wieżyczkami w czterech rogach. Kapliczka wykonana była z cegieł. Obiegał ją fryz z napisem „Astronomus, Medicus, Clericus”. Podstawa budowli, z dwoma siedziskami po bokach i zbiornikiem na wodę z przodu, wykonana została ze sztucznego kamienia. Po wojnie popiersie wraz z cokołem trafiło w nowe miejsce, nie wiadomo natomiast, co stało się z samą kaplicą. Zmieniono też wówczas napis na cokole, który głosi obecnie: „Obrońcy grodu olsztyńskiego przed najeźdźcą krzyżackim. Wielkiemu Polakowi Mikołajowi Kopernikowi wdzięczni rodacy”.

Bibliografia

1. Banasiuk, Krystyna: Historia w kamień zaklęta. O olsztyńskich pomnikach / Krystyna Banasiuk, Zbigniew Sadza // „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. – R. 3 (2001), s. 195.
2. Bętkowski, Rafał: Olsztyn jakiego nie znacie: obraz miasta na dawnej pocztówce / Rafał Bętkowski. - Olsztyn: Edytor Wers, 2003. – S. 149.

Zobacz też

• Symbole Olsztyna, dokument zamieszczony na stronie internetowej www.olsztyn.eu [dostęp 5 września 2013 r.].