Michał Kajka

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Michał Kajka
Źródło:http:///www.iwamir.info/orzysz/

(1858-1940) - murarz i cieśla, mazurski poeta ludowy, działacz mazurski

Rodzina

Urodził się 27 września 1858 r. w Skomacku Wielkim jako najstarszy syn w chłopskiej rodzinie Frycza i Justyny z Zawadzkich. Tu,w 1864 r. rozpoczął naukę w polskiej szkole elementarnej a w 1868 r. przeniósł się do Szkoły Ludowej w Rostkach. Po jej ukończeniu najmował się jako parobek u bogatszych chłopów, nauczył się ciesielstwa i murarstwa, które to zawody wykonywał później do końca życia. Od 1883 r. wraz z żoną Wilhelminą z Karasiów zamieszkał na stałe w Ogródku koło Ełku. W 1886 r. postawił tu dom z zabudowaniami gospodarczymi. Kajkowie mieli dziesięcioro dzieci, ale przeżyło tylko dwóch synów. Starszy Gustaw, przejął od ojca gospodarstwo i mieszkał razem z rodzicami w Ogródku. Młodszy zaś, Adolf, zamieszkał w Orzyszu. Tu 22 września 1940 r. zmarł Michał Kajka. Został pochowany w Ogródku. Starszy syn poety, Gustaw, zginął w Gdańsku, w 1945 r. W Ogródku pozostała więc tylko synowa Kajki z dwojgiem dzieci. W 1966 r. całe gospodarstwo razem z budynkami przekazała na rzecz skarbu państwa. Sama zaś, z dorosłymi już wtedy dziećmi, wyjechała do Niemiec.

Twórczość literacka i działalność narodowa

„Układał pieśni religijne w duchu luterańskim, pisał mazurskie humoreski, uprawiał wierszowaną publicystykę…”. Pisać zaczął około 17. roku życia. Pierwsze utwory poetyckie w języku polskim opublikował w ostródzkim "Mazurze" Jana Karola Sembrzyckiego (1884), a 1886 r. w "Nowinach Śląskich". W kolejnych latach jego wiersze ukazywały się w "Mazurze", "Gazecie Ludowej" (Ełk), "Mazurskim Przyjacielu Ludu" i w dodatkach do „Gazety Olsztyńskiej”. Jednocześnie rozpoczął działalność społeczną i polityczną. Włączał się w działania ruchu polskiego w Prusach Wschodnich, sprzeciwiał się hitleryzmowi, opowiadał się za podtrzymaniem wśród Mazurów języka polskiego. Od 1890 r. prowadził biblioteczkę Towarzystwa Czytelni Ludowych w Ogródku, był w gronie założycieli Mazurskiej Partii Ludowej (1896), uczestniczył w spotkaniu polskich działaczy z Mazur i Wielkopolski w Szczytnie (1907). Działał także na rzecz sprawy polskiej w okresie plebiscytu, a w kolejnych latach w Zjednoczeniu Mazurskim, Związku Polaków w Niemczech i Związku Polskich Towarzystw Szkolnych. Na licznych spotkaniach narodowych deklamował swoje wiersze. Już w 1897 r. określony przez Niemców mianem "zatwardziałego Polaka", od lat trzydziestych znajdował się pod stałą obserwacją narodowych socjalistów. Uniemożliwiono mu wyjazdy do Polski, nie mógł wziąć udziału m.in. w wycieczce Mazurów do Polski w 1930 r., ale mógł przyjąć w 1935 Melchiora Wańkowicza. W 1931 r. był współzałożycielem Komisji Szkolnej na Mazurach z siedzibą w Szczytnie. W ostatnich latach życia część utworów ogłaszał anonimowo.

Za życia doczekał się wydania zbioru Pieśni mazurskie (1927), który ukazał się nakładem redakcji "Gazety Mazurskiej" i "Mazura". Po jego śmierci wydano: Wybór wierszy (1954). Wiersze wybrane (1958), Zebrałem snop plonu... (1958), Opowiadania ucieszne (1970 ) Z duchowej mej niwy... (1982). Liczne odniesienia do postaci Michała Kajki można odnaleźć w powieści dla młodzieży "Pan Samochodzik i złota rękawica" autorstwa Zbigniewa Nienackiego. Część uratowanych w 1945 rękopisów poety znajduje się w Stacji Naukowej Polskiego Towarzystwa Historycznego w Olsztynie, część zaś w dziale rękopisów Biblioteki PAN w Krakowie.

Upamiętnienie

Pośmiertnie odznaczony Orderem Polonia Restituta IV klasy (1945). W 1952 r. Związek Literatów Polskich odsłonił płytę pamiątkową na grobie Michała Kajki w Ogródku. W 1958 roku, nazwanym „Rokiem Kajkowskim”, z okazji 100 -lecia urodzin poety odsłonięto jego pomnik, autorstwa Balbiny Świtycz-Widackiej w Ełku, a w Orzyszu - kamień z pamiątkową tablicą. Dziesięć lat później w Ogródku powstało Muzeum Michała Kajki. Od 2005 r. odbywa się tu finał konkursu poetyckiego jego imienia.

Galeria zdjęć

Źródła

1.http://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Kajka
2.http://www.michalkajka.pl/
3.Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku) / Tadeusz Oracki. - Warszawa : „Pax”, 1983.
4.Mazury: słownik stronniczy, ilustrowany/ red. Waldemar Mierzwa.- Dąbrówno: Retman; Warszawa: Baobab, 2008.
5.Opowiadania uciesne / Michał Kajka, Michał Lengowski ; oprac. Władysław Gębik. – Olsztyn : Pojezierze, 1970.
6.Ludzie godni pamięci: warmińsko-mazurscy patroni ulic / Jan Chłosta. – Olsztyn:Książnica Polska, 1997.

Zobacz także

  • Materiał filmowy z muzeum na eŚwiatowid.pl [1]
  • Radiowa rozmowa o Michale Kajce na eŚwiatowid.pl [2]
Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Michał_Kajka&oldid=71867”