De Revolutionibus

Źródło: http://www.cosmosmagazine.com

Oratorium skomponowane w 1973 r. przez Tadeusza Paciorkiewicza z okazji jubileuszu 500-lecia urodzin wielkiego astronoma, kanonika i administratora Olsztyna, Mikołaja Kopernika, do słów Stefana Połoma.

Kompozytor

• Tadeusz Paciorkiewicz (1916-1998)

Autor tekstu

• Janusz Połom (1950- )
  • wersja łacińska: Wiktor Steffen

Opis

Utwór skomponowano na cztery głosy solowe (sopran, mezzosopran, tenor, baryton), głos mówiony, dwa zespoły chóralne (czterogłosowy chór mieszany, dwugłosowy chór chłopięcy), organy koncertujące i wielką orkiestrę symfoniczną. Całość składa się z trzech części:

1. Almagest
2. De Revolutionibus
3. Cosmos.
   

Paciorkiewicz ułożył muzykę do słów olsztyńskiego poety, Stefana Połoma. Artysta posłużył się wyjątkami starożytnych traktatów filozoficznych: Talesa z Miletu, Anaksymenesa z Miletu, Heraklita z Efezu i Parmenidesa z Elei oraz fragmentami „De revolutionibus orbium coelestium” (pol.: O obrotach ciał niebieskich) Mikołaja Kopernika. Teksty źródłowe zostały spojone poetycką refleksją Połoma. Monumentalne w swym charakterze, trzyczęściowe oratorium nawiązuje zarówno do tradycji dawnych (Geogr. Friedrich Handel, Johann Sebastian Bach), jak i nowych dzieł tego gatunku (Igor Strawiński, Artur Honegger, Paul Hindemith). W celu nawiązania treści literackich, zwłaszcza tych związanych z epoką i osobą polskiego astronoma zastosował stylizację i archaizację. Wokalne partie solowe i chóralne mają dla dzieła pierwszoplanowe znaczenie. Są one mocno spolifonizowane, w środkach harmonicznych zaś – zróżnicowane, poczynając od momentów rozmyślnie prymitywnych do świadomie rozbudowanych, zrywających z tonalnością. Autor nie ograniczył się tylko do jednego systemu, uzyskując efekt indywidualnej syntezy języka muzycznego.

Prawykonanie

Prawykonanie dzieła miało miejsce podczas Koncertu Symfonicznego dla Uczczenia 500 rocznicy Urodzin Mikołaja Kopernika 19 lutego 1973 r. w Państwowej Filharmonii im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie pod dyrekcją Janusza Przybylskiego.
Opisywany utwór stanowi jedno z dwóch – obok Muzyki ku czci 500 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika autorstwa Jana Michała Wieczorka - skomponowanych w czasie ówczesnych obchodów jubileuszu 500-lecia urodzin wielkiego polskiego astronoma.

Bibliografia

1. Panasik, Krzysztof: Co ma Kopernik do filharmonii / Krzysztof Panasik // Gazeta Olsztyńska. - 2003, nr 44, dod. Bywalec, nr 10, s. 2.
2. Program koncertu : informator koncertowy na miesiąc luty 1973 : XXVIII sezon koncertowy 1972/1973. – Olsztyn: Państwowa Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego, 1973.