Józef Krupski
(1917-1992) - muzyk ludowy, cymbalista.
Spis treści
Biografia
Józef Krupski urodził się w 1917 r. w Wilnie. Tam zdobył zawód czeladnika krawieckiego. Pełnił służbę wojskową w artylerii przeciwlotniczej na lotnisku w Porubanku. W 1940 roku ożenił się z Janiną Sokołowską. Dwa lata później trafił na roboty przymusowe do fabryki Opla w Rüsselsheim. Do Polski powrócił po zakończeniu wojny. Zamieszkał z żoną i dziećmi w Kętrzynie. Pracował przez wiele lat w zakładach odzieżowych „Warmia”.
Twórczość
Józef Krupski już w dzieciństwie interesował się muzyką i przejawiał ku temu niezwykły talent. W Żeściunach pod Wilnem u swojego wuja Stanisława Marcinkiewicza uczył się grać na strunowych cymbałach wileńskich. W młodości, gdy mieszkał z rodzicami w Wilnie, urządzał w domu występy muzyczne (zwykle w niedziele).
Krupski przede wszystkim wykonywał melodie z Wileńszczyzny, przeważnie z lat 20. i 30. ubiegłego wieku oraz polki, walce, tanga i oberki. Po przejściu na emeryturę, w ostatnich kilkunastu latach swego życia, brał udział w festiwalach muzyki ludowej, na których otrzymywał główne nagrody i wyróżnienia. W 1982 roku samodzielnie zbudował cymbały a w 1986 r. zaczął uczyć gry swojego wnuka Andrzeja Zajko, późniejszego cymbalistę zespołu Berklejdy. Obaj kilkakrotnie występowali razem podczas Suwalskiego Jarmarku Folkloru w Węgorzewie, Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą, Turniejach Instrumentalistów Ludowych w Gryfinie.
Józef Krupski i Andrzej Zajko nagrywali dla Polskiego Radia, zachowały się ich nagrania w Radiowym Centrum Kultury Ludowej w Warszawie. Inne nagrania Józefa Krupskiego i jego wnuka spoczywają w archiwum Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Ponadto sporo nagrań, zarówno audio jak i video znajduje się u osób sympatyzujących z muzyką ludową. Zespół Berklejdy wydał w 1998 roku płytę pt. „Muzyka nasłuchana” (Orange World Records - OWCD001 / OWMC001). Niestety działalność grupy nie trwała długo, co spowodowane było tragiczną śmiercią lidera zespołu Andrzeja Zajko. Płyta została doceniona na Zachodzie, uznawana przez wielu jako wydarzenie wyjątkowe.
Cymbały Józefa Krupskiego
Instrument ten posiadał 17 pasm strun, po 5 strun w paśmie (łącznie 85 strun). Struny były jednakowej grubości i zakupione w Wilnie. Materiałem, który posłużył do budowy cymbałów, była stara skrzynia licząca kilkadziesiąt lat. Kołki do naciągania strun wykonano w cukrowni w Kętrzynie.
W 1992 roku Józef Krupski chciał zmodyfikować instrument, zmniejszyć jego ciężar, jednak zmarł, a rozłożone na części cymbały przepadły. W książce Edwarda Mojsaka „Szkoła gry na cymbałach”, wydanej w Szczecinie w 1991 roku, autor przedstawił między innymi strój cymbałów Józefa Krupskiego.
Odznaczenia i medale
- Medal „Za udział w wojnie obronnej - Ojczyzna”
- Medal „RP Zwycięstwo i wolność (9 maja 1945)”
Bibliografia
- Cymbaliści wileńscy z warmińsko-mazurskiego, Centrum Kultury Gminy Ełk z siedzibą w Stradunach, 2012
- Biografie muzyków w badaniach etnomuzykologicznych na przykładzie sylwetek wybranych cymbalistów, Piotr Dahling, Polski Rocznik Muzykologiczny, 2012
- Cymbaliści w kulturze polskiej, Piotr Dahling, Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, 2013
