Jan Kaczyński

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Prof. Jan Kaczyński
Źródło: Zbiory własne

(1928-2023) – literaturoznawca, regionalista, pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Biografia

Urodził się w 26 października 1928 r. w Pętkowie Wymiarowie (województwo mazowieckie) z matki Heleny – z domu Uścińska i ojca Adama Kaczyńskiego. Udokumentowane pochodzenie szlacheckie, herb Pomian.

Naukę rozpoczął w Szkole Powszechnej w Pętkowie Wymiarowie w roku 1935 (w latach 1939-1941 w szkole nauczał przysłany przez władze rosyjskie nauczyciel o nazwisku Makarewicz). Przerwa wojenna i brak możliwości kontynuowania nauki objęły lata 1939-1946.

W roku szkolnym 1947-48 był uczniem Publicznej Szkoły Powszechnej w Szulborzu Kotach, gdzie w ciągu jednego roku szkolnego zaliczył klasy IV, V, VI, VII, i otrzymał świadectwo ukończenia Szkoły Powszechnej.

W latach 1948-50 uczył się w Liceum Ogólnokształcącym dla dorosłych w Warszawie; kontynuował naukę w Liceum Pedagogicznym w Ostrowi Mazowieckiej w latach 1950-53, pracując równocześnie jako nauczyciel. Maturę zdał w roku 1953.

Studia wyższe na Wydziale Humanistycznym – kierunek: filologia polska - podjął w roku 1954 na Uniwersytecie Warszawskim. Magisterium otrzymał w roku 1959.

Pracę zawodową rozpoczął w roku 1950. Do roku 1961 pracował w szkołach podstawowych powiatu Ostrów Mazowiecka; rok szkolny 1950-51 rozpoczął w Porębie, po kilku miesiącach został przeniesiony do Zuzeli (1950-54) – w latach 1952-54 pełnił tam funkcję kierownika szkoły. W rodzinnym Pętkowie Wymiarowie pracował w latach 1954-60, w roku szkolnym 1954-55 również jako kierownik szkoły. W roku szkolnym 1960-61 pracował w miejscowości Brok.

W latach 1961-75 nauczał w szkołach średnich w Ostrowi Mazowieckiej; w roku 1972 został wyróżniony powołaniem na profesora szkoły średniej. Nauczał języka polskiego w Liceum Ekonomicznym i Liceum Ogólnokształcącym dla dorosłych. W 1973 r. obronił doktorat na Uniwersytecie Warszawskim. Tytuł pracy doktorskiej: „Dramat Jana Kasprowicza „Marchołt” – studium monograficzne.”

Od roku 1975 do 1999 pracował jako nauczyciel akademicki w Olsztynie; najpierw w Wyższej Szkole Pedagogicznej, następnie na powstałym Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim.

Kolokwium habilitacyjne odbył w roku 1991 na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Tytuł pracy habilitacyjnej: „Myśl estetyczna Edwarda Abramowskiego”.

W roku 1992 został mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego. Zajmował się historią literatury, zwłaszcza okresu Młodej Polski. Szczególnie interesowała go świadomość filozoficzna i estetyczna epoki. Specjalną uwagę poświęcił postaci i twórczości Jana Kasprowicza, zwłaszcza sakralnemu wymiarowi jego dzieł.

W latach 1990-99 w ówczesnej Wyższej Szkole Pedagogicznej kierował zakładem zmieniającym nazwy: Zakład Historii Literatury, Literatury XIX wieku, Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski.

W 1999 r. przeszedł na emeryturę. Do 2008 r. był czynny zawodowo.

Zmarł 4 września 2023 r. [1]

Publikacje

Profesor Jan Kaczyński był autorem około 100 publikacji wydanych książkowo, umieszczonych w wydawnictwach zbiorowych i czasopismach specjalistycznych. Jako formę wypowiedzi pisanej upodobał sobie esej; liczne opublikowane tytuły prezentują szeroki zakres jego zainteresowań (lista tytułów publikacji na stronie http://www.jankaczynski.strefa.pl).

Tytuły niektórych publikacji:

  • Nazewnictwo przewodnikiem historycznym po regionie; Głos Ostrowi 1975
  • Epistemologia Edwarda Abramowskiego i jej związek z tradycją Juliusza Słowackiego; Przegląd Humanistyczny nr 7-9 1981
  • Modernizm polski wobec religii; Tu i Teraz nr 7(38) 16.02.1983
  • Stanisław Brzozowski o Norwidzie; Poezja nr 4/5 1983
  • Historiozofia Jana Karola Kochanowskiego; Ład nr 46(167) 18.11.1984
  • Tadeusz Miciński i jego wołanie do źródeł duszy polskiej; Warmia i Mazury 1987
  • Myśl estetyczna Edwarda Abramowskiego; WSP Olsztyn 1988
  • Studia z historii idei w Polsce – Edward Abramowski i Jan Karol Kochanowski; WSP Olsztyn 1989
  • Bracie nauczycielu; Olsztyński Kurier Obywatelski nr 34(39) 24-30.08.1990
  • Miłosz – Gombrowicz; dialog bez porozumienia; w materiałach z sesji zorganizowanej przez Towarzystwo Literackie im. A. Mickiewicza w 80. rocznicę urodzin Cz. Miłosza, Olsztyn 1995
  • Wincenty Lutosławski jako interpretator i edytor Juliusza Słowackiego; Olsztyn 1992
  • Sacrum a świadomość poetycka Kasprowicza; WSP Olsztyn 1996
  • Stanisław Witkiewicz o religii, chrześcijaństwie i katechizmie; WSP Olsztyn 1997
  • Ewolucja struktury postaci literackiej od pozytywizmu do modernizmu; Warmia i Mazury nr 19(522) 01-15.10.1998
  • Jan Paweł II – rola jednostki w dziejach; Debata nr 4(7) 2008
  • Dom – spadek jako własność pamięci i wspomnień Erwina Kruka; Debata nr 1(28) 01.2010
  • Mój Kasprowicz; Debata nr 9(36) 2010

*zbiorowe

  • Ziemia ostrowska w literaturze, pamiętnikarstwie i publicystyce; w „Ostrów Mazowiecka, z dziejów miasta i powiatu” Warszawa 1975
  • Jan Kasprowicz : w siedemdziesięciolecie śmierci : materiały Międzynarodowej Sesji Naukowej, Olsztyn 17-19 X 1996 / pod red. Jana Kaczyńskiego. - Olsztyn : Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1999.
  • Tradycja religijna w literaturze polskiej XIX wieku / pod red. Jana Kaczyńskiego. Olsztyn : WSP Wydawnictwo, 1996.
  • Jego świat – 150 lecie urodzin Jana Kasprowicza pod red. Grzegorza Iglińskiego; UWM Olsztyn 2011

Nagrody

  • 1973 Złota Odznaka ZNP
  • 1974 Odznaka Niezawodnych
  • 1975 Złota Odznaka Honorowa Towarzystwa Wiedzy Powszechnej
  • 1975 Złoty Krzyż Zasługi
  • 1990 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
  • 1993 Medal Komisji Edukacji Narodowej
  • Medal Okolicznościowy 25 lat Solidarności
  • 2015 Honorowy obywatel miasta Ostrów Mazowiecka
  • 2015 Nagroda specjalna przyznana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego za zasługi dla kultury polskiej

Przynależność do organizacji

  • Związek Nauczycielstwa Polskiego (od 1950: w latach 70. członek zarządu)
  • Towarzystwo Przyjaciół Wiedzy (członek zarządu)
  • Stowarzyszenie Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza (w zarządzie głównym w latach 1973-2003)
  • Towarzystwo Miłośników Ziemi Ostrowskiej (prezes w latach 1965-1973)
  • Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza (od 1975 r.; prezes olsztyńskiego oddziału w latach 1990-1995)
  • NSZZ Solidarność (w latach 1995-1999 przewodniczący Komisji Zakładowej olsztyńskiej WSP)
  • Olsztyński Klub Obywatelski (członek zarządu)
  • Olsztyński Komitet do Wyboru Tomasza Strzembosza na Prezydenta (przewodniczący)
  • Akademicki Związek Sportowy WSP (przewodniczący)
  • Był członkiem: Klubu Książki, Polskiego Związku Filatelistów, Polskiego Związku Łowieckiego, Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Stowarzyszenia Środowisk Twórczych.

Działalność pozazawodowa

  • Inicjował i nadzorował budowę szkół podstawowych w Zuzeli i Pętkowie Wymiarowie w powiecie Ostrów Mazowiecka (lata 1950-60).
  • Organizował odczyty i konferencje pod patronatem Towarzystwa Wiedzy Powszechnej (lata 1960-70).
  • Współtwórca i prezes (w latach 1973-75) Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Ostrowskiej, powstałego w roku 1962; inicjator powstania wydawnictwa Głos Ostrowi.
  • Organizator spotkań literackich z pisarzami w Bibliotece ostrowskiej.
  • W roku 1971 zorganizował w Ostrowi Mazowieckiej sesję językoznawczą z udziałem profesora Witolda Doroszewskiego; pod patronatem PAN założył Koło Gwaroznawcze i organizował obozy gwaroznawcze, których celem było prowadzenie badań i zebranie materiałów do monografii językowej powiatu ostrowskiego.
  • W roku 1972 zorganizował w Ostrowi Mazowieckiej Korowód Historyczny związany z 550-leciem nadania jej praw miejskich.
  • Organizował sesje kasprowiczowskie w Olsztynie.
  • Jako przewodniczący Akademickiego Związku Sportowego organizował rejsy żeglarskie po jeziorach Warmii i Mazurach.


Ciekawostki

  • Zainteresowaniem profesora było: bibliofilstwo, regionalizm, etnografia, sprawy społeczne, polityczne i związkowe; turystyka i sport, myślistwo.
  • historia nazwy rodzinnej wsi profesora - Z wywiadu przeprowadzonego w roku 2009 przez redaktora Głosu Nauczycielskiego – Witolda Salańskiego: „…założycielem wsi był Pętek. Takie imię istniało w staropolszczyźnie. Od tego Pętka powstał Pętkowski. I ten Pętek był założycielem tej wsi. Kilometr od mojej wsi jest wieś Pętkowo Wielkie. Prawdopodobnie Pętkowo Wielkie było pierwotne. Syn dostał ziemie, na których powstało Pętkowo Wymiarowo. Nazwa Wymiarowo powstała zapewne z tego, że ojciec wymierzył jakiś obszar dla swego syna, który też nosił nazwisko Pętkowski.”

Zobacz też

Bibliografia

  1. Słownik biograficzny profesorów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie / [oprac. zespół aut. Maria Fafińska et al. ; słowo wstępne Józef Górniewicz]. - Wyd. 2. - Olsztyn : Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2009. – S. 11.
  2. Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące w Ostrowi Mazowieckiej 1909-1999; wyd. Ostrów Mazowiecka 1999
  3. Materiały nadesłane przez Ewę Kaczyńską.

Przypisy

</references>
  1. ↑ http://wh.uwm.edu.pl/aktualnosci/zmarl-dr-hab-jan-kaczynski-prof-uwm
Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Jan_Kaczyński&oldid=82276”