Spółdzielnia Wydawnicza Zagon: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | Wydawnictwo regionalne z siedzibą w Olsztynie, działające w latach 1945-1950. | |
== Historia == | == Historia == | ||
[[Image:zagon2.jpg|thumb|right|200px|]] | [[Image:zagon2.jpg|thumb|right|200px|]] | ||
[[Image:zagon3.jpg|thumb|right|200px|]] | [[Image:zagon3.jpg|thumb|right|200px|]] | ||
| − | Spółdzielnia powstała bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej i stanowiła jedną z pierwszych instytucji kulturalnych Olsztyna. Jej narodziny związane były z działalnością Stronnictwa Ludowego na Warmii i Mazurach. Spośród dziesięciu członków założycieli „Zagonu” ([[Jerzy Burski]], [[Janina Jakubowska]], [[Bohdan Korolewicz-Wilamowski]], [[Gustaw Leyding-Mielecki]], [[Feliks Murawa]], [[Irena Pietrzak-Pawłowska]], [[Danuta Przystasz]], [[Hieronim Skurpski]], [[Jan Szczech]] i [[Władysław Wach]]) | + | Spółdzielnia powstała bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej i stanowiła jedną z pierwszych instytucji kulturalnych Olsztyna. Jej narodziny związane były z działalnością Stronnictwa Ludowego na Warmii i Mazurach. Spośród dziesięciu członków założycieli „Zagonu”, uczestniczących w zebraniu założycielskim 11 września 1945 r.: ([[Jerzy Burski]], [[Janina Jakubowska]], [[Bohdan Korolewicz-Wilamowski]], [[Gustaw Leyding-Mielecki]], [[Feliks Murawa]], [[Irena Pietrzak-Pawłowska]], [[Danuta Przystasz]], [[Hieronim Skurpski]], [[Jan Szczech]] i [[Władysław Wach]]), tylko Irena Pietrzak-Pawłowska nie była członkiem Stronnictwa Ludowego. Najpierw uruchomiono drukarnię, introligatornię i wytwórnię pieczątek, co pozwoliło na podjęcie działalności wydawniczej. Oficyna funkcjonowała do 1950 r., a jej zamknięcie związane było z przejęciem przez władze państwowe kontroli nad całą poligrafią w kraju. |
== Działalność == | == Działalność == | ||
| − | Celem spółdzielni miało być zaspokajanie potrzeb materialnych i kulturalnych jej członków, podnoszenie oświaty ogólnej i rolniczej. Drukowane publikacje miały też przekazywać osadnikom przybywającym na Warmę i Mazury wiedzę o lokalnych warunkach klimatycznych, glebowych, służyć radą z zakresu uprawy ziemi i hodowli, opisywać złożoną przeszłość regionu, przedstawiać sylwetki ludzi wcześniej tu żyjących, tworzyć pomosty porozumienia i współpracy między różnymi grupami osadników i ludnością rodzimą. W tym celu próbowano skupić wokół wydawnictwa zespoły specjalistów z zakresu rolnictwa, nauki i kultury.<ref>''Olsztyn 1945-2005 : kultura i nauka'', Olsztyn 2006, s. 582.</ref> | + | Celem spółdzielni miało być zaspokajanie potrzeb materialnych i kulturalnych jej członków, podnoszenie oświaty ogólnej i rolniczej. Drukowane publikacje miały też przekazywać osadnikom przybywającym na Warmę i Mazury wiedzę o lokalnych warunkach klimatycznych, glebowych, służyć radą z zakresu uprawy ziemi i hodowli, opisywać złożoną przeszłość regionu, przedstawiać sylwetki ludzi wcześniej tu żyjących, tworzyć pomosty porozumienia i współpracy między różnymi grupami osadników i ludnością rodzimą. W tym celu próbowano skupić wokół wydawnictwa zespoły specjalistów z zakresu rolnictwa, nauki i kultury.<ref>''Olsztyn 1945-2005 : kultura i nauka'', Olsztyn, 2006, s. 582.</ref> |
== Publikacje == | == Publikacje == | ||
| − | W 1947 r. wydawnictwo opublikowało 16-stronicową broszurę ''Zamek olsztyński'' [[Władysław Wach| Władysława Wacha]], a także ''Przewodnik po Olsztynie'' opracowany przez pierwszego architekta miejskiego [[Władysław Muzolf |Władysława Muzolfa]]. W tym samym czasie powstały | + | W 1947 r. wydawnictwo opublikowało 16-stronicową broszurę ''Zamek olsztyński'' [[Władysław Wach| Władysława Wacha]], a także ''Przewodnik po Olsztynie'' opracowany przez pierwszego architekta miejskiego [[Władysław Muzolf |Władysława Muzolfa]]. W tym samym czasie powstały broszury–poradniki: [[Władysław Wach |Władysława Wacha]] ''Jak uprawiać ziemię na Mazurach i Warmii'', Zygmunta Kurzypińskiego ''Sad gospodarski przy każdej chacie na Mazurach i Warmii'' (1948), Ireny Karczewskiej ''Warzywnik w gospodarstwie rolnym'', Mariana Palamarczyka ''Rola starosty w świetle polityki obowiązujących przepisów'', Brunona Mesojeda ''Oprząganie krów do pracy na roli'' (1948). W „Zagonie” wydrukowano ponadto kilka numerów czasopisma „Głos Ziemi”, 18 numerów periodyku naukowego „Komunikat Działu Informacji Naukowej”, przygotowanych przez [[Instytut Mazurski]], oraz czasopisma Kurii Diecezjalnej w Olsztynie „Warmińskie Wiadomości Diecezjalne”. Tu wydano w 1946 r. jeden z pierwszych śpiewników ''Z pieśnią przed tron Boży''. ''Zbiór pieśni i modlitw do nabożeństwa'', którą opracowali Leon Kauczor i Zygmunt Geneja, oraz ''Spis kościołów i duchowieństwa Diecezji Warmińskiej'' (1951). Wydawano także „Kalendarz dla Mazurów” i oddzielnie jego mutację „Kalendarz dla Warmiaków” na rok 1947 i 1948, przygotowane przez [[Emilia Sukertowa-Biedrawina |Emilię Sukertową-Biedrawinę]]. Wydawano także katalogi wystaw organizowanych przez [[Muzeum Mazurskie w Olsztynie]]. Autorem większości z nich był [[Hieronim Skurpski]]. W oficynie ukazały się drukiem trzy opracowania z zakresu etnografii Mazur: [[Karol Małłek |Karola Małłka]] ''Jutrznia mazurska na Gody'', ''Plon czyli dożynki na Mazurach'' (obie w 1946 r.) oraz przygotowany wspólnie z Arno Kantem ''Mazurski śpiewnik regionalny'' (1947). Przygotowano do druku ''Słownik nazw miejscowych Okręgu Mazurskiego'', cz. I: ''Nazwy miejscowe'' ([[Gustaw Leyding-Mielecki |Gustawa Leydinga-Mieleckiego]] oraz Stanisława Rosponda ''Druki mazurskie XVI wieku'' (1948).<ref>''Olsztyn 1945-2005 : kultura i nauka'', Olsztyn 2006, s. 582-583.</ref> |
== Przypisy == | == Przypisy == | ||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | #Chłosta, Jan : ''Ruch wydawniczy w Olsztynie'' / Jan Chłosta // W: ''Olsztyn 1945-2005 : kultura i nauka'' / praca zbiorowa pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego. - Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2006. | + | #Chłosta, Jan: ''Ruch wydawniczy w Olsztynie'' / Jan Chłosta // W: ''Olsztyn 1945-2005 : kultura i nauka'' / praca zbiorowa pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego. - Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2006. |
[[Category:Olsztyn]] | [[Category:Olsztyn]] | ||
Wersja z 20:34, 18 lip 2010
Wydawnictwo regionalne z siedzibą w Olsztynie, działające w latach 1945-1950.
Spis treści
Historia
Spółdzielnia powstała bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej i stanowiła jedną z pierwszych instytucji kulturalnych Olsztyna. Jej narodziny związane były z działalnością Stronnictwa Ludowego na Warmii i Mazurach. Spośród dziesięciu członków założycieli „Zagonu”, uczestniczących w zebraniu założycielskim 11 września 1945 r.: (Jerzy Burski, Janina Jakubowska, Bohdan Korolewicz-Wilamowski, Gustaw Leyding-Mielecki, Feliks Murawa, Irena Pietrzak-Pawłowska, Danuta Przystasz, Hieronim Skurpski, Jan Szczech i Władysław Wach), tylko Irena Pietrzak-Pawłowska nie była członkiem Stronnictwa Ludowego. Najpierw uruchomiono drukarnię, introligatornię i wytwórnię pieczątek, co pozwoliło na podjęcie działalności wydawniczej. Oficyna funkcjonowała do 1950 r., a jej zamknięcie związane było z przejęciem przez władze państwowe kontroli nad całą poligrafią w kraju.
Działalność
Celem spółdzielni miało być zaspokajanie potrzeb materialnych i kulturalnych jej członków, podnoszenie oświaty ogólnej i rolniczej. Drukowane publikacje miały też przekazywać osadnikom przybywającym na Warmę i Mazury wiedzę o lokalnych warunkach klimatycznych, glebowych, służyć radą z zakresu uprawy ziemi i hodowli, opisywać złożoną przeszłość regionu, przedstawiać sylwetki ludzi wcześniej tu żyjących, tworzyć pomosty porozumienia i współpracy między różnymi grupami osadników i ludnością rodzimą. W tym celu próbowano skupić wokół wydawnictwa zespoły specjalistów z zakresu rolnictwa, nauki i kultury.[1]
Publikacje
W 1947 r. wydawnictwo opublikowało 16-stronicową broszurę Zamek olsztyński Władysława Wacha, a także Przewodnik po Olsztynie opracowany przez pierwszego architekta miejskiego Władysława Muzolfa. W tym samym czasie powstały broszury–poradniki: Władysława Wacha Jak uprawiać ziemię na Mazurach i Warmii, Zygmunta Kurzypińskiego Sad gospodarski przy każdej chacie na Mazurach i Warmii (1948), Ireny Karczewskiej Warzywnik w gospodarstwie rolnym, Mariana Palamarczyka Rola starosty w świetle polityki obowiązujących przepisów, Brunona Mesojeda Oprząganie krów do pracy na roli (1948). W „Zagonie” wydrukowano ponadto kilka numerów czasopisma „Głos Ziemi”, 18 numerów periodyku naukowego „Komunikat Działu Informacji Naukowej”, przygotowanych przez Instytut Mazurski, oraz czasopisma Kurii Diecezjalnej w Olsztynie „Warmińskie Wiadomości Diecezjalne”. Tu wydano w 1946 r. jeden z pierwszych śpiewników Z pieśnią przed tron Boży. Zbiór pieśni i modlitw do nabożeństwa, którą opracowali Leon Kauczor i Zygmunt Geneja, oraz Spis kościołów i duchowieństwa Diecezji Warmińskiej (1951). Wydawano także „Kalendarz dla Mazurów” i oddzielnie jego mutację „Kalendarz dla Warmiaków” na rok 1947 i 1948, przygotowane przez Emilię Sukertową-Biedrawinę. Wydawano także katalogi wystaw organizowanych przez Muzeum Mazurskie w Olsztynie. Autorem większości z nich był Hieronim Skurpski. W oficynie ukazały się drukiem trzy opracowania z zakresu etnografii Mazur: Karola Małłka Jutrznia mazurska na Gody, Plon czyli dożynki na Mazurach (obie w 1946 r.) oraz przygotowany wspólnie z Arno Kantem Mazurski śpiewnik regionalny (1947). Przygotowano do druku Słownik nazw miejscowych Okręgu Mazurskiego, cz. I: Nazwy miejscowe (Gustawa Leydinga-Mieleckiego oraz Stanisława Rosponda Druki mazurskie XVI wieku (1948).[2]
Przypisy
Bibliografia
- Chłosta, Jan: Ruch wydawniczy w Olsztynie / Jan Chłosta // W: Olsztyn 1945-2005 : kultura i nauka / praca zbiorowa pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego. - Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2006.
