Jan Kaczyński

(1928- ) – pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (literaturoznawstwo), regionalista, doktor habilitowany, mieszkaniec Olsztyna.

Biografia

Urodził się w 26 października 1928 r. w Pętkowie Wymiarowie (województwo mazowieckie) z matki Heleny – z domu Uścińska i ojca Adama Kaczyńskiego. Udokumentowane pochodzenie szlacheckie, herb Pomian.

Naukę rozpoczął w Szkole Powszechnej w Pętkowie Wymiarowie w roku 1935 (w latach 1939-1941 w szkole nauczał przysłany przez władze rosyjskie nauczyciel o nazwisku Makarewicz). Przerwa wojenna i brak możliwości kontynuowania nauki objęły lata 1939-1946.

W roku szkolnym 1947-48 był uczniem Publicznej Szkoły Powszechnej w Szulborzu Kotach, gdzie w ciągu jednego roku szkolnego zaliczył klasy IV, V, VI, VII, i otrzymał świadectwo ukończenia Szkoły Powszechnej.

W latach 1948-50 uczył się w Liceum Ogólnokształcącym dla dorosłych w Warszawie; kontynuował naukę w Liceum Pedagogicznym w Ostrowi Mazowieckiej w latach 1950-53, pracując równocześnie jako nauczyciel. Maturę zdał w roku 1953.

Studia wyższe na Wydziale Humanistycznym – kierunek: filologia polska - podjął w roku 1954 na Uniwersytecie Warszawskim. Magisterium otrzymał w roku 1959.

Pracę zawodową rozpoczął w roku 1950. Do roku 1961 pracował w szkołach podstawowych powiatu Ostrów Mazowiecka; rok szkolny 1950-51 rozpoczął w Porębie, po kilku miesiącach został przeniesiony do Zuzeli (1950-54) – w latach 1952-54 pełnił tam funkcję kierownika szkoły – i w rodzinnym Pętkowie Wymiarowie (1954-60), gdzie w roku szkolnym 1954-55 również kierował szkołą. Rok szkolny 1960-61 pracował w miejscowości Brok.

W latach 1961-75 nauczał w szkołach średnich w Ostrowi Mazowieckiej; w roku 1972 został wyróżniony powołaniem na profesora szkoły średniej. Nauczał języka polskiego w Liceum Ekonomicznym i Liceum Ogólnokształcącym dla dorosłych. W 1973 r. obronił doktorat na Uniwersytecie Warszawskim. Tytuł pracy: „Dramat Jana Kasprowicza „Marchołt” – studium monograficzne.”

Od roku 1975 do 1999 pracował jako nauczyciel akademicki w Olsztynie; najpierw w Wyższej Szkole Pedagogicznej, następnie na powstałym Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim.

Kolokwium habilitacyjne zaliczył w roku 1991 na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Tytuł pracy: „Myśl estetyczna Edwarda Abramowskiego”.

W roku 1992 został mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego. Zajmował się historią literatury, zwłaszcza okresu Młodej Polski. Szczególnie interesowała go świadomość filozoficzna i estetyczna epoki. Specjalną uwagę poświęcił postaci i twórczości Jana Kasprowicza, zwłaszcza sakralnemu aspektowi jego dzieł.

W latach 1990-99 kierował zakładem zmieniającym nazwy: Zakład Historii Literatury, Literatury XIX wieku, Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski.

W 1999 r. przeszedł na emeryturę. Do 2008 r. był czynny zawodowo.

W swoich badaniach obejmował literaturę Młodej Polski, szczególnie świadomość filozoficzną i estetyczną, wyrażającą się w twórczości tego okresu – oraz kulturę i piśmiennictwo regionu kurpiowskiego.

Początkowo mieszkał w Ostrowi Mazowieckiej, zaś w 1975 r. osiadł w Olsztynie.

Publikacje

Tytuły niektórych publikacji:

• Ziemia ostrowska w literaturze, pamiętnikarstwie i publicystyce; w „Ostrów Mazowiecka, z dziejów miasta i powiatu” Warszawa 1975
• Nazewnictwo przewodnikiem historycznym po regionie; Głos Ostrowi 1975
• Epistemologia Edwarda Abramowskiego i jej związek z tradycją Juliusza Słowackiego; Przegląd Humanistyczny 1981
• Modernizm polski wobec religii; Tu i Teraz 1983
• Stanisław Brzozowski o Norwidzie; Poezja 1983
• Historiozofia Jana Karola Kochanowskiego; Ład 1984
• Tadeusz Miciński i jego wołanie do źródeł duszy polskiej; Warmia i Mazury 1987
• Myśl estetyczna Edwarda Abramowskiego; WSP Olsztyn 1988
• Studia z historii idei w Polsce – Edward Abramowski i Jan Karol Kochanowski; WSP Olsztyn 1989
• Miłosz – Gombrowicz; dialog bez porozumienia; w materiałach z sesji zorganizowanej przez Towarzystwo Literackie im. A. Mickiewicza w 80. rocznicę urodzin Cz. Miłosza, Olsztyn 1995
• Wincenty Lutosławski jako interpretator i edytor Juliusza Słowackiego; Olsztyn 1992
• Sacrum a świadomość poetycka Kasprowicza; WSP Olsztyn 1996
• Stanisław Witkiewicz o religii, chrześcijaństwie i katechizmie; WSP Olsztyn 1997
• Ewolucja struktury postaci literackiej od pozytywizmu do modernizmu; Warmia i Mazury 1998
• Jan Paweł II – rola jednostki w dziejach; Debata 2008
• Dom – spadek jako własność pamięci i wspomnień Erwina Kruka; Debata 2010
• Mój Kasprowicz; DEBATA 2010

*zbiorowe

• Jan Kasprowicz : w siedemdziesięciolecie śmierci : materiały Międzynarodowej Sesji Naukowej, Olsztyn 17-19 X 1996 / pod red. Jana Kaczyńskiego. - Olsztyn : Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1999.
• Tradycja religijna w literaturze polskiej XIX wieku / pod red. Jana Kaczyńskiego. Olsztyn : WSP Wydawnictwo, 1996.

Kaczyński był autorem łącznie ok. 40 publikacji.

Nagrody i odznaczenia

• 1954 - „Dyplom uznania dla kierownika Punktu Bibliotecznego w Zuzeli ob. Kaczyńskiego Jana za upowszechnianie czytelnictwa na wsi"; Minister Kultury i Sztuki

• 14.10.1972 - Kurator Okręgu Szkolnego w Warszawie wyróżnia profesora: „Powołanie na profesora szkoły średniej“

• 07.06.1973 - „Nagroda Ministra Oświaty i Wychowania za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktycznej i wychowawczej

• 21.09.1973 - „Złota Odznaka ZNP"

• 26.05.1974 - „Odznaka Niezawodnych“ przyznana przez Radę Starszych przy Polskim Radio

• 05.1974 - „Dyplom dr. Janowi Kaczyńskiemu za całokształt pracy społecznej w dziedzinie rozwoju i upowszechniania kultury w województwie warszawskim". Wojewoda warszawski, przewodniczący Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych

• 1975 - „Zasłużony popularyzator Towarzystwa Wiedzy Powszechnej – złota odznaka honorowa“

• 23.07.1975 - „Uchwałą Rady Państwa - Złoty Krzyż Zasługi“

• 1979 - „Miejska Rada Narodowa w Ostrowi Mazowieckiej i Zarząd Towarzystwa Miłośników Ziemi Ostrowskiej wyrażają ob. Janowi Kaczyńskiemu serdeczne podziękowanie za uczestnictwo w pracy nad wydawnictwem Głos Ostrowi"

• 1983 - „Nagroda Rektora WSP Olsztyn III stopnia za wyróżniające się osiągnięcia naukowe“

• 01.10.1985 - „Nagroda jubileuszowa Rektora WSP Olsztyn za 35 lat pracy pedagogicznej“

• 03.10.1989 - „Nagroda Rektora WSP Olsztyn stopnia II dr. Janowi Kaczyńskiemu za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktycznej i wychowawczej“

• 10.10.1990 - „Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski"; Prezydent PRL

• 1990 - „Nagroda jubileuszowa Rektora WSP Olsztyn za 40 lat pracy“

• 24.09.1992 - „Mianowanie na stanowisko Profesora Nadzwyczajnego“; nadał Rektor WSP Olsztyn

• 14.10.1993 - „Medal Komisji Edukacji Narodowej"

• 1995 - „Nagroda jubileuszowa Prorektora WSP Olsztyn za 45 lat pracy“

• 02.10.1997 - „Nagroda Rektora WSP Olsztyn I stopnia przyznana prof. dr. hab. Janowi Kaczyńskiemu za wyróżniające się osiągnięcia w dziedzinie naukowej i organizacyjnej“

• „Medal Okolicznościowy - 25 lat Solidarności“

• 27.10.2005 - „Dyplom uznania za trud i poświęcenie w działalności na rzecz NSZZ Solidarność, wolności Ojczyzny i siły naszego społeczeństwa“

• 11.2015 - Nadanie tytułu „Honorowego obywatelstwa miasta Ostrów Mazowiecka“ przez Radę Miasta Ostrów Mazowiecka

• 11.2015 - Nagroda specjalna przyznana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego za zasługi dla kultury polskiej

Przynależność do organizacji

• Od roku 1950 należał do Związku Nauczycielstwa Polskiego (w latach 70. jako członek Zarządu Głównego), był również w Zarządzie Głównym Towarzystwa Przyjaciół Wiedzy i Stowarzyszenia Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza (1973-2003).
• W latach 1970-73 był prezesem Towarzystwa Miłośników Ziemi Ostrowskiej (członkiem organizacji był od 1962 r.).
• W latach 1990-95 przewodniczył olsztyńskiemu oddziałowi Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza (członkiem organizacji był od 1975 r.).

• W latach 1995-99 przewodniczył Komisji Zakładowej Związku Solidarność olsztyńskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Był członkiem zarządu Olsztyńskiego Klubu Obywatelskiego. *Przewodniczył Olsztyńskiemu Komitetowi do Wyboru Tomasza Strzembosza na Prezydenta.
• Przewodniczył Akademickiemu Związkowi Sportowemu WSP.
• Współpracował z Łomżyńskim Towarzystwem Naukowym im. Wagów i Ostrołęckim Towarzystwem Naukowym im. Adama Chętnika (od 1986 r.).
• Był członkiem: Klubu Książki, Polskiego Związku Filatelistów, Polskiego Związku Łowieckiego, Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Stowarzyszenia Środowisk Twórczych.

Działalność pozazawodowa

• Inicjował i nadzorował budowę szkół podstawowych w Zuzeli i Pętkowie Wymiarowie w powiecie Ostrów Mazowiecka.
• Organizował odczyty i konferencje pod patronatem Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.
• Współtwórca i prezes (w latach 1973-75) Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Ostrowskiej, powstałego w roku 1962; inicjator powstania wydawnictwa Głos Ostrowi.
• Organizator spotkań literackich z pisarzami w Bibliotece ostrowskiej.
• W roku 1971 zorganizował w Ostrowi Mazowieckiej sesję językoznawczą z udziałem profesora Witolda Doroszewskiego; pod patronatem PAN założył Koło Gwaroznawcze i organizował obozy gwaroznawcze, których celem było prowadzenie badań i zebranie materiałów do monografii językowej powiatu ostrowskiego.
• W roku 1972 zorganizował w Ostrowi Mazowieckiej Korowód Historyczny związany z 550-leciem nadania jej praw miejskich.
• Organizował sesje kasprowiczowskie w Olsztynie.
• Jako przewodniczący Akademickiego Związku Sportowego organizował rejsy żeglarskie po jeziorach Warmii i Mazurach.

Ciekawostki

• Zainteresowania profesora: bibliofilstwo, regionalizm, etnografia, sprawy społeczne, polityczne i związkowe; turystyka i sport, myślistwo.
• historia nazwy rodzinnej wsi profesora - Z wywiadu przeprowadzonego w roku 2009 przez redaktora Głosu Nauczycielskiego – Witolda Salańskiego: „…założycielem wsi był Pętek. Takie imię istniało w staropolszczyźnie. Od tego Pętka powstał Pętkowski. I ten Pętek był założycielem tej wsi. Kilometr od mojej wsi jest wieś Pętkowo Wielkie. Prawdopodobnie Pętkowo Wielkie było pierwotne. Syn dostał ziemie, na których powstało Pętkowo Wymiarowo. Nazwa Wymiarowo powstała zapewne z tego, że ojciec wymierzył jakiś obszar dla swego syna, który też nosił nazwisko Pętkowski.”

Zobacz też

• http://jankaczynski.strefa.pl

Bibliografia

1. Kaczyński, Jan: Wszystko, co mam : rozmawiamy z kolekcjonerem książek / Jan Kaczyński ; rozm. Karol Fryta // „Gazeta Olsztyńska”. – 2005, nr 249, dod. „Olsztyn Dzień po Dniu”, nr 653, s. 7.
2. Kardela, Piotr: Kryptonim „Bakunin”, czyli o inwigilacji przez SB prof. Jana Kaczyńskiego / Piotr Kardela // „Debata”. - 2008, nr 1, s. 11-13.
3. Słownik biograficzny profesorów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie / [oprac. zespół aut. Maria Fafińska et al. ; słowo wstępne Józef Górniewicz]. - Wyd. 2. - Olsztyn : Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2009. – S. 11.
4. Materiały nadesłane przez Ewę Kaczyńską.