Józef Borys
(1937- ) – reszelski, jak również olsztyński, artysta ceramik, specjalizacja – dzieła w konwencji ludowej
Spis treści
Biografia
Urodził się w 1937 r. w Nowym Mieście Lubawskim. Od 1957 roku uczył się w znanej szkole ceramicznej w Szczawnie Zdroju. W 1961 r. zamieszkał w Reszlu. Artysta początkowo parał się twórczością literacką (wiersze oraz opowiadania). Ostatecznie zajął się sztuką (malarstwo oraz ceramika). Zwrócił się do Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze” (które przejęło opiekę nad zamkiem w Reszlu) o pomoc w założeniu warsztatu ceramicznego w reszelskim zamku. Stowarzyszenie objęło pieczą jego działalność, zaś artysta zorganizował stałe miejsce pracy twórczej na zamku reszelskim. W 1976 roku Borys przeniósł swoją pracownię do Olsztyna i kontynuował produkcję sprawdzonych wzorów reszelskich, jednocześnie szukając nowych rozwiązań. Brał udział w licznych wystawach zbiorowych i indywidualnych m.in. w Warszawie, Olsztynie, Reszlu, Weimarze, Londynie, Edynburgu, Kaliningradzie, Monachium, Wiedniu. Zdobył wiele nagród i wyróżnień, m.in. Złoty Medal Kilińskiego. Był również nagradzany w konkursie na „Pamiątkę Regionu Warmii i Mazur”.
Artysta w 45-letnim okresie swojej działalności brał udział w licznych wystawach zbiorowych i indywidualnych m.in. w Warszawie, Olsztynie, Reszlu, Weimarze, Londynie, Edynburgu, Kaliningradzie, Monachium, Wiedniu. Zmarł 20 grudnia 2020 roku w Olsztynie.
Twórczość
Borys tworzył swoje ceramiki w konwencji ludowej „nie z racji tradycji rodzinnych, ale z wyboru i upodobania” [1]. Początkowo artysta wykonywał w swojej pracowni w murach zamku prostsze bibeloty – wazony, figurki, popielniczki. Wówczas też przez dłuższy czas pogłębiał tajniki warsztatu ceramicznego, czytając i jeżdżąc po regionie, aby przyglądać się twórcom ludowym. Prócz tego Borys tworzył, wzorując się na kształtach, formach i ornamentyce podglądanych w przydrożnych kościółkach, starych chatach warmińskich oraz kapliczkach – z nich czerpał artystyczne tematy i niejako je interpretował. Dzięki studiowaniu warmińskich świątków, ozdobnych kafli, haftowanych czepców, kufli i beczułek w pracowni Borysa powstały „reszelskie” baby, miniaturowe kapliczki z Chrystusem Frasobliwym i „warmińskimi” madonnami, kafle i dzbany, kufle do piwa, antałki, figurki muzykantów, plakietki z płaskorzeźbami-motywami wiejskimi. Odbiorcą dzieł z pracowni reszelskiego ceramika były Cepelia, Olsztyńska Desa oraz turyści.
Od 1976 do 2020 roku Borys prowadził pracownię ceramiczną w Olsztynie, przez ostatnie 20 lat wspólnie z synem Izydorem Borysem.
Charakterystyka
Dzieła Borysa określano jako „ambitną twórczość ludową”. Były to formy „świadomie prymitywne” i proste, nie stanowiły rekonstrukcji starych warmińskich wzorów, lecz swobodne wykorzystanie tradycyjnych motywów. To kultywowanie tradycji z nowym elementami – bogatsza kompilacja. Wielką inspiracją dla artysty były kafle mazurskie i warmińskie, „rekonstruował” je w glinie – ale bez rzeźby, uproszczone, z ogólnym zachowaniem charakterystycznego rysunku. Kafle te – w przeciwieństwie do klasycznych mazurskich – mogły stanowić nie tylko obudowę pieca, ale i ozdobę wnętrz.
Nagrody i wyróżnienia
- 2008 r. - nagroda marszałka województwa warmińsko-mazurskiego w dziedzinie kultury
- 2011 r. - Zasłużony dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego
Galeria zdjęć
Źródło: Kurowska, Halina: Tworzywo i kształt Józefa Borysa / Halina Kurowska. – Olsztyn: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze”, 1970.
Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie
Józef Borys z Andrzejem Cieślakiem podczas Dni Jakubowych 2014, 25-27 lipca 2014 r.
Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka
Bibliografia
- Borys, Józef: Ceramika jest sztuką / Józef Borys ; rozm. przepr. Zygmunt Milewski // „Gazeta Olsztyńska”. - 1983, nr 174, s. 5.
- Kurowska, Halina: Tworzywo i kształt Józefa Borysa / Halina Kurowska. – Olsztyn: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze”, 1970.
- Mazgal, Ewa: Odznaczeni malarze, aktorzy i naukowcy : inauguracja roku kulturalnego na Warmii i Mazurach / Ewa Mazgal // „Gazeta Olsztyńska”. - 2008, nr 233, s. 4.
Przypisy
- ↑ Kurowska Halina, Tworzywo i kształt Józefa Borysa, Olsztyn, 1970.
